Kardas rodzia 25252525B3 9 strony 6 207

206 CZI;SC || PROCESY W ZARZĄDZANIU PRZEDSIĘBIORSTWIE

Rysunek 9.2. Zintegrowany model motywowania do pracy

Źródło: S Borkowska. System motywowania w przedsiębiorstwie. PWN. Warszawa 1985. s 12.

Trzeci człon stanowią środki motywacyjne (instrumenty motywowania), które muszą korespondować z oczekiwaniami człowieka i celami motywującego. Skuteczność motywowania jest uwarunkowana odpowiednim doborem tych narzędzi

Motywowanie pracowników w przedsiębiorstwie E Botnbiak

207

tak. aby były w stanic ukierunkować działania konkretnego pracownika. Pojawiają się one już w momencie uruchomieni procesu motywowania i mają wpłynąć na wybór zachowań oraz wzbudzają chęć działania ukazując korzyści lub kary' będące następstwem określonych zachowań. W trakcie procesu, instrumenty motywowania mają na celu podtrzymywanie i wzmacnianie oczekiwanych działań lub modyfikację zachowań. Najpełniejsza ich realizacja następuje jednak po zakończeniu pracy. Stanowią one podstawę uczenia się oraz wyciągania wniosków na przyszłość, co do opłacalności pewnych zachowań.

Literatura przedmiotu ukazuje różnorodność i wielość instrumentów oddziaływujących na jednostkę i ukierunkowujących jej zachowania S. Borkowska dzieli je na 3 zasadnicze grupy: środki przymusu, zachęty i perswazji" (rysunek 9.3.).

Instrumenty przymusu zmuszają pracownika do określonego zachowania, bazując na motywacji ujemnej opartej na stwarzaniu poczucia zagrożenia np. utraty dotychczasowych zarobków. Zakładają one podporządkowanie się woli przełożonego lub interesom organizacji bez względu na potrzeby pracownika. Mają na celu wyeliminowanie lub ograniczenie do minimum niepożądanych zachowań pracownika przynoszących straty przedsiębiorstwu. Nie prowadzą do integracji interesów motywującego i motywowanego - działają jednokierunkowo, zmuszając pracowników do narzuconych im zachowań¹⁵. We współczesnych organizacjach nie są efektywnym narzędziem oddziaływania na postawy zatrudnionych, gdyż prowadzą do wydatkowania minimalnego wysiłku niezbędnego do uniknięcia sankcji.

Instrumenty zachęty oparte są na motywowaniu pozytywnym. Ich działanie opiera się na schemacie: zachowanie zgodne z oczekiwaniem motywującego przynosi określone korzyści motywowanemu. Dążą one do łączenia korzyści pracownika i przedsiębiorstwa. Mają na celu wywołanie u pracowników zainteresowania określonym zachowaniem. Przypisuje się im dużą skuteczność motywacyjną 7 racji tego. że działają na zasadzie wzmocnienia pozytywnego - stwarzają perspektywy lepszego urzeczywistnienia celów osobistycli w miarę spełniania oczekiwań pracodawcy"’.

Instrumenty perswazji są środkami oddziaływania na. sferę umysłową pracownika. Wiążą się zc zmianami jego postaw, nawyków i odczuć. Bazują w swej istocie na (partnerstwie motywującego i motywowanego. Nie oferują określonych korzyści, ani też. nie giożą sankcjami, leczjprzekopu ją yzlo wieka do określonych działań¹⁷. Rola tej grupy instrumentów rośnie wraz ze wzrostem kwalifikacji [świadomości pracowników.

Przedstawione instrumenty motywowania wywierają istotny wpływ ręi zachowania ludzi w organizacjach: kształtują ich stosunek do pracy, świadomość i wza-

¹⁴    S, Borkowska. System motywowania w. . dz cyt . s 10

¹⁵    L Kozioł. Motywacja do pracy. .. dz. cyt., s. 54

^IAZ. Jasiński (red ). Motywowanie u*przedsiębiorstwie. Placel. Warszawa 1098. s 18 ¹ L. Kozioł, Motywacja do pracy . dz cyt., s 62.