skanuj0013

416 Mieczysław Malewski- Andragogika i jej metodologiczne dylematy jako dyscypliny nauk?. =

mogą mieć jedynie charakter probabilistyczny (statystyczny). Praw ogólrt}; i (bezw\ jajkowych) nie należy raczej oczekiwać, co nie oznacza, że nie należy : nich dążyć. Dysponując prawami naukowymi o różnym stopniu ogólności, dacze będą mogli łączyć je w szersze struktury - teorie naukowe²'^-0.

Dysponując prawami ogólnymi bądź ich kompleksami, tj. teoriami : i-ukowymi, dyscyplina naukowa uzyskuje możność wyjaśniania empiryczn s obserwowałnych faktów, procesów i zjawisk. Zabieg wyjaśniania polega tu r : odwołaniu się do prawa lub praw odnoszących się do obserwowanego faktu lub zjawiska i na wskazanie opisywanej przez prawo przyczyny, która je wywołuje. Udzielając odpowiedzi na pytanie dlaczego tak jest?, andragogika pełni funkcj e eksplanacyjną.

Obie zarysowane pokrótce funkcje tworzą poznawczy program uprawienia andragogiki. Na program ten składa się także po części trzecia z jej funkcji -prognostyczna. Opierając się na opisanych w prawach nauki zależnościach pc-mędzy elementami rzeczywistości edukacyjnej i znając zmiany w obrębie przyczyn, można formułować przewidywania dotyczące w przyszłości ich skutków.

W zależności od oceny, jaką wiążemy z prognozowanym zajściem faktów czy zjawisk, możemy dążyć do ich wystąpienia, lub przeciwnie, podejmować działania uniemożliwiające ich pojawienie się. Przewidywania są zatem przesłanką do aktywności w sferze praktyki edukacyjnej.

Drugim niezmiernie ważnym, wręcz kluczowym, rodzajem aktywności w' sferze praktyki jest osiąganie zakładanych dla niej celów edukacyjnych Świadomość społecznie doniosłych celów i wiedza o ich uwarunkowaniach realizacyjnych zawartych w prawach nauki i teoriach pozwala przejść do pytań kolejnego typu - jak to osiągnąć? Wyznaczają one ostatnią, techniczną funkcję andragogiki. Formułowane w jej obrębie twierdzenia optymalizacyjne wskazują na konkretne działania niezbędne do osiągnięcia założonych celów' i precyzują warunki ich skuteczności.

Nakreślone pokrótce funkcje, jakie przypisuje się andragogice, pozwalają mówić o niej jako o nauce praktycznej, to jest jako o zespołach zdań stwierdzających jak u oparciu o zależności między faktami można zrealizować stany rzeczy zalecane przez uznane oceny²⁶⁾.

Precyzując tę definicje można powiedzieć, że w naukach praktycznych zadania poznaw cze są w całości podporządkowane zadaniom pozapoznawczym. Nauki praktyczne dążą bowiem do zmiany rzeczywistości. Realizacja tego zadania możliwa jest pod warunkiem w miarę możności najbardziej pełnego wyjaśnienia zjawisk podlegających ocenie oraz ustaleniu praw rządzących ich przebiegiem. Dlatego celem nauk praktycznych jest również wyjaśnianie, tzn. cel poznawczy, ale nadto zmiana rzeczywistości, nie będąca bezpośrednim celem metodologicznym nauk teoretycznych.

²⁵⁾    O prawach nauki i ich odmianach zob.: S. Nowak: Metodologia..., op. cit., rozdz. IV.

²⁶⁾    A. Podgórski: Charakterystyka nauk praktycznych. Warszawka 1962, s. 32.