klsti558

588

Europy, w kierunku wschodnim do południowo-zachodniej Azji lub może i dalej jeszcze.

602. Wiszące świecaki rusztowe były bardzo rozpowszechnione u Słowian zachodnich (w Czechosłowacji i w Polsce), na Litwie, w pewnych stronach Białorusi i na Polesiu. Znane też były jjodobno w Ser-bochorwacji, wreszcie - i poza granicami Słowiańszczyzny, w Albanji oraz w krajach niemieckich. Na Polesiu można je dziś jeszcze widzieć w użyciu, zwłaszcza tu i owdzie w powiecie łuninieckim i stolińskim. Przybyły one tam stosunkowo niedawno; w niektórych okolicach starcy polescy dokładnie pamiętają, że przed laty używano w ich wsiach rodzinnych tylko świecaków, umieszczanych na słupkach.

495. Świecaki z Małopolski. 1 i 2. Pow. Bochnia (Orli Lot, t. 10, r. 1929, str. 43). — 3. Sokołów, pow. Kolbuszowa (Ziemia, t. 4, r. 1913, str. 164).

Wiszącym świecakom rusztowym, czy płytkowym, zwykle towarzyszyły i towarzyszą szczególne urządzenia w rodzaju klosza, uszytego z płótna albo wyplecionego z prętów, czy ze słomy, lub wreszcie zbitego z dranic i zawsze dość grubo wylepionego gliną (fig. 495, 3). Górny wylot tego klosza umieszcza się w otworze, umyślnie wyciętym w pułapie izby. Nad otworem zaś bywa jeszcze komin, sporządzony z drewnianej rury* wyrobionej z wypróchniałego i starannie wydłubanego pnia olchy lub innego drzewa. Komin ten nieraz wystaje nieco ponad dach (ob. np. fig. 472 A i B); skutkiem czego nieświadomi mylnie mogą wziąć kurną chatę za zaopatrzoną w piec z kominem.

Świecaki kleszczowe (fig. 495, 1, 2 i 496), znane (w odmiennych kształtach niż u nas) także w krajach egzotycznych (np. w Indonezji) przedstawiają z gruntu różny typ od płytkowych włącznie z rusztowemi i czę-repkowemi. W Europie miały, zdaje się, zasiąg głównie północny i zachodni. Obejmował on Wielko- i Białoruś, kraje nadbałtyckie, bardzo znaczną część Słowiańszczyzny zachodniej, zachodnie Węgry, a dalej terytorja germańskie etc. W kierunku południowym zasiąg ten, sądząc z dotychczas zebranych informacyj, tylko zatokowo i wyspowo wkraczał na obszar językowy Małorusi, Słowian południowych oraz Albańczyków^r. Szczegóły te jednak wymagają dokładnego sprawdzenia przez w^rzgląd na wielkie luki w materjale, jakim rozporządzamy. Najprymitywniejsze kleszczowe świecaki są to proste pionowe drążki, umocowano dołem w drewnianej podstawce, a górą rozszczepione albo dzierżące na sobie drewnianą poprzeczkę, rozszczepioną na obu