str166

li- Bajfciewścz-Grdbowdu. Z. Mikulski. Ilyitroiagia ogólna. Warszawa 2005 ISBN 83-0M 4579X.«hy \VN PWN 21X15

lotatnik " to C:\Document.r" # 1029. O.S.T.7T^,H0 str!65~Paint " f Itelix iLibraryTT^’ Ę Hydrologia og...

4.2. Retencja podziemna

Zapasy retencji podziemnej stanowi woda znajdująca się w strefach aeracji i saturacji (zob. rozdz. II, podrozdz. I ).

O stanie retencji strefy aeracji decyduje wilgoć gruntowa, czyli ogólna zawartość wody w gruncie, którą stanowią: para wodna, woda związana fizycznie i woda wolna (zob. rozdz. II, podrozdz. 1.2). Jej miarą jest połowa pojemność wody w gruncie, której stan jest równoznaczny z największą ilością wody utrzymywanej przez grunt wbrew działaniu siły ciężkości.

Grunt nasycony wodą w warunkach naturalnych osiąga stan polowej pojemności wodnej w ciągu kilku dni. Stopień wypełnienia porów gruntu wodą najczęściej oscyluje w granicach 55-75% (Choiński, Kaniecki, 1996). Tempo wyczerpywania się zasobów wodnych strefy aeracji zależy od: temperatury powietrza (w^fpływa na wielkość parowania z gleby), rzeźby terenu, rodzaju roślinności i zasięgu jej strefy korzeniowej.

Największą chłonność retencyjną ma strefa aeracji w okresach długotrwałej suszy, kiedy może magazynować bardzo duże ilości wód opadowych, nie powodując wzrostu retencyjności strefy saturacji.

Retencyjność strefy saturacji przejawia się zmianami położenia zwierciadła wód podziemnych. Podniesienie się zwierciadła tych wód wskazuje na zwiększenie zapasów wód gruntowych, obniżenie zaś na ich ubytek.

5. CYKL HYDROLOGICZNY ZLEWNI

5.1. Zlewnia jako system dynamiczny

Zlewnia jest systemem przestrzennym" o zdefiniowanych granicach (dział wodny), w skład którego wchodzą geokomponenty, takie jak: podłoże geologiczne, klimat, rzeźba terenu, gleby, obiekty hydrograficzne (źródła i inne wypływy wód podziemnych, cieki, zbiorniki wodne, bagna), wody podziemne, szata roślinna oraz obiekty antropogeniczne. Jest to geosystem, w którym pod wpływem energii słonecznej i siły grawitacji zachodzi obieg materii i energii, w tym obieg wody, obejmujący: opad. parowanie terenowe, odpływ powierzchniowy, wsiąkanie wody opadowej, odpływ podziemny i odpływ rzeczny. Wejściem do tego systemu jest opad atmosferyczny, od wielkości którego zależy kształtowanie się zasobów wodnych zlewni. W systemie tym zachodzi transformacja opadu, który, dzieląc się na różne rodzaje retencji, dąży w efekcie do wyjścia w formie odpływu w zamykającym profilu cieku, parowania terenowego oraz wgłębnego (apotami-cznego) odpływu podziemnego (Soczyńska, 1997).

Wielkość zlewni, systemu hydrologicznego, zależy od jej cech fizycznych i od stanu przepływu materii i energii w jej granicach (Eagelson, 1978). Cechy fizyczne zlewni (tzw.

System jest to zbiór komponentów i ich atrybutów oraz relacji zachodzących pomiędzy nimi.

□

i

Cl

C

7T

C

S> Hydrologia ogólna - Elżbieta Bajkiewicz-Grabowska, Zdzisław Mikulski - iLibrary Reader

166

CO

co

co

o

©

©

&

(J