IMGA86 (2)

130 Warzywa psiankowate

wysoka bowiem ilość azotu powoduje bujny wzrost rośliny, a zwłaszcza liści, lecz dziale hamująco na wiązanie kwiatostanów i tym aamym opóźnia plonowanie.

Pomidor ma duże zapotrzebowanie na fosfor. Szczególnie groiny jest niedobór tego składnika dla młodych roślin, do początku kwitnienia. Gdy uprawą prowadzi się na glebach ubogich w próchnicę i gdy nie ma możliwości regulowania temperatury gleby lub podłoża, fosfor należy uzupełnić do górnej granicy wartości optymalnych (tab. 4.6). Dzięki temu można przynajmniej częściowo zwiększyć jego pobieranie z chłodnego podłoża. Geissler (1985) zaleca w takich wypadkach, jak i na glebach o pH wyższym od 7.5 (na których zachodzi szybkie uwstecznianie nawozów fosforowych), nawożenie roślin tym składnikiem na zapas. W tym celu rozsadę produkuje się w doniczkach ziemnych. Do ziemi przeznaczonej do wyrobu doniczek dodaje się najpóźniej na 3 tygodnie przed jej użyciem. 15—20 kg superfosfatu na 1 m .

Gleby o pH niższym od 6.0. przygotowywane do uprawy pomidora, wymagają wapnowania. Pomidor jest wrażliwy na świeża wapnowania, dlatego gdy zachodzi konieczność podwyższenia odczynu, najlepiej użyć nawozów wapniowo-magnezowych, np. Dolovitu. Nawozy te trzeba zastosować zaraz po zlikwidowaniu poprzedniej uprawy pomidora, przed uprawą poplonu lub przed-plonów.

Niedostatecznemu pobieraniu wapnia przez pomidory, czego objawem jest sucha zgnilizna wierzchołków owoców, można zapobiegać nawożeniem dolistnym nawozami soli wapniowych w stężeniu 0.5—1.5%. Najczęściej do tego celu używana jest saletra wapniowa.

Wysokie, ale zróżnicowane (zależnie od odmiany) są również wymagania pomidora co do magnezu. Niezależnie od odpowiedniej zasobności gleby łub podłoża przed rozpoczęciem uprawy bywa konieczne nawożenie pogłówne. zwłaszcza gdy wystąpią objawy niedobra magnezu w postaci chloro-tycznych przebarwieó blaszek liściowych między nerwami. Powstawanie tych przebarwiali zaczyna się na najstarszych liściach. Szybko działającym zabiegiem zapobiegawczym jest 2—3-krotne opryskiwanie 1-procentowym roztworem siarczanu magnezowego.

Nawożenie dolistne przeciwdziała rów-nież niedoborowi fosforu, wynikającemu np. ze zbyt zimnego (poniżej 1 2^JC) podłoża orai niedoborom mikroelementów.

Wyniki doświadczeń, prowadzonych rś-wnież w Polsce, nad wpływem nawożeni* dolistnego na plonowanie pomidora uprawianego pod osłonami przy optymalnej za. wartości składników w podłożu czy glebie tą jednak rozbieżne.

7.1.6. Odmiany

W hodowli pomidora, szczególnie odmian przeznaczonych do uprawy pod osłonami, dokonano w ostatnim dziesięcioleciu olbrzymiego postępu. W towarowej uprawia występują obecnie wyłącznie odmiany hete-rozyjne (F,) z odpornością genetyczną co najmniej na wirusa mozaiki tytoniu (Tomato mosaic virus — Tm) i brunatną plamistość (Cladosporium fu/vum — C). Po znaku F,. znajdującym się bezpośrednio za nazwą odmiany. występują niekiedy dalsze literowe oznaczenia określające odporność na czynniki patogeniczne. Symbole te są zwykle pierwszą literą łacińskiej nazwy choroby, np. F — Fusarium, V — Verticillium. S — Stern-phylium, Ph — Phyrenocheta. czasami nazwą choroby lub szkodnika w języku angielskim lub flamandzkim, np. K — korkowatość korzeni. N — nicienie, Wi — srebrzystość liści.

Przy niektórych literach, np. C. F, występują liczby, które oznaczają, na ile ras lub na które rasy danego grzyba odmiana jest odporna.

Prawie wszystkie holenderskie firmy nasienne wprowadziły ponadto podział odmian przeznaczonych do uprawy pod osłonami na grapy w zależności od średniej wielkości pojedynczego owocu, e Odmiany drobnoowocowe (czereśniowe lub koktajlowe). Są to wysoko rosnące odmiany o bardzo długich gronach, liczących 15—50 owoców o średniej masie 10—16 g i barwie intensywnie czerwonej lub żółtej. W związku ze zwiększającym się popytem na takie owoce uprawa odmian drobnoowoco-wych w ogrzewanych szklarniach i tunelach foliowych nabiera dużego znaczenia, zwłaszcza w Holandii i Niemczech, e Odmiany o owocach średnich, kulistych.

