strona (198)

2. Typ II fazowy; mięśnie białe.

Potencjały czynnościowe rozchodzą się w typie II z częstością od 50 do 100 Hz, włókna wykazują wyższy próg pobudliwości, a więc wymagają wyższych potencjałów do pobudzenia, kurczą się szybko i z większą siłą niż typu I, lecz szybciej się męczą. W czasie skurczu wykazują metabolizm beztlenowy, a więc ograniczony zapasem rezerw energetycznych. Przeważają w mięśniach wykonujących szybkie i precyzyjne ruchy, jak np. mięśnie palców i dłoni. Mają słabo rozwinięty system wło-śniczkowy, są białe, aktywizują się na początku ruchów o małej sile dla pokonania bezwładności uruchamianej części ciała.

Wśród włókien typu II można wyróżnić podtypy. Podtyp b jest najbardziej charakterystyczny dla typu II, najszybszy, najsilniejszy i najbardziej męczliwy, podtyp a jest bardziej wytrzymały na zmęczenie niż b, podtyp c wykazuje elastyczne możliwości przekształcenia się w podtyp a lub b zależnie od zapotrzebowania.

Wszystkie typy mogą się rozwijać w zależności od sposobu „używania" mięśnia lub celowego treningu. Jest to proces odwracalny. A zatem także „kompozycja" mięśnia może się w pewnych granicach zmieniać. Wpływa na nią zarówno ruchliwość dowolna, jak i elektrostymulacja.

Sposób rekrutacji jednostek ruchowych jest odmienny w ruchu naturalnym, dowolnym od sposobu rekrutacji w elektrostymulacji. Naturalna aktywizacja włókien jest asynchroniczna. Pobudzone są tylko wybrane włókna i niejednocześnie, lecz w celowo dobranej kolejności. Asynchroniczność wynika z dostosowywania ruchu do jego celów i ekonomii zmęczenia. Zależy od potrzebnej siły ruchu, jego szybkości, długotrwałości i precyzji. Ośrodki sterujące w miarę powtarzanego doświadczenia uczą się, jakie typy włókien, w jakiej liczbie i kolejności aktywizować, aby osiągnąć pożądany cel kontrolowany w sprzężeniu zwrotnym. Tylko przy maksymalnym wysiłku dochodzi do wolicjonalnego pobudzenia wszystkich jednostek ruchowych. Jednak i tu w badaniu elektromiograficznym zebrane potencjały wykazują asynchroniczność. Przy dłużej trwającym skurczu naturalnym o niepełnej aktywacji mięśnia ośrodki sterujące zamieniają pracujące pęczki włókien tak, że na zmianę jedne odpoczywają, a inne pracują.

Przy elektrostymulacji następuje zawsze jednoczesne pobudzenie wszystkich włókien, w badaniu emg spostrzegane jako synchroniczna fala M. Jest to największa różnica pomiędzy ruchem naturalnym a wywołanym stymulacją elektryczną. Pewnego rodzaju asynchroniczność daje modulowanie serii impulsów, najpierw słabsze impulsy pobudzają włókna typu I, następnie silniejsze impulsy pobudzają wszystkie jednostki ruchowe. Jest to asynchroniczność podobna do występującej przy naturalnych ruchach wymagających użycia dużej siły.

Typy mięśni a elektrostymulacja

Fizjologia mięśni, opisana w poprzednim podrozdziale, określa reguły elektrostymulacji. Pobudzenie włókien typu I uzyskujemy przez wywoływanie skurczów tężcowych przy częstości impulsów od 10 do 30 Hz i napięciu nadprogowym lub średnim. Taka stymulacja mniej męczy mięśnie i powoduje rozwój naczyń włosowatych. Pobudzenie włókien typu II uzyskujemy przy częstości od 40 do 100 Hz i napięciu co najmniej średnim. Powoduje ona szybsze męczenie się mięśni.

Przez zwiększenie amplitudy (napięcia - natężenia) impulsów do submaksymal-nej lub maksymalnej uzyskuje się rozszerzenie pobudzenia na mięśnie leżące głębiej.

198