P1010061 (11)

Tabela 1

Niektóre ważniejsze pod względem znaczenia gospodarczego i ekologicznego klimatypy lub rasy sosny zwyczajnej (Pinus syfoestris L.)

(według: Svobody (1953), Staszkiewicza (1970) i Mayera (1977)

Klimatyp* lub rasa	Występowanie	Charakterystyka
SOSNA OBSZARU PÓŁNOCNEGO
Pinus syfoestris 'baltica ’ Sosna bałtycka	Jeziora Mazurskie, Litwa i Estonia; od zachodnich granic świerka do wschodnich granic graba. Na tym obszarze występują także sosny obcego pochodzenia m.in. z Turyngii i Tyrolu. Za rodzime można uważać drzewostany ponad 150-letnie i ewentualnie pochodne od nich młodsze drzewostany.	Wykazuje najkorzystniejsze cechy biologiczne, jak i techniczne. Dorasta do wysokości 48 m. Koronę ma ; spłaszczoną lub zaokrągloną, pnie proste, dobrze ! oczyszczone o dużej masie. Drewno wyjątkowo! wartościowe z szeroką twardzielą i wąskim bielem (forma rubra znana od czasów napoleońskich). Do i tego klimatypu zalicza Svoboda sosnę z okolic 1 Taborza k.01sztyna (tzw. sosnę taborską) znaną też l pod innymi nazwami: P. syfoestris rigensis ’ (Dest.)! (sosna ryska), sosna mazurska lub sosna polska. Uznana za ekotyp półcienisty. Zasiedliła ten obszar w | okresie preborealnym lub borealnym, kiedy to | osiągnęła maksymalny zasięg w Europie.
Pinus syfoestris 'borussica' Sosna pruska lub | północno-niemiecka	Na zachodniej granicy tworzy zwarty areał sosny, na północy dociera do Bałtyku, na południu do podnóża Sudetów i Gór Świętokrzyskich, gdzie graniczy z sosną hercyńską (Sudety) i polską (Góry Świętokrzyskie), na wschodzie dociera do granic Polesia.	Przeważają formy o koronie szeroko rozgałęzionej w starszym wieku półkolistej. Występuje w różnych zespołach leśnych i siedliskowych typach lasu od borów | chrobotkowych przez bory świeże i mieszane do la-sów (grądów).
Pinus syfoestris 'polonica ’ Sosna polska	Występuje w Górach Świętokrzyskich (piętro niższe). Na zachodzie sięga do Górnego Śląska, a na południowym wschodzie do Niziny Sandomierskiej.	Tworzy drzewostany z udziałem jodły (m.in. Abie- \ tetum polonicum). Wykształca bezsęczne i pełne strza-ły. Drewno cechuje się dużą gęstością, jest żywiczne, 1 elastyczne, wytrzymałe i jasnej barwy.
Pinus syfoestris 'ucrainica' Sosna ukraińska	Na terenie Polski zasięgiem obejmuje środkowowschodnią część kraju, gdzie graniczy z sosną pruską i polską, a od północy z sosną bałtycką.	Tworzy drzewostany na ubogich piaskach, które wy-stępują wśród terenów bagiennych. Na lżejszych g\e- > j bach są to bory mieszane z udziałem dębu lub graba.

*ylveairui

gu) w całym tuku Karpat (od Tatr), stanowiska te są ‘ często od siebie oddalone. W Polsce w Tatrach i Ple- , nlnach.    I

Iowa ta, delikatne gałęzie. Szyszki mniejsze f niż u sosen niżowych), przeważa forma homara. Wykazuje H wolny przyrost i krótki okres wegetacyjny. Przywe~ j drowala do Europy środkowej z refugium na przed-„óf-yn knrnnt_•skarl rnznncrzcła wędrówkę od    I

SOSNA OBSZARU GÓRSKIEGO

carpaiica' Uotna karpacka rasa górska