IMGw23 (2)

Widełkowa tabela plac (w każdej kategorii wysokość stawek ustalona jest w określonych ramach od - do). Jest to obecnie najszerzej stosowana metoda budowy tabel płac w Polsce. Zastosowanie tego typu tabeli daje przedsiębiorstwom dużą swobodę w ustaleniu płac zasadniczych w tej samej kategorii zaszeregowania. Swoboda ta jest tym większa., im większa jest rozpiętość w ramach widełek danej kategorii zaszeregowania.

Szczeblowa tabela płac pozwala na stosowanie różnych stawek płac w tej samej kategorii zaszeregowania w sposób określony i ograniczony zgodnie z przyjętymi zasadami.

W przedsiębiorstwach, w których stosowane są szczeblowe tabele płac należy określić liczbę szczebli w kolejnych kategoriach tabeli płac, a także podać jak zróżnicowane są stawki płac poszczególnych szczebli zaszeregowania.

Przy konstrukcji tabel płac należy uwzględnić:

1.    Jaka stawka w dolnej kategorii.

2.    Jaki kształt tabeli

3.    Ilość kategorii zaszeregowania

4.    Przedział i rozpiętość

5.    Sposób narastania stawek przy przechodzeniu do kolejnej kategorii.

Zasady podwyższania stawek płac w kolejnych kategoriach zaszeregowania,

niezależnie od rodzaju tabeli płac mogą mieć jedną z następujących form¹:

•    arytmetyczny wzrost stawek w tabelach płac,

•    geometryczny wzrost,

•    mieszany: arytmetyczno-geometryczny.

Typ arytmetyczny polega na podwyższaniu kolejnych kategorii zaszeregowania o określona kwotę. W czystym systemie arytmetycznym jest to kwota jednakowa. Metoda ta prowadzi do zbytniego spłaszczania płac.

Typ geometryczny polega na podwyższaniu płac w kolejnych kategoriach zaszeregowania o określony procent. W czystym systemie geometrycznym wskaźnik wzrostu stawek płac powinien być jednakowy we wszystkich kategoriach. W praktyce w ramach geometrycznego systemu budowy tabel płac odróżnia się formy:

•    degresywne, gdy wraz ze wzrostem kategorii zaszeregowania obniża się wskaźnik wzrostu stawek płac w kolejnych kategoriach;

•    progresywne, gdy procentowa rozpiętość płac w danych kategoriach zaszeregowania jest większa od rozpiętości płac w dolnych kategoriach.

Typ mieszany arytmetyczno-geometryczny zawierać może elementy obydwu typów wzrostu. Mieszany system budowy tabel płac polega na przyjęciu określonych założeń co do różnic pomiędzy kolejnymi kategoriami zaszeregowania.

Biorąc pod uwagę, że metoda arytmetyczna prowadzi do zbytniego spłaszczenia płac, a metoda geometryczna z kolei do nadmiernego ich zróżnicowania wskazane jest przyjęcie rozwiązań pośrednich.

2.5. Składniki wynagrodzeń

Oprócz ustalenia właściwej wysokości płacy zasadniczej istotny jest także odpowiedni dobór składników wynagradzania. Stanowią one różne elementy płacy składające się na łączne wynagrodzenie pracownika i wewnętrzną strukturę płacy. Wiążą się z omówionymi wcześniej zasadami wynagradzania i można je sklasyfikować w następujący sposób²:

1)    Składniki związane z wkładem pracy;

2)    Składniki związane z efektami pracy;

3)    Składniki związane z długoletnim zatrudnieniem (dodatek stażowy, premia jubileuszowa);

4)    Składniki związane z ponadwymiarowym czasem pracy;

5)    Składniki związane z warunkami pracy.

Składniki te można ująć w dwie zasadnicze grupy jako tworzące wynagrodzenia zasadnicze oraz składniki dodatkowe do których należą:

6)    premie, będące ekwiwalentem za wyniki pracy indywidualnej bądź zespołowej;

7)    nagrody, będące rodzajem uznaniowego świadczenia pracodawcy na rzecz pracowników;

8)    dodatki, czyli świadczenia o stałym lub przejściowym charakterze spełniające rolę ekwiwalentu za określone czynności bądź warunki pracy;

9)    dopłaty będące rodzajem świadczeń o charakterze wyrównawczym, np. do najniższego wynagrodzenia, przy wykonywaniu pracy zastępczej;

10)    świadczenia w naturze, czyli świadczenia w innej formie niż pieniężna, np. deputaty, używanie samochodu, zapewnienie mieszkania;

11)    prowizje będące ekwiwalentem za udział pracownika w osiągniętych obrotach firmy;

12)    tantiemy, stanowiące rodzaj udziału pracowników w zysku;

13)    gratyfikacje, rozumiane jako świadczenia okolicznościowe, np. wypłaty z okazgi jubileuszów, świąt, wakacji;

1

Z. Jacukowicz, op. cit. s. 74.

2

Zob. A. Poczlowski, Zarządzanie..., op. cit., s. 181.-191; Z. Jacukowicz, Skuteczny.... op. cii., s. 97-103; S. Borkowska, M. Juchnowicz, Efektywne..., op. cit., s. 141; L. Kozieł, Motywacja s. 163; Kodeks Pracy, op. cit.