klsti622

652    K. MOSZYŃSKI: KULTURA LUDOWA SŁOWIAN'

sobą zapomocą 2 snóz, podobnych do żeberek wewnętrznych, i 2 zanóz, odpowiadających żeberkom zewnętrznym. Przy wprzęganiu wołów wyjmuje się zanozy, a po wprzęgnięciu zakłada zpowrotem. Jarzmo podgardiicowo jest do tego stopnia charakterystyczne dla Słowian, że R. Braungart, autor bardzo obszernych, ale, niestety, zupełnie wyjątkowo bezkrytycznych prac o narzędziach rolniczych, wprost nazwał je słowiański cm. Spotykamy się z niem, względnie mogliśmy się spotkać dawniej, we wschodnich Niemczech, począwszy mniej więcej od dawnych granic zachodniej Słowiańszczyzny, w Czechosłowacji, prawie całej Polsce rdzennej z wyjątkiem północno-wschodniej cząstki, na prawie całej Małorusi, wyjąwszy krawędź północną, dalej podobno w pewnej okolicy Białorusi (mianowicie pod Ihumemein we wsiach Turyn, Ułiolec i t. d., coby jednak należało sprawdzić), wreszcie w Rumunji, w całych Węgrzech, w części Austrji, w znacznej części Jugosławji (w Chorwacji, Slawonji, w części Bośni, w Serbji) oraz w całej Bułgarji. Występuje ono obok jarzma kabłą-kowego także w Macedonji i Albanji. Zasiąg tego jdrzma w Europie jest niemal zupełnie zwarty i przytem centralny w stosunku do zasięgu innych typów. O ile bowiem dotychczas wiadomo, poza opisanym obszarem można je widzieć (w formie zresztą odmiennej i może niezależnie wynikłej) tylko w okolicy Bordeaux we Francji; używane jest tam do dwukołowych wózków, ciągnionych przez muły. W Azji

Mapka 19. Typy jarzeni podwójnych na Bałkanach. Opracował J. Obrębu. (Bliższych szczegółów patrz w objaśnieniu, umieszczonem pod mapką 20).