skanuj0007 (63)

50 2. Koncepcje teoretyczne bliskie idei turystyki zrównoważonej

TSR na przestrzenną organizację turystyki i wypoczynku składają się następujące podsystemy: (a) uczestnicy wypoczynku, (b) walory przyrodnicze i antropogeniczne, (c) infrastruktura techniczna, (d) zatrudnieni w obsłudze ruchu turystycznego oraz (e) instytucja zarządzająca danym systemem. W latach 70. i 80. koncepcję terytorialnych systemów rekreacyjnych szeroko stosowali geografowie radzieccy i służyła ona do regionalizacji turystycznej, badania ruchu wypoczynkowego w strefie podmiejskiej dużych aglomeracji, wytyczania obszarów chronionych itp. Model TSR znalazł uznanie również wśród geografów polskich [Kostrowicki 1975]. Przykładem badań empirycznych nawiązujących do koncepcji TSR może być przeprowadzona przez A. Krzymow-ską-Kostrowicką [1980] analiza walorów, zagospodarowania i ruchu tuiystycznego na obszarze modelowym nad jeziorem Wigry. Ponadto szerokie omówienie koncepcji terytorialnych systemów rekreacyjnych moża znaleźć w wydanych w końcu ląt 70. pracach T. Bartkowskiego [1977] oraz J. Warszyńskiej i A. Jackowskiego [1978]. Nawiązuje do niej również praca D. Sołowiej [1992] dotycząca atrakcyjności środowiska przyrodniczego wybranych systemów rekreacyjnych Wielkopolski.

2.7. Koncepcja granic dopuszczalnych zmian

Inną koncepcją ważną z punktu widzenia turystyki zrównoważonej, która jest często wykorzystywana podczas planowania zagospodarowania turystycznego na obszarach chronionych i na innych terenach o wysokich walorach przyrodniczych, jest koncepcja granic dopuszczalnych zmian. Koncepcję granic dopuszczalnych zmian (ang. limits of acceptable change, LAC) opracował zespół amerykańskich planistów zajmujących się ochroną środowiska w stanie Utah [Stankey, McCool 1984; Stankey i in. 1985] i była z powodzeniem wykorzystywana do opracowywania planów zagospodarowania turystycznego terenów chronionych w różnych częściach Stanów Zjednoczonych. Kluczowym założeniem koncepcji jest ustalenie dogodnych sposobów użytkowania obszaru (nazwanych w języku angielskim opportunity classes), które powinny wynikać z oceny stanu środowiska przyrodniczego, a także powinny uwzględniać czynniki społeczne (np. zainteresowanie potencjalnych turystów danymi walorami przyrodniczymi) i organizacyjne (sposób zarządzania obszarem chronionym). Wraz z upływem czasu koncepcja LAC stała się jedną z podstawowych koncepq’i stosowanych podczas planowania zagospodarowania turystycznego na obszarach chronionych [Martin i in. 1989; McCool 1994,1996]. Problemowi temu poświęcono w dalszej części książki dużo miejsca, dlatego w prezentowanym rozdziale postanowiono jedynie zasygnalizować jej główne założenia.

2.8. Koncepcja strefowania przestrzennego

Jedną z najczęściej stosowanych koncepcji planistycznych służących właściwemu wykorzystaniu przestrzeni z uwzględnieniem założeń turystyki zrównoważonej jest koncepcja strefowania przestrzennego. Jednym z głównych zadań stojących przed ins-