PICT0010 (28)

Prowidencjalizm to pogląd na historię - taki, który postrzega ją jako wynik wyroków Boskich, a nie sferę ludzkiego działania. Bez oparcia w Bogu nie może narodzić się postęp, najwyżej zlo i kara. Stąd w zakończeniu Nie-Boskiej komedii o ostatecznym wyniku walki decyduje interwencja Boska. Działania ludzkie (zło walczy ze złem) ocenione są negatywnie, nie mogą dać nic dobrego, dlatego autor odgórnie rozstrzyga losy rewolucji, niszcząc dzieło komedii ludzi.

Hrabia Henryk jako bohater romantyczny

Cechy zgodne ze schematem

i Henryk jest poetą-poezja staje się jego zgubą, lecz także siłą, która wyróżnia go wśród zwykłych śmiertelników i nie pozwala żyć spokojnie w przyziemnym świecie.

■    Jest nieszczęśliwy i przechodzi metamorfozę - z Męża staje się Hrabią, z nieszczęśliwego poety i małżonka -wodzem arystokratów, bojownikiem o ideę ogólną.

■    Jego czyny są dyskusyjnie moralne, zwłaszcza gdy występuje w roli męża.

■    Popełnia samobójstwo w finale utworu.

Cechy niezgodne ze schematem

• Życie prywatne bohatera układa się w porównaniu z inny

mi (Konrad, Kordian) nietypowo: następuje szczęśliwe uwieńczenie miłości, ślub, małżeństwo i obecność Orcia - dziecka, potomka poety.

| Negatywne czyny bohatera, jego stosunek do rodziny, nie są umotywowane poświęceniem dla wielkiej, ogólnej idei.

• Po metamorfozie (realnie umotywowanej fabułą) bohater staje na czele grupy arystokratów, czyli nie walczy o sprawę ojczyzny, narodu czy wolności, lecz o interesy I danej klasy społecznej.

Hrabia Henryk ginie śmiercią samobójczą. Przyszłość poprzednich bohaterów romantycznych nie była znana, a samobójstwo, które usiłowali popełnić, symboliczne i dwuznaczne, nieokreślone.

Nie-Boska komedia jako dramat romantyczny

Dramat składa się z czterech części, poprzedzanych poetycką, odautorską, epizodyczną wypowiedzią, nawiązującą do danej części utworu.

•    Napisany jest prozą, lecz jest dziełem synkretycznym: np. elementy liryczne obserwujemy w poetyckich wypowiedziach Marii (wizja końca świata) lub Orda.

•    Brak jedności miejsca, czasu i akcji (Hrabia Henryk podróżuje w przestrzeni za duchem-Dziewicą, rzecz dzieje się w pałacu, szpitalu wariatów, katedrze Świętej

Trójcy. Między częścią 1 a II jest dziesięć lat przerwy. Dwa równie ważne wątki przeplatają się nawzajem - wątek rodzinny i wątek rewolucji społecznej).

•    Nieokreślenie czasu historycznego - daje to ogólny wymiar rozważań o rewolucji.

•    Występowanie obok siebie scen fantastycznych i realistycznych. Warstwa utworu, która wykracza poza świat materialny (głosy, Dziewica, Anioł Stróż, Orzeł itp.), stanowi o tym, że można nazwać Nie-Boską komedię dramatem metafizycznym. Sfera problemów społecznych i wałki klas czyni z niej dramat historyczny.

•    Obecność bohatera romantycznego.

•    Kompozycja otwarta - obserwujemy „całość w wycinkach”, między częściami istnieją luki, poszczególne sceny scala postać głównego bohatera (Mąż-Hrabia), koniec stanowi określony, nadprzyrodzony, nie umotywowany w dramade czynnik Boski.

•    Niesceniczność utworu - wyraża się choćby w trudnościach w wystawieniu sceny Mąż -Dziewica, lotu nad „górami, przepaścią ponad morzem”.

S7