Scan10106 (2)

Rozdział 9. Drogi podawania leków

Podawanie leków drogą doszpikową

Jeżeli uzyskanie dostępu do żyły jest trudne albo niemożliwe, należy wziąć pod uwagę drogę doszpikową. Pomimo, iż zwykle rozważa się ją jako alternatywę dostępu donaczyniowego u dzieci, u dorosłych również może być skuteczna, jednakże objętość, którą można w ten sposób przetoczyć może być niewystarczająca, gdy pacjent wymaga resuscytacji płynowej. Leki podane doszpikowo osiągają pożądane stężenie w osoczu w czasie porównywalnym do leków wstrzykniętych do żyły centralnej. Dostęp doszpiko-wy umożliwia ponadto aspirację szpiku do badań takich jak gazometria krwi żylnej, pomiar poziomu glukozy, elektrolitów i stężenia hemoglobiny. Po podaniu drogą doszpikową leki osiągają efektywne stężenie w osoczu w sposób bardziej niezawodny niż po podaniu drogą dotchawiczą.

U dorosłych najlepsze miejsca do założenia dostępu doszpikowego to bliższy koniec piszczeli (2 cm poniżej guzowatości piszczeli na powierzchni przednio-przy-środkowej) i dalszy koniec piszczeli (2 cm powyżej kostki przyśrodkowej). Dostępnych jest kilka rodzajów zestawów do dostępów doszpikowych (ryc. 9.5).

Podawanie leków drogą dotchawiczą

Uzyskanie obwodowego dostępu dożylnego może być bardzo trudne, np. u pacjentów, którzy mają ciężką hi-powolemię, hipotermię albo u osób przewlekle nadużywających narkotyków drogą dożylną. Te czynniki, w połączeniu z brakiem doświadczenia osoby zakładającej dostęp dożylny, mogą uniemożliwić kaniulację żyły centralnej. Jeżeli nie zostanie założony dostęp dożylny ani doszpikowy, można do podania niektórych leków wykorzystać dostęp dotchawiczy. Przez rurkę dotchawiczą można podać adrenalinę, wazopresynę, atropinę, lido-kainę i nalokson. Jednakże stężenie, jakie osiągnie

w surowicy lek podany dotchawiczo jest nieprzewidy-1 walne, a optymalna dawka dotchawiczą większości lej ków nieznana. W obserwacjach klinicznych stwierdzol no, że stosowana podczas resuscytacji dawka adrena ny podana dotchawiczo powinna być trzy do dziesiędj razy wyższa niż dawka dożylna by osiągnąć porównw walny efekt. Nie wolno tą drogą podawać soli wapniaJ wodorowęglanu sodu i amiodaronu.

Aby uzyskać terapeutyczne stężenia leków w osoczu dawki dotchawicze muszą być conajmniej trzykrotnie wyższe niż dożylne (np. adrenalina 3 mg). I Należy wstrzyknąć lek do tchawicy w objętości 10—1 -20 ml. Nie ma potrzeby podawania leku głęboko I do drzewa oskrzelowego — nie zwiększa to jego sf żenią osoczowego w porównaniu z podażą dotchai czą. Można wykorzystać w tym celu roztwory w ga wych ampułkostrzykawkach, jednakże rozpuszczeń leku w wodzie do iniekcji zamiast w soli fizjologicz-j nej może ułatwić wchłanianie. Podawanie leków przez maskę krtaniową jest zawodne, gdyż więk- I szość leku zostaje zdeponowana na poziomie krtań i dlatego dostęp ten nie jest polecany.

PODSUMOWANIE

•    Dostęp dożylny można uzyskać kaniulując żyłę obwodową lub centralną.

•    Dostęp obwodowy wystarcza na wstępie

o ile kaniula znajduje się w żyle i działa pr»j widłowo.

•    Dostęp centralny umożliwia szybsze dotarcie leków do krążenia niż dostęp obwodo ale kaniulacja żył centralnych wymaga specjalistycznych umiejętności i odpowiedni sprzętu.

•    Niekiedy nie udaje się uzyskać dostępu dożylnego. Należy wówczas rozważyć podanrt leków drogą doszpikową lub dotchawiczą. pamiętając o właściwym dostosowaniu dawek leków.

•    Dostęp doszpikowy jest uważany za bar niezawodny niż dotchawiczy.

Piśmiennictwo

International Liaison Committee on Resuscitation. 2005 International Consensus on Cardiopulmonary Resuscitation and Emergency Cardiovascular Care Science with Treatment Recommendations. Part 4 Advanced Life Support. Resuscitation 2005; 67: 213-47.

Nolan J. P„ Deakin C. D., Soar J., Bóttiger B. W., Smith G. European I Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2005. Section 4: Ada advanced life support. Resuscitation 2005; 67 Suppl 1: S39-86.

104 ALS

Polska Rada Resuscytacji