skanowanie0025 (46)

Pedagogika kultury stawia jako główny cel wychowania poznać nie współczesnej kultury, przyjęcie jej wartości i ułożenie według nich życia. Te podstawowe zadania wymagają bliższego określenia dobra kultury, pojęcia wartości i pojęcia normy postępowania. Widoczne więc jest, że cel taki obejmuje całość psychiki jednostki, a więc łączy stanowisko intelektualizmu i woluntaryzmu pedagogicznego. Stąd też ośrodkiem badań pedagogicznych jest szczególnie treść dobra kultury, pojęcie wartości oraz związangaaf z nim pojęcie normy postępowania.

Całość kultury stanowi ogół dóbr kultury. Takie pojmowanie kultury nadaje jej obiektywne znaczenie. Tak bowiem np. dobra gospodarcze użytkowe jak dobra ideowe (moralność, prawo itp.) są dobrami stanowiącymi treść praktyki życiowej społeczeństwa i w pewien sposób istnieją poza psychiką jednostki, która może w stosunku do nich zająć tylko pewną postawę. Dlatego określamy je jako obiektywne. Ale równocześnie mogą się one stać treścią subiektywnego przeżycia człowieka, a co więcej, bez tego przeżycia, nie są dla ąiego dobrami kultury. Prowadzi to do jrozróżnienia ^.„kultury obiektywnej” od „kultury subiektywnej”, a zadaniem wychowania staje się odpowiednie ustosunkowanie tych dwóch znaczeń kultury do siebie.

Dobra kultury są wytworami działalności człowieka, związanej z jego świadomością, z jego życiem i stosunkami z innymi ludźmi. Wytwory kultury odróżniamy od wytworów natury, które powstają bez udziału człowieka na podstawie zmian zachodzących W przyrodzie* zgodnie z prawami przyczynowymi, które nią rządzą.

Człowiek wkracza w krąg przyrody i przekształca jej wytwory na takie, które uważa za korzystne dla siebie lub wytwarza nowe, jakich natura sama nie tworzy. Czyni to zgodnie z przyczynowymi prawami przyrody. Powstają w ten sposób przedmioty służące do zachowania zdrowia i życia ludzkiego, ułatwienia stosunków i komunikacji między ludźmi, pracy i odpoczynku itp. Są to głównie materialne przedmioty, o użyteczności praktycznej dla naszego życia. Określamy je też jako „materialne dobra kultury”.

Prócz dóbr materialnych wytwarzamy jeszcze inny rodzaj dóbr kultury, w których strona materialna ma tylko uboczne znaczenie.

Saootami    \ ptT&mmfe um7& t& WĄ ^osnisj

materiał i cel wychowania.

Dobra te jednak nie mogą się obejść bez swego materialnego symbolu i stąd wyrasta jako cel dla wychowania doprowadzenie dziecka do „rozumienia” jego znaczenia. Niemniej jednak zadanie uzyskania „rozumienia” sensu dobra materialnego jest analogicznym zadaniem dla pedagogiki jak uzyskanie rozumienia sensu dobra duchowego. Wszak dobra materialne mają dla nas sens przez swoją ważność dla naszego praktycznego życia. Różnica chyba jest ta, że dobra materialne służą przede wszystkim potrzebom naszego życia biologicznego a pośrednio dopiero stwarzając warunki ułatwiające to życie dają możność rozwoju dóbr duchowych i należytego z nich korzystania.

Ale jest jeszcze inna różnica: sens zawarty w dobrach materialnych jest poniekąd łatwiejszy do wykrycia, ich użyteczność dla człowieka jest prawie od razu dostrzegalna i rozumiana. Jeżeli nawet dobro takie jest bardzo skomplikowane, jak np. jakaś maszyna, to łatwy do zrozumienia jest jej sens ogólnikowy: „do czego ona służy”, chociaż ani szczegółowe jej funkcjonowanie ani też inne jej własności nie są nam znane. Wystarczy nam więc takie ogólnikowe ujmowanie jej sensu.

Zupełnie jest inaczej, gdy idzie o rozumienie dobra duchowego. Jego elementy materialne wydają się nam bardziej dalekie w stosunku do jego istotnego sensu. Główną bowiem rolę z reguły odgrywają tu pewne idee, których struktura stanowi o sensie ich całości. Tak np. dla rozumienia dzieła sztuki, utworu literackiego lub muzycznego nie wystarcza spostrzeganie elementów zmysłowych i łączenie ich w obrazy, w fabułę czy melodię, ale konieczne jest wniknięcie w te treści, które one przedstawiają. Często dopiero osobne krytyczne wyjaśnienia mogą nam uświadomić te idee. Podobnie, gdy idzie o normę prawną: sama jej treść może być już zrozumiała, ale jej tendencje i znaczenie dla różnych ludzkich spraw i stosunków, jej znaczenie gospodarcze, społeczne, polityczne, moralne itp., może być niezrozumiane, gdyż stanowi ona głębszy i bardziej pośredni sens związany z samym materialnym wyrazem normy.

Prawdopodobnie ten wyższy stopień trudności łączenia sensu

Rozwój — 13 i9a