klsti602

632

k. Moszyński: kultura ludów;

.VIAN

nak pewne różnice, dzielące typ północno-wschodni od południowo- t

Zresztą zarówno na Rusi, jak i u Słowian zachodnich, opisane tu prymitywne sanie służą pospolicie tylko do transportu, zaś do jazdy wyłącznie wieśniakom biedniejszym. Zamożni włościanie mają ¹

osobne sanie wyjazdowe z umieszczonym na nich wasągiem. Ł

Na znacznych obszarach Bałkanów, w związku z cieplejszym klimatem i mniejszą ilością śniegów, sanie bywają naogół znacznie mniej używane, niż na północy. Jednak, jak. to zaobserwował p. J. Obrębski, są tam w górzystych stronach południowej Bułgarji i północno-wschodniej Serbji okolice, naogół nieużywająca wozów przy robotach polnych (np. przy zwózce), lecz latem i zimą posługujące się *

saniami; dawniej w tych okolicach wozów podobno wcale nie używano. Informacje o stosowaniu sań zimą i latem mamy także z innych stron Serbochorwacji.

631). Słowiańska nomenklatura części sań jest rozbieżna, choć zasięgi niektórych nazw, obejmując cząstki północnej Słowiańszczyzny, przerzucają się na określone tereny Słowiańszczyzny południowej. Tak naprzykład jedna z nazw nasadu powtarza się na Małorusi, »

w Czechosłowacji i w Chorwacji; jedna z nazw dla stramów łączy Polskę z częścią Chorwacji; podobnie nazwa płóz, czy płozów, jest zbliżona w południowej Polsce (sanice), Czechosłowacji oraz u Sło- ^

wian południowych.

Zasiąg sań w obrębie Słowiańszczyzny stanowi tylko cząstkę ich ogólnego zasięgu, ogarniającego sobą rozległe obszary północnej ~

półkuli ziemskiej. Sanie zresztą, jak to już widzieliśmy poezęśoi na i

terytorjum słowiańskiem, bynajmniej nie są wehikułem wyłącznie zimowym, przeznaczonym li tylko dla lokomocji po śniegu. Przeciwnie widzimy je w wielu krajach Eurazji w użyciu przez okrągły rok. Znajdują one zresztą zastosowanie nawet w krajach gorących, w których śniegu wogóle niebywa, jak naprzykład w Syamie, gdzie rolnicy wożą na nich potrzebne im przedmioty na pole lub z pola. Wehikułami w rodzaju mniejszych i większych sań posługiwano się też V

w Starożytnym Egipcie.

Oprópz większych sań, składających się z płozów, nasadów i stramów są u Słowian w użyciu sanki mniejsze w rodzaju tych, jakie widzimy na fig. 514, 2. Pospolicie służą one dziatwie wiejskiej do zabawy, _f

ale bardzo często zarówno na południu jak i na północy mocniejsze egzemplarze takich saneczek oddają też znaczne usługi w gospodar- ^

stwie, np. do przewożenia pługa. Takie to właśnie saneczki bywają u naszych górali łączone z włókami i stosowane do przewozu budulcu etc. (porówn. § 637). Nieraz używają ich podczas zimowych połowów i rybacy. Jak daleko w kierunku wschodnim sięga forma ^

sanek, podobna do wyobrażonej na fig. 514, 2, dotychczas mi niewia

domo; w każdym i ropy i Azji. W kiei zachodnie granice nawji etc.

640. Drobne . Wołgi, miewają nie listewek i dzięki te całkowicie z kości si a poczęści są w uż i Bośni (fig. 514, 1). znam. Natomiast cach Niemiec i w z Szwajcarji. Jako oprócz drzewa koń a niekiedy żebro bi kości, czy żeber, t' w górnej ich powie ne otworki, w które my lub czopy, łącz: częścią sań.

Jest rzeczą za; nych okolicach Sz-w zwa sanek na k< o s s e 1 i t. p., urobio: wyrazów óss czy szła następnie na 110 zami drewn anemi stern, 1922). Ten szc analogję popierać który chce w nazwie łopolskiej dla naszyć widzieć pozostałość zach kościanych. Jec nie Fischera jest cal dopodobne, bowiem pewnieniom nazwy gna tek w znaczeni (nasad, stram)", kte w południowej Pol hnatky „stramy u

Mówiąc o sani gól, pozornie nie p liśmy wyżej, miano\ rus. sanka, sank