IMGt20

■ H|| systemu, podkreśla Schulte, ważne jest zrozumienie, że nie MMjKS artykulacji są znaczące dla utworzenia głoski, np. przy ^»,/ v > - istotną rolę odgrywa układ warg, zaś język jem pasywny, dla spółgłosek < t, d, n, s, z > język dotyka zębów i podniebienia itd. System fonetycznej symbolizacji według A. Załiouka jest systemem uproszczonym, który podkreśla tylko najważniejsze układy artykulacyjne, in-I ae, mmcj ważne - eliminuje. Poprzez włożenie dłoni do ust bądź położenie jąp ustach, na wargach, na nosie bądź brodzie dochodzi do symultanicznych doznań wzrokowo-taktylnych. Palec bądź dłoń powinny się znaleźć dokładne w takim miejscu, powiada Załiouk, gdzie występuje najsilniejsza wibracja bądź strumień powietrza.

fonetyczne na statyczne i dynamiczne. Symbolami sta-tfeznymi są narządy artykulacyjne, które są źródłem wizualnych i mięśniowych wrażeń, uczestnicząc w formowaniu poszczególnych elementów artykulacji. Symbole dy namiczne stanowią ruchy palca i dłoni. Służą one także jtko środek percepcji wrażeń taktyInych, to jest w ibracji samogłosek bądź dźwięcznych spółgłosek. Punkt ciężkości — podkreśla Schulte — stanowią zatem wrażenia takrylne. Przez odczuwanie ruchu organów artykulacyjnych jttfaocześme następuje koncentracja niesłyszącego na twarzy mówiącego i ćwi-g^ezone-jest odczytywanie z ust. Zasadą systemu jest podejście polisensorycz-w którym wrażenia wzroko wo-takty I no-s łuc ho w e są wiązane ze znaczącymi. dla poznania wyobrażeniami, czynnościami, doświadczeniami. Zasługą |p|£ Załiouka — podkreśla Schulte - jest, w odróżnieniu od systemów grafe-■wyck, rozwinięcie systemu manualnego, opartego na sygnałach fonetycznych uzasadnionych i zastosowanie go w praktyce'⁵³.

kJ-4. Przykłady współczesnych grafemowych systemów nauczania Metod* mftaunki

Metoda ta powstała w Stanach Zjednoczonych w 1878 r., opracowana pod 3naHnKaeBi Zenasa Freemana Westerwelta. Jej istotą (nazwa pochodzi od Aochester Schód for the Oeaf) jes t jednoczesne mówienie i palcowanie.

odczytując z ust może jednocześnie wspierać postrzeganą in-HH|p|Uteefwtipfe równoległy przekaz alfabetem palcowym. W metodzie me stosuje się języka migowego. Naukę rozpoczyna się w pią-• mwet trzecim roku życia dziecka Począwszy od fł Wojny Światowej jednak dopiero od 12-13 roku życia dziecka, do tego

_c2aSU stosowano wyłącznie metodą czysto ustną. Pod wpływem osiągnięć metody daktylnej w ZSRR, w roku 1958 w New Macico School for the Deaf powrócono do wykorzystywania daktylologii łącznie z nauką mowy, począwszy od wstąpienia dziecka do szkoły. Obydwa te kierunki, tj. nauczanie za pomocą palcówki zarówno w okresie przedszkolnym, jak dopiero w okresie od 12-13 roku życia dziecka, współistnieją w szkolnictwie dla niesłyszą-cych w Stanach Zjednoczonych ⁵⁴.

E.L. Scouten, współczesny teoretyk i kontynuator metody rochesterskiej, charakteryzuje ją następująco:

-    zasadnicze znaczenie dla postępów w nauce szkolnej, przysposobienia zawodowego i przystosowania społecznego ma znajomość języka - czytania i pisania;

-    mowa dźwiękowa musi być uwidoczniona (yisually perceptible) za pośrednictwem pisma i daktylologii, przy czym palcówka pełni ważniejszą rolę, gdyż jednocześnie ułatwia odczytywanie z ust;

-    odczytywanie z ust w odniesieniu do małego dziecka niesłyszącego (prelingually deaj) ma charakter niegramatycznego środka pośredniczącego, gdyż dziecko postrzega jedynie słowa-klucze (key-words) i niepełną składnię. Dziecko naśladuje jedynie to, czego się nauczy i co widzi;

-    naturalnym językiem każdego dziecka jest ten język, z którym stale się styka od urodzenia przez pierwszych 5 lat życia. Dla dziecka niesłyszącego jeżyk musi być widoczny. Bez wiernej percepcji języka nie może być jego wiernego uczenia się;

-    punktem ciężkości w nauczaniu mowy niesłyszącego dziecka rozpoczynającego naukę jest bardziej składnia niż liczba pojęć słownych. Przyjmuje się, że nieprzyswojenie przez dziecko syntaksy powoduje w praktyce, że język nigdy nie zostanie opanowany;

-    uwaga dziecka powinna być skoncentrowana na twarzy rozmówcy, nigdy na jego ręce. Ręka jest postrzegana dzięki widzeniu peryferycznemu, jako uzupełnienie obrazu artykulacyjnego twarzy. Palcówka przede wszystkim uzupełnia odczytywanie z ust;

_ artykulacja jest znaczącym celem surdopedagogiki, jednak cel ten nie powinien zostać pomieszany z podstawowym celem, jakim jest nauka dziecka. Dla rozwoju mowy istotna jest motywacja do mówienia;

— ponieważ dziecko niesłyszące nie może w pełni kontrolować ruchów artykulacyjnych, celem nauczania artykulacji nie może być normalna umie-

¹⁵⁴ _H i u » s « n, M. K r U g e r. Manuelle Kommunikationshitfen.1154-55.