Obraz28 (5)

- m-hydroksyaostofanon

ildehyd

riuuuiu uesuwy

anilina

kwas sntranilowy kwas sntranilowy kwas 3,5-dlaminobanzoasowy Najważniejszym kierunkiem

| redakcji grup dUtoaiowych,

- wymianie grup diaioniowych na inne grupy funkcyjne*

• sprzęganiu związków diazoniowyeh.

Poprzez redukcję grup diazoniowyeh wobec czynników redukcyjnych (np. chlorek cynowy w*stężonym kwasie aolnya, siarczyn sodu) uzyskuje ■*? arylohydrazynys

"•>» Ho,sór ^Ar’^ł#ł^^IMł *

H cen sposób z chlorku fenylodiazoniowego moZne uzyokaó najprostszą * arylohydrazyn - fenylohydrazynę.

fenylohydrazyna c,m_s-nh-nm, -(temp. topn. 1»°C, temp. wrz. 243 C) jest mocną zasad* dając* trwale sole z kwasami mineralnymi. Trudno rozpuszcza się w wodzie. Stanowi *iln* truciznę. W kontakcie ze skórę wywołuje egzemę. W syntezie organicznej wykorzystuje się ję jako półprodukt do otrzymywania leków (np. antypiryna) oraz półprodukt barwnikarski. . .

Grupę dlazoniowę stosunkowo łatwo motna zamienić innym podstawnikiem, np. grup* -OM, -Cl, -Br, -SH, -CN, -HCS, -SO_aCI,,-Ar, CO wykorzystuje się do syntszy związków aromatycznych trudnych do otrzymania innymi metodami, w ten sposób, stosując jako surowiec o-anizydynę (O-metoksyanilinę) i poddając j* diazowaniu, a następnie hydrolizując sól diszoniow*, uzyskuje się gwajakol:

h mi iii

Hydrolizę prowadzi się wkraplając roztwór siarczanu o-metoksybenzenodi-azoniowego do wrzącego wodnego roztworu siarczanu miedziowego. Wytwarzający się gwajakol oddestylowuje się natychmiast z parą wodną. Surowy gwajakol oczyszcza się przez frakcjonowaną destylację pod zmniejszonym cienieniem.

Gwajakol (eter metylowy piroketechiny, temp. topn. 28,S°C, ’ temp. wrz. 20S°C) jeet subetsncją o aromatycznym zapachu. Gwajakol i jego po- ' chodne sulfonowe orez eter glicerynowy stosuje się w lecznictwie jako ' •rodki wykrztuene w chorobach dróg oddacbowych (stanowią składniki pas- ; tylsk wykrztuinych, licznych syropów, np. Kalii guajacoloaulfonici, Gua- i jazyl). Substancję tę uzyskuje się równie* z surowców naturalnych, m.in. przez ekstrakcję drewna bukowego lob wyodrębnia aię ze smoły powstającej J w wysika termicznego rozkładu tego drewna.

Wykorzystując wymienione poniżej surowce (pochodne aniliny) poddając I je diazowaniu, a następnie wymieniajęc grupy diszoniowe na inne grupy funkcyjne, uzyskuje się następująca aromatyczna związki organiczna, * których większość wykorzystuje się jako półprodukty w syntezie środków leczniczych, I mianowicie: m-smi nosestofenon

-    ezaonyd m-bcomobenzoesowy

-    fluorobenzen

-    kwas o-chlorobenzoeeowy “ kwas tioealicylowy

-    kwas 3,5-dihydrokaybonzoeaowy przerobu soli diazoniowyeh jest ich

sprzęganie ze związkami aromatycznymi (fenolami lub aminami). W wynika tego procesu uzyskuje się barwniki azowa * chromoforem -n=n- , które wykorzystuje się m.in. do barwienia wełny, jedwabiu, wlókion sztucznych i syntetycznych, skóry, papieru, gumy, a nawet artykułów spożywczych. Barwniki azowe stanowię najliczniejszą grupę barwników syntetycznych (powyżej 50% ilości znanych barwników). Barwniki azowa obejmują całą gamę barw, z wyjątkiem Żywych zieleni.

5.17.3. Charakterystyka proceau sprzęgania

Sprzęganie jest proceeem przerobu związków diazoniowyeh polegającym na łączeniu eię związków mających jeden lub więcej aktywnych atomów wodoru z solami dlazoniowyoi, w wyniku którego uzyskuje się jako produkty związki azowe z grupami N=fi :

Ar-*-N_aCI • H-Ar"--« Ar^ŁN=N—Ar * ’    • HCI -

Związki diszoniowe w reakcji sprzęgania stanowi* tzw. składniki czynną, a związki zdolne do przereagowania z nimi stanowi* tzw. składniki bierne.

Jako składniki czynne w reakcji sprzęgania wykorzystuje aię zwięcki diszoniowe o różnorodnej budowie, przy czym szczególnie aktywne s* te, które oprócz grupy -N_aCI zawieraj* w pierścieniu aromatycznym grupę od-ciągając* elektrony, np. -MO_a, —SO_aH, —COOH. -Cl •

Jako składniki bierna w reakcji sprzęgania stoauja się fenole i aminy aromatyczna (jedno- i dwupiorścieniowe), jak również aminofenole. W szeregu pochodnych jednopierscieniowych podwyższoną aktywność wykasują atomy wodoru w położeniu, “para* i “orto“ w stosunku do grup —OM lob —NH_a. Obecność drugiej grupy -OM lob -NM_a w położeniu “meta* w stosunku do pierwszej takiej grupy dodatkowo aktywizuje atom wodoru w pierścieniu ułatwiając reakcja sprzęgania. W szeregu 0-podstawionych pochodnych naftalenu aktywna sę atomy wodoru w połolcniu a L odwrotnie. PonlZsj przedstawiono położenie najbardziej aktywnych atomów wodoru w cząsteczkach najczęściej stosowanych składników biernychi