NoB
0

22    NAUKA O BOGU 1. DOGMATYCZNA NAUKA O BOGU...    23

sposób przyjaźń ukazuje się nam jako jedna całość. Tak sanu wychodząca od objawienia nauka o Bogu może przyjąć z i punkt wyjścia, że Bóg jest „naszym Bogiem" i że jako tak udzielił się nam jako Stwórca, jako Bóg Abrahama, Izaaki i Jakuba i jako Ojciec Jezusa Chrystusa.

1.2.2 Problemy systemowoteoretyczne nauki o Bogi

Samoudzielenie się Boga otwiera nie tylko dostęp do nauk o Bogu; otwiera również dostęp do wszystkich innych treść wiary. Stąd między traktatem o Bogu i innymi traktatam dogmatycznymi istnieje wzajemny stosunek.

Zrozumiałe jest, że „kurs" dogmatyki musi otwierać nauka o Bogu. Pojęcie samoudzielenią się wymaga najpierw odpowiedzi na pytanie: kto się udziela? Wynikają stąd dalsze pytania: komu udziela się ten Bóg? Jakie są tego następstwa dla adresatów i ich świata? W ten sposób zostaje wskazana droga do pozostałych dziedzin dogmatyki.

Odkąd w początkach okresu nowożytnego wykształciły się tradycyjne traktaty dogmatyczne, traktat o Bogu składał się z dwóch części: De Deo Uno (o Bogu Jedynym) i De Deo Trino (o Bogu w Trójcy Jedynym). Można się było przy tym powoływać na Summę Tomasza z Akwinu. Dla św. Tomasza Bóg zawsze jesl Trójjedyny, lecz ze względów dydaktycznych mówi on najpierw o Jego jedynośd, a dopiero później o Trójcy. U Tomasza waga jest dobrze wytarowana, natomiast późniejsze traktaty kładą akcent wyraźnie na jedyność. Nauka o Trójcy Świętej pojawiał się niemal jako dodatek, „właściwie" niezbyt ważny dla nauki o Bogu, a tym samym i dla pozostałej dogmatyki. Doprowadziło to do tego, że o Bogu jako Jedynym rozprawiano głównie z punktu widzenia metafizyki, a nie Pisma Świętego. Dopiero rozważania o Trójcy Świętej opierano na Nowym Testamencie.

Ten tradycyjny podział traktatu jest dzisiaj kwestionowany. Współczesna teologia uświadomiła sobie, że Bóg jest Ojcem Jezusa Chrystusa i że jako dojście do Boga należy traktować poważnie całość objawienia zawartego w Starym i Nowym Testamencie. Nie wyklucza to prawdy, że Boga można poznać również rozumem, a więc uprawniona jest również filozoficzna iuiuka o Bogu. Jednak chrześcijańska nauka o Bogu musi brać m punkt wyjścia dokument wiary chrześcijan, a więc Biblię.

Skoro jednak Bóg jest Ojcem Jezusa Chrystusa, którego chrześcijanie uznają za prawdziwego człowieka i prawdziwego Boga, od początku należy rozważać samoudzielenie się Boga |ako Ojca, Syna (i Ducha). Bóg jest zawsze Bogiem w Trójcy¹. Nauka o Trójcy Świętej musi wówczas stać na początku: jest niejako gramatyką całej nauki o wierze². Musimy jednak /.wrócić uwagę na to, że dopiero przedstawienie chrystologii i pneumatologii rozjaśni całą głębię tajemnicy Trójcy Świętej.

Możliwe są oczywiście również inne sposoby postępowania. Wydany przez Th. Schneidera podręcznik — Handbuch der Dogmatik — otwiera zorientowana trynitarnie i historio-zbawczo nauka o Bogu; dalsze części to urzeczywistnienie samoudzielenia się Boga w historii; dzieło zamyka pełne opracowanie teologii trynitamej, obejmujące całość jakby wieńczącą je kopułą³. Ale którąkolwiek drogę wybierzemy, cfłoszenie Boga w Trójcy Świętej jedynego jest cechą charak-

iih

1

W teologii ewangelickiej XX wieku pierwszym, który teologię wypracował jako dynamiczną zasadę, był Karl Barth. W jego ślady idą dzisiaj m.in. Eberhard Jfingel, Jilrgen Moltmann i Wolfhart Pannenberg. Ze strony katolickiej przede wszystkim Karl Rahner (zwłaszcza MySal 11, 317-401) poddał krytyce przyjęty zwyczajowo podział.

2

* W. Kasper, Der Gott Jesu Christi, 378.

3

Th. Schneider (wyd.), Handbuch der Dogmatik, Bd. 1-2, Dflsseldorf 1992; Die „Gotteslehre" (D. Sattler, Th. Schneider), t. 1, 51-119; „Summę: Der trinitarische Gott ais die Fillie des Lebens. Trinitdtsiehre" (J. Werbick), t. 2, 481-576.