Magazyn6
6101

53

AJENCYJNA UMOWA-AJENT

502 § 2 Kod. Zob. w określonym przypadku może nawet odstąpić od wskazanego mu przez swego zleceniodawcę sposobu wykonania polecenia, gdy nie ma możności uzyskania zgody tego ostatniego, a zachodzi konkretny i uzasadniony powód do przypuszczenia, iż dający polecenie zgodziłby się na zmianę, gdyby wiedział o istniejącym stanie rzeczy.

4.    Zasada samodzielności. Ajent w wykonaniu umowy jest samodzielnym kupcem; stąd wszelkie wydatki zwyczajne oraz koszty połączone z prowadzeniem przez niego przedsiębiorstwa winny obciążać jego samego jako przedsiębiorcę (art. 577 K. H.), ajent zaś nie ma prawa domagać się ich zwrotu od dającego polecenie. Co należy rozumieć przez powyższe wydatki i koszty ustala w drodze praktyki orzecznictwo sądowe oraz zwyczaje obrotu handlowego w oparciu na okolicznościach faktycznych.

—    Z powyższego jednak wynika implicite dalsza zasada, iż ajent powinien być zwolniony od ponoszenia wszelkich kosztów i wydatków związanych z wykonaniem umowy ajencyjnej, a przekraczających zwykle normy ustalone w obrocie lub wynikające ze specjalnych żądań dającego polecenie, występujących poza zakres zawartej pierwotnie umowy ajencyjnej; będą więc to koszty specjalnych podróży, reklamy i t. p. na żądanie mocodawcy, a przekraczające ramy umowy.

5.    Zakończenie stosnnku ajencyjnego. Treść umowy może zgóry ograniczyć czas trwania stosunku ajencyjnego między stronami, uzależniając powyższe od szeregu okoliczności, warunków i terminów. Umowa, zawisła od ziszczenia się warunku lub upływu terminu, wygasa z chwilą spełnienia się warunku lub nastąpienia terminu. — W braku określenia czasu trwania umowy

—    z mocy art. 579 K. H. uważać należy, iż jest ona zawarta na czas nieoznaczony. Umowa taka może być rozwiązana przez uprzednie jej wypowiedzenie, dokonane przez każdą ze stron; wypowiedzenia należy dokonać na trzy miesiące przed upływem terminu, aby ajent, będąc uzależniony od zlecenia umowy ajencyjnej, mógł wiedzieć, kiedy wymówić umowę o pracę swym pracownikom zarówno umysłowym, jak i fizycznym. Umowa ajencyjna musi być wypowiedziana tak, aby od początku miesiąca, który następuje po miesiącu, w którym do-kónano wypowiedzićnia, upłynęły jeszcze trzy całe miesiące. — W razie śmierci względnie niezdolności do działań prawnych dającego polecenie — umowa, w braku odnośnych warunków, z zasady nie wygasa. Jeżeli jednak nawet w określonym przypadku umowa taka wygaśnie — ajent powinien prowadzić powierzone mu czynności z całą sumiennością i starannością dalej tak długo, dopóki spadkobiercy lub przedstawiciel ustawowy dającego polecenie nie będą mogli zarządzić inaczej. Natomiast w braku odmiennej umowy — uważać należy, iż wskutek śmierci ajenta — umowa ajencyjna wygasa; będzie to zrozumiałe, gdyż stosunek dającego polecenie do ajenta oparty jest z zasady na zaufaniu, spowodowanem „intuitu personae". W razie śmierci ajenta, „padkobiercy jego powinni niezwłocznie zawiadomić dającego polecenie, a o ile mogłaby dla tego ostatniego wyniknąć szkoda — powinni prowadzić dalej wszelkie czynności, dopóki dający polecenie nie będzie mógł zarządzić inaczej. — Ogłoszenie upadłości dającego polecenie lub ajenta powodować musi wygaśnięcie umowy ajencyjnej w każdym takim przypadku (art. 44 § 1 prawa upadł. 1934); natomiast wszczęcie postępowania układowe-go w stosunku do tychże osób nie powoduje żadnych skutków co do bytu umowy ajencyjnej. Dodać należy, iż w przypadku ogłoszenia upadłości dającego polecenie — ajent ma prawo wierzytelność swą z tytułu straty, poniesionej wskutek wygaśnięcia umowy ajencyjnej, zgłosić do masy upadłości (art. 44 § 2 prawa upadł.).

Rozwiązanie umowy ajencyjnej nie przecina w zasadzie wszystkich stosunków między jej kontrahentami, powoduje bowiem skutki na przyszłość, tak ze strony dającego polecenie, jak i ajenta. Pierwszy obowiązany jest do wypłaty swemu byłemu ajentowi prowizji ajencyjnej od wszelkich umów, które zostały zawarte jeszcze przed rozwiązaniem stosunku ajencyjnego, a które zostały zrealizowane w następstwie; drugi zaś winien złożyć dającemu polecenie sprawozdania z dokonanych czynności a nadto zwrócić mu dokument pełnomocnictwa, o ile otrzymał je na piśmie.

I^r

V. Prowizja ajenta.

ł, Zasady ogólne. Ajent, jak podkreśliliśmy wyżej, jest kupcem prowadzącym