SNV36228

Ł

dziedziczył nie tylko świetność rodu, ale także bogate tradycje intelekt i artystyczne. Jego główna w przyszłości siedziba — Puławy, wniesiona^!]® z olbrzymią fortuną posagową matki, (gruntującą pozycję majątkową Fanyl^i miała już własną znaczącą kulturalnie przeszłość. Twórcą pierwotnego zał nia puławskiej rezydencji (zbudowanej według projektu wybitnego architekt* Tylmana z Gameren) był dziadek Zofii Sieniawskiej, Stanisław Herakli^B Lubomirski, który wszedł w posiadanie Puław przez małżeństwo z córkB Łukasza Opalińskiego. Rodzice księcia Adama Kazimierza rozbudowali u* siedzibę w okazały zespół pałacowo-parkowy utrwalając łączące się z tyj miejscem funkcje mecenatu kulturalnego. Pełny rozkwit Puław, który nastąpi}! po założeniu tu w 1783 roku rezydencji przez Adama Kazimierza i Izabelę 1 Czartoryskich, był nawiązaniem do ponad wiekowej tradycji tego ośrodka!

Jeszcze świetniejsze parantele rodowo-intelektualne przejmował młody! książę w linii męskiej. Małżeństwo dziadka Kazimierza z córką poety Andrzej! Morsztyna Izabelą sprawiło, że wywodzący swoją genealogię od litewskiego* Gedymina, ale podupadły i zubożały ród Czartoryskich herbu Pogoń, nabierać* zaczął znaczenia i wysunął się stopniowo na czoło arystokratycznych domowa w Polsce. Izabela z Morsztynów, przez matkę, damę dworu Ludwiki Marii* spokrewniona ze Stuartami i spowinowacona z wielu pierwszymi rodam* w Europie, była wychowanką dworu Ludwika XIV. Stworzyła ona w Polsc* jeden z pierwszych salonów polityczno-intelektualnych, zaszczepiała nowoczes* ny model kultury i obyczajowości, wyróżniający się na tle rodzimej mentalno* ści sarmackiej poziomem i otwartością na świat. Biografowie zgodnie podkreśl łają wydatny wpływ jej osobowości na synów: Michała i Augusta, wybitnych! przywódców stronnictwa, oraz córkę Konstancję, matkę przyszłego króla!

W zasięgu tego wpływu wzrastali także obaj wnukowie: Adam Kazimierz oraz] Stanisław Poniatowski — stykający się ze sobą zarówno w rodzinnych* pałacach warszawskich, jak i w głównych siedzibach wiejskich — Wołczyn* i Puławach.

Przeznaczona młodemu księciu wysoka pozycja społeczna wymagała! odeń jak najstaranniejszego wykształcenia. Inaczej niż w wypadku kuzyna! Stanisława, który uczył się w konwikcie teatynów, było to wyłącznie wykształl cenie domowe. Nie są znani z nazwiska poszczególni jego preceptorzy, alej z pewnością byli dobierani pieczołowicie przez ojca i stryja.

Pieczę ogólną nad przebiegiem edukacji Czartoryskiego sprawował dyplomata francuski, L. A. Duperron de Castera. Wyniósł z niej młody adept] znaczną wiedzę ogólną, gruntowną znajomość kultury antycznej, językówj orientację w najnowszej myśli i literaturze europejskiej, a także przygotowanie! do pełnienia funkcji cywilnych i wojskowych. Rozległą skalę zainteresowań! i stałą potrzebę poszerzania wiedzy zachował Czartoryski przez całe życiej a walory jego umysłu i ciągle pogłębianą erudycję humanistyczną sławiono* zgodnym chórem.

Dla dopełnienia edukacji odbył Czartoryski kilka podróży zagranica}] nych, korzystając ze szlaków europejskich przetartych przez starszyznę ro&Ą

400