P1130734 resize

iii

t Mię e/nsiiini

iSwnicż eaęńć S, np. w cza-tzonyelt było Ikim gln/.em,

irn po kilka nur <t mienili-tludcm mole dcmycznych k naszyjniki, i/aliAikie Ul przewagę, zawierający u poza lym wskich oraz ■y iwieńskiej

lypu Płonią, wa Plawicń-owisku.

5 ero

i-t

Hyc. 47. Żcitako. woj. gorzowskie, skarb wyrobów brązowych (miedzianych?) ze ilarucj fazy kultury srobeko-łmlardowtkiei

I - ■lakierku lypu uiilciyck legii, I onilobu Uu pum (T). J4 - uuuuitou w kiiułcl* ..wlcnbongo tkk"

liśmy w kul* żnc amforki, pozbawione Jym brzuścu jeden płaski c z wyodręb-wyraźnic na-bbazarzc gra-eczułkowate.

! po jednym.

nku do form pdkowoeuro-tyckiej i mie-I małymi usz-e większymi) zi o analogie >nioną szyjką toodrzańskiej Ikuliste z wy* Ją krawędzią ch, zwłaszcza

eh głównie ze >ni najczęściej n (ryc. 47: 1), n spiczastym, nie rozszerzo* obuchu). Do my j uż w kul-j 212, ryc. 71 j)

o podwójnym ostrzu (zdobiony podłużnie żeberkami), mający — jak wiemy — swe odpowiedniki w kulturze unietyckiej i iwieńskiej.

Stosunkowo licznymi znaleziskami (w porównaniu / kulturą iwicńtką) są w omawianej kulturze sztylety. Reprezentują one bardzo szeroki wnchlnrz form zarówno typowo unictyckich, juk też i innych. Wśród pierwszych, obok sztylecika z 3 nitami, widzimy dobrze nam już znane bogato zdobione okazy o łukowato wyciętej podstawie rękojeści z S lub więcej nitami. Niektóre z nich, jak np. sztylet z Dobrej, woj. pilskie (W. Sarnowska 1969, s. ISS, ryc. 42t), posiadają wyjątkowo duże rozmiary osiągając długość ok. 40 cm. Z innych form należy wymienić okazy zbliżone do unictyckich tzw. typu szwajcarskiego (W. Sarnowska 1969, s. 161, ryc. 44k) i saskiego (W. Sarnowska 1969, s. 212, ryc. 77f). Oryginalny typ sztyletu, być może wykonanego na obszarze kultury grobsko-unie-tyckiej, reprezentuje okaz z Karwna, woj. słupskie (W. Sarnowska 1969, s. 157, ryc. 43a), z trójkątnym ostrzem bez żeberka oraz z rękojeścią zdobioną nu wzór unictycki.

Z wszystkich znnnych w Polsce bereł sztyletowych połowa pochodzi z obszaru zasięgu kultury grobsko-śmiar-dowskiej (W. Sarnowska 1969, s. 52, ryc. 23). Mamy tam cale okazy, łącznie z obuchem, a nawet trzonkiem, oraz same tylko ostrza. W pierwszym wypadku chodzi wyłącznie o okazy należące do późnych typów o zaokrąglonym i trójkątnym obuchu. Są one, podobnie jak i berła znajdowane w Wielkopolsce, zdobione na obuchu żłobkami, żeberkami, pscudonilami, często także na ostrzu kreskowanymi trójkątami, w konwencji zbliżonej do zdobnictwa sztyletów unictyckich. Szczególnie okazale prezentuje się berło sztyletowe z Micrzcszyna, woj. gdańskie (W. Sarnowska 1969, s. 150, ryc. 4lc), z metalowym trzonkiem (zakończonym uszkiem) odlanym łącznic z obuchem, zdobione kilkoma żeberkami, analogiczne do okazu znalezionego w kurhanie I (grób A) w Łękach Małych, woj. poznańskie (tnbl. XXXI: B10).

W omawianej kulturze występuje także stosunkowo duża rozmuitość ozdób metalowych. W porównaniu z kulturą uniclycką, n nawet iwieńską, dość skromny jest wśród nich udział szpil. Najczęściej używano szpil z kulistą (czasami zdobioną) bądź też stożkowatą (knpturkowatą) główką, ukośnie przekłutą (tabl. XII: B2, C7). Na cmentarzysku w Śmiardowic miano znaleźć kilka typowo unictyckich, szablasto zgiętych szpil z uszkiem (K. Siuchniński 1969, s. 39).

Licznie reprezentowane są natomiast inne rodzaje ozdób, jak owalne naramienniki ze zwężającymi się rozwartymi lub dochodzącymi do siebie końcami, często zdobionymi (tnbl. XLI: Ol, 3), dniej okazy prawie okrągłe, całkowicie zamknięte (W. Sarnowska 1969, s. 199, ryc. 65e). Wśród naszyjników spotykamy, znane nam już z kultury unietyckiej i iwieńskiej, okuzy z końcami zwiniętymi w uszka (tabl. XLI: C6), bądź też tylko ścienionymi. Występują też formy z końcami lekko odgiętymi, pieczątkowntymi (W. Sarnowska 1969, s. 212, ryc. 71c). Z bransolet najczęstszymi są egzemplarze wykonane z okrągłej sztnbki, dość masywne, ze zwężającymi się końcami, ale także spiralne, z taśmy brązowej (tabl. XLU: 2, 4).