Obraz9 (18)

Tabela 53

Wartości lftotb oktanowych niektórych składników benzyn silnikowych oznaczono notodo badawczo

		Wąglowodor	y
o łańcuchu	prostym	o łańcuchu rozgałęzionym		pierścieniowe
n-butan	94	2-netyłopropen	101
buten-2	100
n-pemtam	63	2-matylobutan	92	cyklopantan	100
penten-2	98	?,2-dŁnetylopropan	115
n-heksan	22	2-mntylopentan	13	metylocyklopentan	91
	93	2,3-dlmatylobutan	102	cykloheksan	83
				benzen	100
n-haptan	0	2-netyloheksan	42	metylocyklohekaan	75
heptnn-2	70	2,3-dlmatylopentan	91	toluen	107
n-oktan	•16	2-netyloheptan	22	ksylany	100
ókten-2	56	2,3-dinetyloheksan	71
		2,2,4-trimstylopantan	100

TEO, jak rOwnie2 benzyny stylizowane, m silnymi truciznami*. Niezwykle uciążliwe dla otoozenla są też opuszczające silnik spaliny zawlera-joce związki ołowie. Na świacie doły się od kilko łat do eliminacji TEO z produkowanych benzyn. Benzyny stylizowane są dla ostrzeżenia barwione: benzyny samochodowe na kolor czerwony, tólty, niebieski Ł zielony.

Spoared- składników pomocniczych dodawanych do benzyny duZe znaczenia najo ponadto inhibitory utlenienia, które przeciwdziałają tworzeniu aif Żywic (np. z diolefin). Do inhibitorów nalało niektóre aminofenolu, bu-tylofanola i p-fenylenodiamlna (antyoksydanty).

w Polsce sprzedaje ai« trzy rodzaje benzyn silnikowych stylizowanych różniących aiąi liczbami oktanowymi, zawartością TEO 1 składam frakcyjnym, Są toi    |

-    etylina LO/B 66 (ziolona),

-    etylina LO/B 94 (Żółta),

-    etylina LO/B 96 (ozerwona),

-    dawniej sprzedawano również etyliną LO/B 76 (niebieską).

Obecnie rozpooząto w Polsce produkcją benzyn bezołowiowych.

Jedną z możliwych dróg oslągnlącia wymaganych wartości liczb oktanowych benzyn silnikowych bezołowiowych jest wprowadzenie w ekłed tych benzyn związków tlenowych - alkoholi i eterów (tab. 54). Dodania związków tlenowych do wąglowodorowej mieszanki benzynowej w decydujący sposób wpływa na niektóra właściwości benzyny. Właściwości nowych kompozycji nie pozostają jednak bez wpływu na trwałość elementów klinika oraz niezawodność jego preoy. Mimo te dodanie do benkyny składników tlenowych powoduje pewno trudności i zakłócania w pracy silnika';'; domieszki 'ta śą

276

Tabele 54

Podstawowe właściwości tlenowych komponentów benzyn silnikowych

Kompensat	N	ł e ś e	i W O ś	o i
	temp. wrz. «°c> —	LO/B	LO/N	•Mrfttyem |ra| M 100,
Metanol	64,4	114	95	69
Etanol	7B,S	111	94	66
Tert-butanol	•2,6	112	iii	96
Eter metyIowo-tert-butylowy	55,2	117	101	01

coraz cząśclej stosowane w różnych krajach. Decydują o tym przede wszystkim wzglądy dotyczące ochrony środowisko. Najbardziej korzystnym dodatkiem jest eter m*tylowo-tert-butylowy, którego produkcja do tych celów powszechnie slą rozwija.

Benzyny przemysłowe

Benzyną stosuje slą nie tylko jako paliwo silnikowe, lecz również jako rozpuszczalnik. Najletotniejezą odmianą benzyny silnikowej jest eter naftowy destylujący w zakresie 40-60°C. Stanowi mieszaniną wąglowodorOw parafinowych c«-C, o dataj czystości, floty jako rozpuszczalnik tłuszczów 1 olejów.

Szczególnie czystą •(rafinowaną) odmianą jcat benzyna apteczna o temp. wrz. S0-90°C. Nie mota zawierać związków siarki, substancji smolistych, a szczególnie węglowodorów aromatycznych za wzglądm aa ich toksy-oznoSć. Stosuje alg ją do przemywania ran, odtłuszczania skory, uaewania resztek opatrunków plastrowych.

Benzyny ekstrakcyjna charakteryzują slą wąskim zakresem temperatur wrzenia, np. 65-90, 70-100, 100-140°C. Składają slą głównie 1 węglowodorów n-paraf i nowych', niepożądanymi domieszkami są węglowodory aromatyczna i nienasycona oraz związki aiarki. Benzyny akstrakoyjnaj utywa się do ekstrakojl olejów 1 tłuszczów z nasion roślin oleistych oraz kości i woaków, a takie witamin z różnych surowców naturalnych. Odgrywa rowoiel dużą rolą w przemyśla gumowym, npt jako rozpuazozalnlk kauczuku przy wyrobie klejów i wyrobów maczanych. Stoauja alą ją ponadto w pralniach chemicznych (prania "na sucho")•

Benzyny do laklerdw (tzw. benzyny lakowa) aą najwyfej wrzącymi odmianami benzyn przemysłowych, np. 110-170, 130-215°C. ClównymŁ składnikami są n-haptan i n-oktan z niewielkim udziałem węglowodorów ólefino-wych . 1 aromatycznych. Utywa się ich jako rozpuszczalarkn I .rozcieńczalnika przy wyrobi# lakierów, politur woskowych, paat do obuwia, podłogi, mebli i samochodów. Jedną z podstawowych cech tych benzya jest temperatura zapłonu powyżej temperatury pokojowej (w celu ograniczenia niebezpieczeństwa pożaru).

217