IMGi41

Do niekorzystnych czynników środowiska rodzinnego i instytucjonalnego zalicza się:

-    nieprawidłowe postawy rodzicielskie (autokratyzm, despotyzm, perfekcjonizm);

-    niezrównoważenie rodziców;

-    silne traumatyczne przeżycia dziecka;

-    patologie w rodzinie;

-    nadmierne wymagania niedostosowane do możliwości dziecka;

-    brak akceptacji, uznania (częste poniżanie, ośmieszanie, wyśmiewanie dziecka za jego obniżoną aktywność);

1 stosowanie kar fizycznych, których celem jest doprowadzenie dziecka do uległości i podporządkowania;

1 brak kontaktu werbalnego, możliwości samorealizacji.

Przedstawione problemy dziecka zahamowanego psychoruchowo nie wykazują całokształtu dotychczasowych badań naukowych.

c. Lęki dziecięce

Problematyka lęku jest złożona i rozległa, a naukowcy różnie ujmują jego genezę oraz mechanizmy. W literaturze przedmiotu często odróżnia się lęk od strachu. Strach jest reakcją na aktualne zewnętrzne zagrożenie, natomiast lęk jest reakcją na zagrożenie wyobrażone, tkwiące w psychice „zagrożenie znajduje się wewnątrz osoby przestraszonej. Niebezpieczeństwo w przypadku lęku jest ukryte i subiektywne”⁹².

Ustalając wzajemną relację lęku i strachu „możemy uznać, że ze strachu wyrasta lęk. Pierwotny jest więc strach, a lęk - pojawiający się na jego bazie - z czasem staje się coraz bardziej niezależny”⁹³.

Lęk jest emocją, a więc reakcją na zewnętrzne i wewnętrzne bodźce, także te które pochodzą z wnętrza organizmu. „Lęk jest zjawiskiem

⁹²    T.M. Bochwic, Lęk u dziecka, Warszawa 1985, s. 8.

⁹³    M. Molicka, Bajki terapeutyczne, Poznań 1999, s. 10.

100