100
musi być dobrze sklejone i zawiercone; Przez ukośne zacięcia 6 i e, zapobiega się podniesieniu zasuniętego kawałka. Zetkuię-Fio. gg cie z zasuwką zębatą i z klinami,
ti ° c może być bardzo mocne. Dłu-
j—/ .......\~—gość zasuniętego kawałka równa
ł _się około cztery razy wziętćj gru
bości drzewa.
b) Połączenia na szerokość, czyli gdy włókna dwóch kawałków drzewa złączonych z sobą idą od siebie równolegle.
Najczęściej używanem połączeniem tego rodzaju w stolarstwie jest:
1. Proste sklejone spojenie (n. stumpfe juge, fr.joint piat), fig. 90, c.
2. Połączenie na wpust (n. spundung mil feder utul nuth, fr. embrevemmt alangueite et rainure), przedstawia fig. 91 i 92.
Fig. so.
Fig. 91.
.>*sn
Fig. 92.
Wpust czyli nut (n. nuth, fr. rainure), jestto wyżłobienie idące w tym razie w środku grubości drzewa przez całą jego długość. Wypust zaś czyli Jeder (n. Jeder, fr. langueite), jestto wązka listewka , wyrobiona także przez całą długość drugiej sztuki drzewa, i wchodząca dokładnie w wyżłobienie pierwszej. Połączenie to często się skleja. Gdy więcej kawałków drzewa w ten sposób z sobą na wpust się łączy, wtedy każdy z nich ma z jednej strony wyżłobienie czyli wpust, a z drugiej język czyli wypust. Niekiedy wypust wyrobiony jest’na samym kawałku drzewa, który się łączy, i wtedy nazywa się pospolicie szpuntem (n. spund). Ten sposób jest wprawdzie łatwiejszy i daje połączenie szczelniejsze; lecz
niedobrze zabezpiecza drzewo od paczenia się, ponieważ wszystkie jego włókna idą w jednym kierunku; nic pozwala dokładnie spasować z sobą łączonych kawałków drzewa, i przez to nie daje czystego spojenia, a nadto ma tę niedogodność, że szerokość użyteczną drzewa zmniejsza o szerokość wypustu. Dlatego lepiej jest w obu kawałkach drzewa wyrobić wyżłobienia czyli wpusty, a pomiędzy nie wsunąć osobną listewką podłużną, dobrze oheblo-waną (fig. 92). Najlepszy sposób łączenia na wpust, który się używa przy dobrych podłogach, drzwiach, bramach i t. p., zależy na tern, aby wsuwane wypusty czyli języki przyrzynać z drzewa poprzecznego, tojest, aby ich włókna szły w kierunku prostopadłym do włókien spajanego drzewa. Takie wypusty nazywają się szior-cotoemi (n. hirnjeder, fr. Langudte rapporti), i zapobiegają, w pewnym przynajmnićj stopniu, paczeniu się spojonych sztuk drzewa. W każdym razie, użycie wkładanego wypustu ma tę zaletę, że kanty drzewa mogą być należycie oheblowane, a przez to i spojenie szczelnie dopasowane.
Do wyrabiania wpustów i wypustów służą stosowne heble, już wyżej przez nas opisane, w ostatnich czasach zastosowano nawet do tego osobne maszyny, do rodzaju heblami należące.
Fig. 93 pokazuje sposób połączenia małych kawałków drzewa w jednę płaszczyznę. Pojedyncze kawałki złączone są z sobą na
Fig. 93.
wpust z boków i ze sztorców, a nadto uszykowane w przewięź. W ten sposób łącząc, z jak najmniejszych kawałków drzewa, długą i szeroką płaszczyznę utworzyć można.
3. Połączenie na felc czyli fclcowanic (n. zmam.. menjalzen, fr. assemblage d fetiillure), fig. 94. Gdy u obu kawałków łączonego drzewa wyrobiony jest felc do połowy grubości drzewa sięgający, połączenie takie nazywa się felcowaniem.
Fig. 95 przedstawia sposób felcowania z wpustem (fr. embre-vemenl d langudie bat ar ile).
Fig. 96, 97, 98, 99 i 100 pokazują rozmaite sposoby felcowania i szpuntowania, pod kątem prostym i rozwartym.
Fig. 101, 102 i 103 wskazują sposób złączenia drzewa pod kątem na felce kryte, których rogi na ucios są ścięte.