IMG46 (3)

Jeśli występowaniu emocji pozytywnych czy też negatywnych towarzyszą jakieś bodźce obojętne, to po pewnym czasie, zgodnie z zasadą warunkowania same one nabierają charakteru bodźców emocjonalnych. Jeśli na przykład dziecko skójarzy widok pielęgniarki w białym fartuchu-z bolesnym zastrzykiem, będzie w chwili pojawienia się osób ubranych na biało przejawiać różnego rodzaju reakcje lękowe. Stwierdzono, że reakcje emocjonalne, powstałe we wczesnych stadiach ontogenezy, charakteryzują się dużą trwałością.

Ocena Źródłem przeżyć emocjonalnych mogą także stać się słowna _sj_owa Słowa są jakby nosicielem emocji^x. Na przykład człowiek chwalony, stawiany innym za wzór, doznaje pozytywnych przeżyć emocjonalnych i odwrotnie, nagana słowna, krytyczna ocena zachowania staje się często źródłem przeżyć przykrych.

Reakcje emocjonalne mogą być także wywoływane przez bodźce now,e i nieznane.

Brak zgodności spostrzeżeń i oczekiwań

Zjawisko to zaobserowwał D. O. Hebb^{1 2}. Badając zachowanie 'małp człekokształtnych zauważył, że gdy w klatce pojawiały się nowe, nieznane przedmioty, zwierzęta wpadały w panikę. Zjawisko to zostało zinterpretowane jako negatywna reakcja .emocjonalna, wynikająca z pojawienia się'bodźców niezgodnych z wcześniej wypracowanymi strukturami poznawczymi. Także małe dzieci reagują emocjami negatywnymi na widok obcej twarzy. Ta nowa, obca twarz stanowi zespół pobudzeń niezgodny z istniejącymi strukturami, powstałymi pod wpływem kontaktów z ludźmi z najbliższego otoczenia. Dziecko dokonało już pewnych ,organizacji percepcyjnych — nowa twarz nie mieści się w nich, jej obraz jest niezgodny z wytworzonymi wcześniej nastawieniami, wywołuje więc lęk. Zjawisko to można zaobserwować i u dorosłego człowieka. Jeśli znajdujemy się w sytuacji nowej, nieznanej, niezgodnej z naszą wiedzą o świecie, staje się ona dla nas lękotwórcza.

218

1

J. Strelau, A. Jurkowski, Z. Putkiewicz: Podstawy psychologii dla nauczycieli. Jw.

2

| J. Reykowski: Eksperymentalna psychologia emocji. Jw.