s gli

samej intuicji inżynierskiej. Dlatego zaprezentowano tu nową, a bardzo silną z racji ogólności zastosowań nie tylko w geologii, metodę metryczną oceny wariantów rozwiązania problemu. Podany przykład konkurujących lokalizacji łatwo przenieść na zagadnienia nawet bardzo odległe.

W rozdziale 15 zasygnalizowano możliwe skutki oddziaływania budownictwa na niektóre komponenty środowiska (zmiana jego użytkowania, zmiana zasobów i jakości wody, zmiany topoklimatyczne) i odwrotnie - oddziaływania klimatu na budownictwo.

Końcowy rozdział 16 podnosi podstawowe problemy, jakie powinny ukierunkowywać działalność inżyniera budownictwa, aby ingerencja techniczna w środowisko przyrodnicze była przyjazna dla środowiska życia człowieka.

Po zapoznaniu się z treścią niniejszej książki czytelnik może rozszerzyć zakres swoich wiadomości w zależności od konkretnych potrzeb lub zainteresowań, studiując literaturę uzupełniającą, której spis podany został na końcu opracowania.

2. INŻYNIERSKA ANALIZA KOMPONENTÓW ŚRODOWISKA GEOLOGICZNEGO

Pod pojęciem środowiska pewnego systemu, rozumie się "zbiór wszystkich obiektów (także ich atrybutów i relacji między atrybutami), które nie zostały zaliczone do rozważanego systemu" (Encyklopedia PWN, 1997) lub za T. Bartkowskim (1981) zbiór czynników oddziałujących na podmiot środowiska. Podmiotami tymi mogą być organizmy żywe, w tym człowiek i wtedy mówi się o środowisku biotycznym. Podmiotem oddziaływania mogą być też obiekty nieożywione (środowisko abiotyczne) lub nawet procesy (środowisko procesów). Podmioty środowiska mogą być pojedyncze (elementarne, cząstkowe) lub też mogą tworzyć zbiory (kompleksy), które łączone są w populacje hierarchiczne. Można mówić o środowisku geograficznym, które rozumiane jest jako sfera wzajemnego przenikania się skał (litosfery), wód (hydrosfery), powietrza (atmosfery) oraz organizmów (biosfery). Sfera ta stanowi podstawę życia i działalności człowieka. Środowisko geograficzne pod działaniem czynników przyrodniczych oraz ludzi (czynnik antropogeniczny - antropopresja) ulega w czasie określonym przekształceniom.

Rozwijając sformułowania M. Ksiąźkiewicza (1979) można wyrazić pogląd, że środowisko geologiczne obejmuje całą skorupę ziemską wraz z oddziałującymi na nią czynnikami geologicznymi rozwijającymi się we wnętrzu Ziemi oraz czynnikami geologicznymi działającymi na jej powierzchni, pod wpływem atmosfery, hydrosfery, biosfery. Czynniki geologiczne są więc siłami powodującymi rozwój procesów geologicznych, czyli zjawisk (lub zespołu zjawisk) wywołujących na powierzchni skorupy ziemskiej lub w jej wnętrzu przekształcenia fizyczne lub chemiczne. Natomiast zjawisko geologiczne stanowi obserwowane przez człowieka fakty, które rejestrowane mogą być za pomocą dostępnych mu metod i środków.

Środowiskiem geologiczno-inżynierskim W. C. Kowalski (1988) nazywa tę część środowiska geologicznego, która poddawana jest technicznej działalności człowieka i ulega przekształceniom nie tylko w wyniku naturalnych procesów geologicznych, ale też przez świadomą lub nieprzemyślaną inżynierską działalność człowieka.

Środowisko geologiczno-inżynierskie w swej przestrzeni dzielone jest na mniejsze części. Podział na jednostki przestrzenne starano się dostosować do propozycji W. C. Kowalskiego (1988). Stosuje on następujący podział przestrzeni geologiczno-inżynierskiej:

-    nadregjony - cechują się podobnym stylem budowy geologicznej,

-    regiony - mają wspólny styl budowy geologicznej,

-    nadręjony - cechują się podobnymi profilami geologicznymi,

-    rejony - wykazują identyczność profili geologicznych,

-    podręjony - charakteryzują się różnym nasyceniem wodą,

-    obszary - wykazują odrębności oddziaływania zjawisk geologicznych,

-    wycinki terenu - cechują się różnym urzeźbieniem.