symbol093

186

tę Potencjalności, lecz przyczynił się do ukonstytuowania wyobrażeń akwatyczno-tanatologicznych. Dzięki temu otwarty został nowy horyzont poznania symboliki wody (Ricoeur 1986, 334-335).

W podsumowaniu analiz przedstawiliśmy trzy kryteria weryfikacji badań. Nieporównywałność pierwszego spośród nich, bliskiego empirycznej wymowy źródeł, z ostatnim, odnawiającym znaczenia symboli, stanowi rezultat ukierunkowania interpretacji hermeneutycznej. Żadne poznanie nie jest w jej świetle ostateczne, gdyż każda odpowiedź wywołuje nowe pytania i nowe odpowiedzi. Polega zaś ona na procesie zbliżania się do prawdy, gdzie nakładające się efekty cząstkowe dają w sumie coraz bogatszy obraz świata (Bronk 1988, 174).

Taką właśnie drogę obraliśmy na wstępie pracy, inicjując postępowanie wytyczone etapami procesu hermeneutycznego. Każdy z nich ugruntował stopniowo rozumienie sacrum wody, czemu towarzyszyły również zmiany w sposobach oceny ustaleń badawczych. Te, które adekwatne były dla naszej wiedzy na wstępie etapu fenomenologicznego, ustąpić musiały miejsca uzasadnieniu eschatologicznych funkcji symboliki akwatycznej.

Praca hermeneutyczna jest swego rodzaju aktywnością poznawczą. W perspektywie ogólnej, prócz wewnętrznego uzasadnienia przedmiotu badań, podlega ona również ocenie zewnętrznej. Nie wykorzystuje jednak w tym celu kryteriów obiektywnych, o uznanej przez marksizm słuszności (Topolski 1982, 35-48). Oczekuje bowiem poszerzenia efektów interpretacji, zamiast stawiania ich pomiędzy prawdą a fałszem, opierając się na teoriach adekwatnych dla wszelkiej rzeczywistości społecznej (ibidem, 44) . Dopełnienia wniosków o symbolice akwatycznej spodziewać należy się zatem z chwilą nie redukcyjnego przedstawienia innych dziedzin pradziejowej duchowości. Perspektywę taką stwarzają analizy hermeneutyczne Żywiołów, wyobrażeń lub pojęć, których miarą była dotąd materialistyczna teoria rozwoju społecznego.

(Numery stanowisk odpowiadają numerom zamieszczonym w tabelach i

na mapach)

Kultura pucharów lejkowatych (Patrz: tab. 1, mapa 1)

1.    Babka, woj. bydgoskie, stan. 1 Lit.: Prinke, Wiślański 1973, 6

2.    Białe Piątkowo, woj. poznańskie Lit.: Jażdżewski 1936, 18

3.    Białośliwie, woj. pilskie Lit.: Jażdżewski 1936, 18

4.    Biskupin, woj. bydgoskie, stan. 15a Lit.: Maciejewski 1962, 222-223

5.    Brzózki, woj. szczecińskie, stan. 4 Lit.: Siuchniński 1969, 146

6.    Czarnogłowy, woj. szczecińskie Lit.: Siuchniński 1969, 167

7.    Czarnowo, woj. szczecińskie, stan. 12 Lit.: Siuchniński 1969, 110

8.    Czeszewo, woj. pilskie Lit.: Jażdżewski 1936, 25

9.    Gostomin, woj. szczecińskie Lit.: Siuchniński 1969, 73

10. Goz£, woj. koszalińskie Lit.: Siuchniński 1969, 43

H. Grąbkowo, woj. słupskie Lit.: Jankowska 1980, 80

12.    Grójec, woj. włocławskie Lit.: Gabałówna 1963, 53-56

13.    Grójec, woj. włocławskie, stan. 6 Lit.: Jażdżewski 1936, 169

14.    Grudna, woj. pilskie Lit.: Siuchniński 1969, 37

15.    jankowice, woj. poznańskie Lit.: Jażdżewski 1936, 48

16.    Kalisz Pomorski, woj. koszalińskie

Lit.: Lissauer 1887? Siuchniński 1969, 64

17.    Kokorzyn, woj. leszczyńskie Lit.: Jażdżewski 1936, 55