Skanowanie 10 04 10 17 (28)

ul wór poetycki, aby on mógł bezpośrednio działać swym pięknem nu ucznia i budzić w nim te przeżycia, które w nim wyraził jego twórca.

Potępiono też posługiwanie się literaturą dla innych celów niż natury estetycznej. Nie ma ona służyć wychowaniu moralnemu lub narodowemu, ani też nauce gramatyki, słownictwa, stylu. Naukę posługiwania się językiem uznano za ważny składnik kształcenia. Żądano więc, aby uczniowie wyrażali owe myśli jasno i starannie, aby umieli znajdować właściwe wyrazy dla dokładnego formułowania myśli i przeżyć, aby posługiwali się stylem prostym i naturalnym, wolnym od przesady, sztuczności i pretensjonalności. W tematyce wypracowań pisemnych wymagano również pewnego uproszczenia: nie powinna ona wykraczać poza widnokrąg myślenia i poza zainteresowania młodzieży. Tymczasem żąda się od ucznia, aby wstawił się w położenie dla siebie niedostępne: np. filozofa, moralisty, krytyka, polityka.

Estetycznym kształceniem przy pomocy języka zajmował się szczególnie Henryk Wolgast (1860—1920). Lektura literacka uprawiana w szkole powinna uzdolnić ucznia do wczuwania się w utwór K Dlatego utwory dla młodzieży muszą mieć wybitną wartość artystyczną. Książka „robiona” dla młodzieży, choćby miała wysokie tęndencje wychowawcze a była pozbawiona ducha piękna, nie stworzy porywu i entuzjazmu młodego czytelnika. Estetyczna strona utworu stanowi istotną jego wartość i dlatego jej twórcami powinni być najbardziej utalentowani pisarze. Wolgast redagował wydawnictwo podające listę utworów dla młodzieży odpowiadających postulatom artystycznym, które polecał dla estetycznego wychowania przez lekturę, o tytule: „Jugendschriften-Werke”. Było ono organem organizacji „Vereinigte Priifungsausschusse fur Jugendschrifte”. Dzięki jego działalności rozbudził się ruch, i to nie tylko w Niemczech, za angażowaniem się wybitnych talentów literackich w literaturze dla młodzieży.

Trzeci kongres — w Hamburgu, zajmował się zagadnieniami wychowania estetycznego przez muzykę i gimnastykę. Wysu-

¹ Das Elend unserer Jugendliteratur, 1896; Die Bedeutung der Kunst fur die Erzie-hutig, 1902.

nięto postulat, aby naukę śpiewu powierzyć jedynie nauczycielom dobrze do niej przygotowanym, aby wdrażać uczniów do rozumienia i odczuwania nastroju pieśni i utworu muzycznego, aby nie przywiązywać głównej wagi do ćwiczeń technicznych, gdyż są one przeważnie bezwyrazowe, mało interesujące, a raczej położyć nacisk na wykonywanie przez uczniów utworów muzycznych, które przemawiają do uczuć. Żądano również zaznajomienia młodzieży z postaciami wielkich muzyków, do powiązania utworów muzycznych z historią narodu i z literaturą.

Kongres ten wpłynął też na to, że rozbudziła się troska o organizowanie specjalnych koncertów dla młodzieży i o uczestnictwo jej w innych koncertach. Przed udziałem w koncercie odbywały się pouczenia wyjaśniające programy koncertów. Na lekcjach literatury i historii poczęto posługiwać się przysłuchiwaniem się odpowiednio dobranej muzyce z płyt. W szkołach powstawały orkiestry szkolne i chóry, które występowały w różnych okolicznościach życia młodzieży np. na wycieczkach, pochodach, zabawach itp. Wprowadzono też naukę tańców salonowych, narodowych, rytmicznych itp. Urządzano deklamacje zbiorowe, częściowo przeplatane śpiewem i muzyką, a czasem też tańcem. Wszystko to przeciwstawiało się indywidualnej pracy i indywidualnej odpowiedzialności tak wyłącznej w szkole tradycyjnej, kładąc nacisk na system zbiorowego oddziaływania wychowawczego grupy społecznej.

Ogólna charakterystyka okresu budzenia się „nowego wychowania” i jego wkład w naukowy charakter pedagogiki

Okres ten posiada wiele właściwości, które nie tylko stanowią przeciwieństwo pedagogiki szkoły tradycyjnej, ale też okazują zasadnicze znamiona nowego prądu wychowania. Stanowią one treść poszczególnych postulatów bądź to realizowanych w procesie wychowania, bądź też tylko projektowanych, ale właściwie zawsze występujących oddzielnie i w luźnych ze sobą stosunkach.

Zjawiają się więc jako sporadyczne projekty, których ważność jest uważana za zrozumiałą samą przez się a co najwyżej czasem uza-

Rozwój — 5    gEj

ŚC