Obraz (1152)

2S0

rc;

O-OH

kwas m-chioronad-bcnzoesowy

kwas pcroksy karboksy Iowy (wzór ogólny)

Epoksydacja jest stereospecyficzną reakcją syn-addycji, która zachowuje konfigurację alkenu: z m-alkenów powstają epoksyalkany o konfiguracji cis a z alkenów o konfiguracji trans powstają frans-epoksyalkany.

Ii A	/)
'c« c. +	RC
^SH	^sOOH
cw-alkcn
^rn i	\ o
'c«c +	RC
	OOH

rrtwj-alken

+

RCOOH

CM-epoksyalkan

R_n gH

C—C. + RCOOH

H^V R

trons-epoksyalkan

epoksydacja alkenów o różnych konfiguracjach

Stereochemia syntezy wicynalnych dloli z alkenów

Wicynalne diole otrzymuje się z alkenów w reakcji utleniania czterotlen-kiem osmu (rozdz. 6.8) albo przez epoksydację, połączoną ze wspomnianą w rozdz. 10.6 hydrolizą epoksydów. Obie te metody uzupełniają się wzajemnie, ponieważ dostarczają produktów o różnej budowie przestrzennej. Najlepiej widać to w przypadku związków pierścieniowych. Na przykład z cykloheksenu przez utlenianie czterotlenkiem osmu powstaje cis-1,2-cykk>heksanodiol a przez epoksydację i hydrolizę epoksydu tworzy się trans-1,2-cykloheksanodiol. Przyczyna różnej budowy przestrzennej produktów tkwi w mechanizmach reakcji. Hydroksylacja przez utlenianie jest reakcją syn-addycji, a więc umieszcza obie

grupy hydroksylowe po tej samej stronie pierścienia. W syntezie poprzez epoksydy występują dwie reakcje, epoksydacja i hydroliza epoksydów. Epoksydacja jest reakcją syn-addycji, ale otwieranie pierścienia epoksydowego przez hydrolizę jest reakcją Sn2. Zgodnie z mechanizmem S_N2 cząsteczka wody atakuje atom węgla od strony przeciwnej do zajmowanej przez epoksydowy atom tlenu, a to zmusza obie grupy OH do zajęcia położeń trans względem siebie.

OH

Analiza stereochemii syntezy łańcuchowych dioli z alkenów wymagałaby rozważenia izomerii spowodowanej przez dwa asymetryczne atomy węgla. Pomijamy ten problem, ponieważ został w dostatecznym stopniu omówiony przy addycji bromu do alkenów (rozdz. 6.S).