img088 (22)

wania sytuacji konfliktowych. W razie niekorzystnego wpływu środowiska rodzinnego wskazania dotyczą jego okresowej lub stałej zmiany przez umożliwienie korzystania ze świetlicy szkolnej lub innych form opieki, wyjazdu dziecka na kolonie lub do prewentorium; w przypadku niemożności dokonania pożądanych zmian w środowisku rodzinnym wskazania mogą zawierać postulaty odnośnie do umieszczenia dziecka w zakładzie wychowawczym lub rodzinie zastępczej.

Wskazania mogą dotyczyć pożądanych zmian w środowisku szkolnym lub koleżeńskim. W pewnych okolicznościach zachodzi potrzeba przeniesienia dziecka do innej szkoły lub klasy, umieszczenia w zakładzie specjalnym, zapewnienia troskliwszej opieki wychowawczej nauczycieli. Jeśli zaburzenia w zachowaniu się są wynikiem szkodliwego oddziaływania grup rówieśniczych, niezbędna jest izolacja dziecka od ich wpływu lub stworzenie możliwości uczestniczenia w działalności grup wpływających korzystnie na zachowanie się ich członków.

Wskazania odnoszą się nieraz do udziału w określonych formach działalności psychokorekcyjnej. Mogą nimi być różne zajęcia rekreacyjne, spacery lub wycieczki, zajęcia sportowe, gimnastyka lecznicza. Udział w nich jest pożądany wtedy, gdy zaburzenia w zachowaniu się są następstwem nieprawidłowego funkcjonowania organizmu.

Funkcję psychokorekcyjną w odniesieniu do dzieci wykazujących zaburzone kontakty społeczne może spełniać ich udział w określonych formach aktywności społecznej związanej z działalnością samorządu, harcerstwa, innych organizacji dziecięcych lub młodzieżowych. W przypadku opóźnień w rozwoju umysłowym względnie braków występujących w zakresie wiadomości lub umiejętności, wskazania mogą postulować udział w zajęciach wyrównawczych umożliwiających usunięcie tych braków.

Zaburzenia w zachowaniu się dzieci i młodzieży bywają następstwem niewłaściwych metod oddziaływania wychowawczego. Jeśli taka była geneza zaburzeń, wskazania dotyczą zmiany tych metod lub też zastosowania innych mogących wpłynąć korzystnie na zachowanie się. Wskazania określają wówczas prawidłowy sposób oddziaływania łub zawierają zalecenia, jak nie należy postępować z danym dzieckiem.

Wskazania mogą dotyczyć zastosowania w postępowaniu psychokorek-cyjnym właściwych metod psychoterapii.^{1 2} W odniesieniu do dzieci i młodzieży może to być terapia zabawowa, psychodrama, muzykoterapia, i H inni’ interpersonalny, ćwiczenia relaksowe. Psychoterapia przyjmuje nln 11/ formę psychoterapii grupowej, gdzie grupa dzieci uczestniczy w /Mięciach zespołu terapeutycznego. Może to być również psychoterapia Indywidualna dokonywana w trakcie rozmowy z dzieckiem zmierzającej do uiM/ialywania na stan jego psychiki, wytworzenia pożądanych postaw lub M’i|inacji, odreagowania sytuacji konfliktowych.

Wskazania wymagają ich przekonsultowania przez psychologa, pedagogu szkolnego, lekarza, nauczycieli. Ich realizacją może zajmować się /urówno psycholog, pedagog, lekarz, asystent socjalny organizujący określi mc formy opieki psychologicznej nad dziećmi i młodzieżą, jak też nauczyciele, rodzice lub opiekunowie dziecka mający z nim bezpośrednie kontakty wychowawcze. Pomyślne zrealizowanie wskazań psychokorekcyj-nycli zależy w dużym stopniu od współdziałania wymienionych osób, illatego niezbędna jest ich ścisła współpraca zarówno na etapie poznawania i diagnozowania zaburzeń w zachowaniu się, jak też zastosowania właściwych środków oddziaływania.

Podamy obecnie przykłady głównych rodzajów wskazań .wychowawczych i psychokorekcyjnych, z którymi spotykamy się w orzecznictwie psychologicznym.

Wskazania ogólne

Kształcić samodzielność w działaniu i umiejętność pokonywania trudności.

Dążyć do przezwyciężenia skłonności do izolacji, rozwijać różne formy kontaktów społecznych z grupą.

Kształcić umiejętność panowania nad sobą oraz przeciwdziałać zbyt impulsywnemu postępowaniu.

Stworzyć warunki umożliwiające zaspokojenie potrzeby afiliacji.

Wytwarzać realistyczne aspiracje dostosowane do możliwości.

Rozbudzać zainteresowanie różnymi formami działalności kulturalnej.

Kształcić umiejętność trwałej koncentracji uwagi.

Rozwijać zdolność myślenia problemowego.

Wskazania higieniczne

Ustalić stałe godziny posiłków.

Zwiększyć ilość pokarmów zawierających witaminy.

Dziecku rozpoczynającemu naukę szkolną zapewnić codziennie co najmniej 10 godzin snu; powinnb ono zasypiać ok. godziny 21.

W czasie wolnym od nauki umożliwić częstsze przebywanie na powietrzu.

Zapewnić ubiór dostosowany do temperatury otoczenia; unikać przegrzewania.

Kontrolować higienę osobistą.

Przestrzegać systematycznego wykonywania codziennych czynności higieni-czno-porządkowych.

175

1

¹ Bliższo omówienie metod psychoterapii można znaleźć w pracach: D. T. Maclay: Psychoterapia dzieci. Przekład z jęz. ang. M. Giętko. Warszawa 1973, PZWL; S. Kratochwil: Psychoterapii!. Kierunki—metody—badania. Przekład z jęz. czesk A. Ciechanowicz

2

M. Erhardt-Gronowska pod red. naukową B. Bigo i S. Ledera. Warszawa 1974, PWN.