klsti248

277

R02P5JIĄŁ 7, PRZYGOTOWANIE POKARMÓW

nych obszarach już go dziś nie używają i niewiadomo, w jakim zakresie przed kilku wiekami był śród ludu rozpowszechniony. Sporządza się go zwykli bardzo prosto przez zmieszanie miodu i wody, które się gotuje a następnie pozostawia na czas pewien do skwaśnie-nia. Tu i owdzie (u Słowian północnych) spotykamy się z chmieleniem miodu (a także i piwa), przyczem bądź dodaje się chmiel wprost do płynu i wraz z nim gotuje, odcedzając później, albo też szyszki chmielu warzy się osobno w wodzie w małym woreczku i po wygotowaniu wygniata; wygotowanym zaś i wyżętym sokiem zaprawia się następnie miód. Na znacznych obszarach Słowiańszczyzny miód odgrywa dziś jeszcze dużą rolę jako potrawa obrzędowa.

285.    Ogółem biorąc, napoje, zawierające cukier a po sfermentowaniu alkohol, można podzielić na winne, sporządzane z soku drzew, owoców i jagód, miodowe — z miodu, piwne — wyrabiane z roślinnych substancyj, zawierających skrobię, i wreszcie kumysowe, przygotowywane z mleka. Przykład napoju winnego daliśmy już wyżej, mówiąc o sfermentowanym soku drzew; do tejże grupy należą wina owocowe, a m. i. szeroko śród bałkańskich włościan rozpowszechniony, dobrze znany napój z jagód winorośli. Co do napojów piwnych to bywają ich dość różne rodzaje, ale zasada ich wyrobu pozostaje zawsze jedna i ta sama. Chodzi o takie potraktowanie mącz-nistych części roślin lub przetworów roślinnych, aby spowodować zamianę skrobi w cukier, a cukru w alkohol. Oczywiście włościanie słowiańscy, podobnie jak i inne ludy nieoświecone i prymitywne, nje zdają sobie sprawy z istoty procesów chemicznych, jakie przytem zachodzą; wiedza ich, jak zawsze, nie jest uzasadnioną teoretycznie.

286.    Wyrób piwa spotykamy w nadzwyczaj obszernym geograficznym zasięgu śród bardzo wielu ludów świata. Zwłaszcza tubylcy Ameryki południowej i Afryki dobrze są znani etnografom ze swych piwowarskich uzdolnień. Piwo afrykańskie z ziaren zbożowych sporządza się w sposób niemal identyczny z ludowym sposobem praktykowanym dość jeszcze pospolicie w Europie, a m. i. i śród południowych oraz wschodnich Słowian. Dla porównania weźmy tu opis przygotowania piwa, zwanego pombe i znanego śród tubylców wschodniej Afryki, oraz opis wyrobu piwa, zwanego aloyina u Bułgarów. Dla otrzymania pombe moczy się nasiona zbóż w wodzie, następnie trzyma się je pod przykryciem ‘ liści dopóty, póki nie zakiełkują. Suszy się je wtedy na słońcu i rozciera między kamieniami albo też miażdży w stępach na mąkę. Sypie się wreszcie tę mąkę do gorącej wody i tak przez czas pewien pozostawia. Po ostudzeniu napój może być albo zaraz spożyty, albo też trzyma się go w ciepłem miejscu dopóty, dopóki nie nabierze właściwości alkoholicznych. To jest przebieg normalny. Poza tern według K. Weulego spotykamy się z odmianami piwowarstwa, polegającemi na kilkakrotnie powtarzanem