IMG169 (5)

Jeśli chodzi o obszar ffankofóński, to trzeba oczywiście zasygnalizować CD-ROM ELECTRE BIBLIO, wydawany przez Cercie de la Librairie; zawiera on zbiór książek dostępnych w języku francuskim (380 000 opisów) i powtarza opisy sygnalizowane w wydawnictwach Livres Hebdo i Livres de France. Produkt ten ma następujące cechy szczególne: ukazując się 11 razy w roku, ten dysk kompaktowy opisuje książki w bardzo krótkim czasie po ich ukazaniu się drukiem; z drugiej strony, tylko zawarte w nim opisy są zaopatrzone w krótkie streszczenia, co jest szczególnie użyteczne w dziedzinie literatury; na koniec, ostatnie wersje oprogramowania umożliwiają nie tylko przejmowanie opisów w formatach UNJMARC, USMARC, UK-MARC, ale także wyjścia w formacie stałym, w celu przetwarzania za pomocą oprogramowań, takich jak dBASE-IV. CD-ROM ELECTRE jest zatem szczególnie wydajnym narzędziem dla księgarń lub bibliotek. Jest sprzedawany po cenie 13 600 franków w wersji jednostanowiskowej.

Dostawcy systemów informatycznych dla bibliotek nie pomylili się zresztą: bardzo liczne systemy oferują obecnie interfejs z CD-ROM-em ELECTRE (zwłaszcza: OPSYS, ALS, LIBER, AFYBIBLOS, AGATĘ, BIBLDC, DIDEROT, ORPHEE, PAPRIKA, QUICK BOOK). Ten wykaz świadczy o wspólnych interesach dostawców danych, dostawców systemów i — oczywiście — bibliotek.

Ta zasadnicza transformacja technologiczna rynku opisów bibliograficznych ma wielorakie konsekwencje:

—    W ciągu kilku lat byliśmy świadkami zwracającej uwagę obniżki cen opisów bibliograficznych.

—    Obserwujemy bardzo istotne uproszczenie przekazywania opisów; ładowanie opisów zewnętrznych [tj. pochodzących spoza danej biblioteki — przyp. tłum.] nie jest już ograniczone do bibliotek dysponujących znacznymi zespołami technicznymi i ciężkim sprzętem informatycznym; operowanie ciężkimi taśmami magnetycznymi zanikło prawie całkowicie, ustępując miejsca przesyłaniu Online lub przejmowaniu z CD-ROM-u.

—    Posiadanie danych bibliograficznych wysokiej jakości nie jest już przywilejem bibliotek naukowych; obecnie biblioteki publiczne, dzięki zakupowi opisów, mogą łatwo wznieść się na ten poziom jakości.

—    Praca katalogujących zmienia się stopniowo we wszystkich bibliotekach. Pod względem ilościowym zmniejsza się ona na rzecz przejmowania opisów. Ale umiejętności katalogujących powinny ewoluować w kierunku większej specjalizacji. Istotnie, np. przejmowanie opisów dotyczących książki dawnej będzie zawsze wymagało wysokich umiejętności bibliograficznych.

—    Rola bibliotek narodowych jako dostawców danych katalogowych będzie się stawała coraz istotniejsza; obecnie powinny one działać tak szybko jak dystiybuto-rzy książek! Jeśli chodzi o aspekt czysto retrospektywny, to biblioteki naszych krajów dążą niewątpliwie do nadania swym warsztatom retrokonwersji pełnej wartości użytkowej — powinny osiągnąć ją za kilka lat.

11.6. Wybór strategii katalogowania retrospektywnego

Widzimy więc, że istnieje szeroka gama rozwiązań dotyczących wykonania operacji retrokonwersji. Nie ma rozwiązania bezwzględnie najlepszego: przede wszystkim wydaje się logiczne, by biblioteka starała się nabywać opisy (serwis bibliograficzny, CD-ROM itp.) i rozpatrywała samodzielne wprowadzanie danych tylko jako ostateczność. W przypadku zakupu, wybór strategii retrokonwersji będzie zależeć zwłaszcza od stopnia pokrywania się (hit ratę) zbiorów biblioteki z wybraną bazą:

—    sieć OCLC, np. posiada 34 min opisów, ale fakt ten może być przedmiotem ograniczonego zainteresowania ze strony pewnej kantonalnej biblioteki szwajcarskiej, która pragnie przeprowadzić katalogowanie retrospektywne swego regionalnego egzemplarza obowiązkowego;

—    CD-ROM-y Biblioteki Narodowej Francji (katalogowanie bieżące i retrospektywne) są dostępne po cenie umiarkowanej i powinny pokrywać istotną część zbiorów bibliotek frankofońskich; •>

—    biblioteki Belgii i Szwajcarii mają źródła zaopatrzenia w książki o wiele mniej jednorodne niż np. biblioteki francuskie; oznacza to także bardzo różne potencjalne źródła opisów.

Bez względu na wybrane źródło opisów, można podjąć retrokonwersję zgodnie z kilku różnymi procedurami:

a)    Operacja systematyczna

Opracowuje się książki zgodnie z porządkiem katalogu alfabetycznego lub topograficznego (shelf list). Stosując tę metodę pracuje się w sposób całkowicie jasny.

b)    Operacja związana z reklasyfikacją

Opracowuje się zbiory wg wielkich dziedzin w celu przeprowadzenia ich rekla-syfikacji w sposób bardziej jednorodny. Metoda ta zostanie wybrana przeważnie przez biblioteki z wolnym dostępem do półek.

c)    Priorytetowa retrokonwersja książek wypożyczonych

W ten sposób opracowuje się priorytetowo aktywną część zbiorów.

d)    Retrokonwersja w porządku odwrotnym księgi akcesyjnej

W ten sposób opracowuje się priorytetowo najnowszą część zbiorów.

Wysłuchanie zdania użytkowników jest często niezbędnym warunkiem wyboru najodpowiedniejszej strategii.

Ostatnią operacją, podejmowaną przeważnie w związku z katalogowaniem retrospektywnymi jest zaopatrzenie całego zbioru w etykiety z kodów kreskowych.

W przypadku dużych bibliotek jest to praca wymagająca kilku miesięcy; po jej zakończeniu muszą nastąpić przeważnie operacje informatyczne, polegające na powiązaniu opisu bibliograficznego z kodem kreskowym (na ogół jednoznacznym numerem) naniesionym na jednostkę fizyczną.

313