81930

MEDIACJE - udział państwa trzeciego, które nie tylko je organizuje, ale także bierze udział. Delegowany jest mediator, np. jakaś znana osoba, autorytet, która mediuje między stronami konfliktu. Np. Papież Jan Paweł II, byli prezydenci; takie osoby są narażone na zamachy.

KOMISJA BADAŃ - powołuje się ją w celu sprawdzenia stanu faktycznego (która strona miała rację), chociaż nie daje to ostatecznego wyniku, np. wojna japońsko - rosyjska

KONCYLIACJA - pojednanie - strona trzecia maksymalnie się angażuje, organizuje, mediuje i przygotowuje konkretny projekt rozstrzygnięcia sporu

B) PROCEDURY SĄDOWE - dają gwarancję rozstrzygnięcia sporu (obojętne, czy spór będzie rozstrzygnięty przez sąd stały czy inny sąd) - procedury sądowe są wiążące

ŚRODKI:

ARBITRAŻ MIĘDZYNARODOWY - sądownictwo rozjemcze (polubowne) - państwa, gdy nie ma sporu, mogą zawrzeć klauzulę arbitrażową, która mówi, że gdy pojawi się konflikt między państwami, to te państwa godzą się na rozstrzyganie sporu tą metodą, lub jeśli pojawi się spór, można zredagować umowę ad hoc, żeby dany spór został rozstrzygnięty przez sąd arbitrażowy. Sąd arbitrażowy jest powoływany tylko do jakiegoś sporu, w Europie najczęściej sędzia jednoosobowy, a w Ameryce Północnej 3 lub 5 osób, jeśli 3, to obie strony konfliktu wybierają jednego sędziego a trzeci wybierany jest przez obie strony - superarbiter, a jak 5 osób, to każda ze stron po dwóch wybiera a piątego obie strony razem kompromisowo. Orzeczenie tego sądu jest ostateczne, nie można się odwołać, są one wiążące dla danej sprawy, nie można stwarzać precedensu.

STAŁE SĄDY MIĘDZYNARODOWE - mają stały (kadencyjny) skład sędziowski i mają za zadanie rozstrzygać proceduralne spory. 1922 - Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej zastąpiony przez MTS w 1928. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości - od 1945 roku - statut MTS-u jest łącznikiem Karty Narodów Zjednoczonych. Werdykt tych Trybunałów jest wiążący. Skład:

15 osób, wyboru członków dokonuje Rada Bezpieczeństwa i Zgromadzenie Ogólne; listy kandydatów na członków MTS-u są redagowane przez powołanych wszystkich członków ONZ, tzw. grupy narodowe - max 4 nazwiska na liście. Dwóch jest wybieranych z członków MTS-u przez Zgromadzenie Ogólne i Radę Bezpieczeństwa na kadencję 5 lat, który może być ewentualnie powołany ponownie na 9 lat. MTS - siedziba w Hadze. Rozstrzyga on spory tylko między państwami, redaguje opinie doradcze, strony muszą zgodzić się na rozstrzyganie sporu przez

-    KLAUZULĘ SĄDOWĄ - umowa stron przy traktacie, że jeśli pojawi się spór, to będzie on rozstrzygany przez MTS.

-    UMOWĘ AD HOC - oddanie sporu do rozstrzygnięcia

-    KLAUZULĘ FAKULTATYWNĄ - porozumienie, które dotyczy tylko tego, jeśli wybuchnie spór między państwami, to MTS będzie go rozstrzygał.

POSTĘPOWANIE PRZED MTS-EM

a)    Wyrok wiążący, ostatecznym nie stwarza precedensów, publiczne rozstrzyganie sporów

b)    MTS w swoim statucie przewiduje rewizję można zrewidować wyrok, jeśli zostaną spełnione warunki:

-    pojawi się zupełnie nowy fakt istotny dla sprawy

-    ani MTS ani państwa w sporze nie wiedziały o istnieniu tego faktu, ani nie pominięto go przez niedbalstwo (trzeba to udowodnić)

-    należy zgłosić Trybunałowi ten fakt maksymalnie 6 miesięcy od uzyskania wiedzy o tym fakcie; zgłoszenie tego faktu musi mieć miejsce do 10 lat od wydania wyroku

Międzynarodowy Trybunał Prawa Morza - od 1996, po wejściu w życie Konwencji o Prawie Morza z Montego Bay - rozstrzyganie sporów z prawa morza

Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich - od 1957 - Luksemburg - rozstrzyganie skarg osób fizycznych, prawnych na działalność instytucji unijnych

Europejski Trybunał Praw Człowieka - Strasburg - prawa jednostki