Wobec występowania kilku tysięcy odmian pomidora na świecie, wybranie odpowiedniej odmiany do uprawy jest bardzo trudne. Należy przy tym brać pod uwagę nie tylko warunki, jakie można stworzyć w danym gospodarstwie dla uprawy pomidora, ale także przeprowadzić analizę rynku, na który produkt ma być dostarczany.

W Polsce hodowla nowych odmian pomidora również czyni bardzo duże postępy i kreacje hodowlane drugiej połowy lat osiemdziesiątych w wielu przypadkach dorównują najlepszym, sprawdzonym w naszych warunkach odmianom holenderskim, zarówno pod względem odporności na najgroźniejsze patogeny, jak i pod względem wielkości plonów oraz wartości handlowej i biologicznej owoców.

Wysocka-Owczarek (informacja ustna) na podstawie wieloletnich doświadczeń odmianowych wyłoniła spośród sprawdzanych odmian grupy o różnej wrażliwości lub tolerancyjności na niektóre czynniki środowiska:

e odmiany tolerancyjne na wahania temperatury: Luca F,. Kos F,. Ostona F,, Euroset F,. Wilset F,, Rody F,. Precodor F,. Florenta F,. Parana F,;

e odmiany tolerancyjne na niedobór światła: Nortona F,. Luca F,, Suprella F,. Eurovite F,. Everset F,, Vision F,. Rendero F,; e odmiany wrażliwe na niedobór światła: Remiz F,. Carmello F,. Fontana F,, e odmiany reagujące, zniekształceniem owoców pod wpływem złych warunków termicznych i świetlnych: Marlena F,. Gros-set F,. Candela F,. Turquessa F,. Prosca F,; e odmiany słabo reagujące zniekształceniem owoców na gorsze warunki termiczne i świetlne: Torena F,, Carmello F,, Prossat F„ Wilset F,, Rody F,. Amfora F,, Buffalo F,, Eversett F,. Pyrella F,.

Ustalana każdego roku Lista Odmian Roślin Warzywnych zawiera wykaz odmian, które dopuszczone są do obrotu w naszym kraju lub których wartość użytkowa jest sprawdzona. Ponadto znajduje się w tej publikacji krótka charakterystyka odmian wpisanych w danym roku po raz pierwszy do Rejestru Odmień. Mimo tych informacji, zamieszczanych również w katalogach czy instrukcjach uprawowych wydawanych przez hodowców lub zakłady naukowo-badawcze, wprowadzając nową odmianę do gospodarstwa należy sprawdzić ją na niezbyt dużej

2—3-komoiowych. Masa owocu wynosi 60—80 g. W starych katalogach grupę tę narwano Moneymaker. W pierwszej połowie lat osiemdziesiątych pojawiło się w niej najwięcej nowości.

a Odmiany o owocach średnich wielkości, niekiedy lekko spłaszczonych i karbowanych. 3—5-komorowych. W niektórych katalogach grupę tę dodatkowo dzieli się na odmiany o masie owocu wynoszącej 80—100 g i 110—150 g. Czasami występuje także podział na odmiany przeznaczone do uprawy w krajach zachodniej Europy lub w krajach północno-wschodniej Europy.

0    ostrzejszych zimach i mniej korzystnych warunkach świetlnych w miesiącach wiosennych, oraz w krajach basenu Morza Śródziemnego. o wyraźnie korzystniejszych warunkach świetlnych i termicznych.

* Odmiany wielkoowocowe. Owoce tych odmian są mięsiste, wielokomorowe. okrągłe lub lekko spłaszczone, mniej lub bardziej karbowane, o masie większej od 150 g. Odmiany z tej grupy wymagają szczególnie starannego przestrzegania warunków uprawy oraz wykonywania dodatkowych zabiegów agrotechnicznych, jak potrząsanie kwiatostanami dla dobrego zapylenia kwiatów czy przerzedzania zawiązków w gronie do 6—8 sztuk, aby zapobiec drobnieniu owoców lub zrzucaniu kwiatów i zawiązków z wyżej położonych gron.

We wszystkich wymienionych grupach występuje ponadto podział na odmiany, u których od początku rozwoju aż do wybar-wienia się kolor owoców jest jednolity, najczęściej jasnozielony (w języku niemieckim odmiany te nazywa się Hellfrucht, w języku angielskim UG, co oznacza uniform green, w starszych katalogach również NGB. czyli non greenback oraz odmiany o dwukoloro-wych owocach przed wybarwieniem. Górna, przyszypulkowa ich część jest ciemniejsza

1    tworzy mniej lub bardziej rozmyte smugi sięgające do połowy owocu. W czasie dojrzewania u tych odmian nieco wcześniej zabarwia się na czerwono jasnozielona część owocu, jednak w pełnej dojrzałości cały owoc. zarówno skórka jak i miąższ, są jednolitej barwy. W katalogach przy charakterystyce tych odmian dodaje się litery GB (greenback). Przypisywanie tym odmianom w polskich opisach posiadania tzw. piętki lite jest niczym uzasadnione, nie jest to bowiem cecha ujemna.