P1120408 resize

ao V*ŁAW GCDlOA

kultury łuiyckiej. podobnie smatą jak i innych**, powinno sit; brać również t ogblną znajomość rozwoju społecsno-gospodarczcgo danrfo Mapo h:stor>cxnogo uwzględniającą całokształt aktualnie doslęp-łródeł. Powinno się równie* brać pod uwagę prawa rządzące tym rcswojem.

Istotne znaczenie przy badaniach stosunków społecznych posiada za—

^,efue współzależności między jakością i ilością wyposażenia grobowe-

kownc⁴⁴ przedmioty metalowe wystąpiły głównie w grobach    boga ty ch

Jak to juz

zauważono, że na cmentarzysku w Czarn-

cmen-

w ceramikę. Ten fakt znajduje potwierdzenie na innych

iara^i k ach ftab. !>**. Równocześnie jednak na ty ckm obiektach występuje spora ilość grobów o ubogim wyposażeniu w naczynia, za posiadających praedmioty metalowe i na odwrót, bogatych w naczynia, a pozbawionych tych przedmiotów (tab. !>*•_ Powstaje więc kwestia oceny ówczesnej wartości materialnej wyposażenia tych obu rodzajów grobów względem siebie* N aftecy przypuszczać, że nie będziemy w błędzie, jeżeli ówczesną wartość przedmiotów metalowych ocenimy wyżej aniżeli ceramiki. Z drugiej jednak strony należałoby podkreślić również wartość ceramiki. Mając bśi uwadze jakość ceramiki kultury łużyckiej, często spotykaną na niej ornamentykę, należy przypuszczać, że wkład pracy włożony w wykonanie nac ay ni ■ przy ówczesnym poziomie |>rociiałco j i nadawał mu dożyć wysoką wartość⁴⁷. 7 auli i wlii jednak pytanie, które znacznie komplikuje nywliwi nó< interpretacji stosunku między ilością ceramiki w grobie m jw ilntiotami mrlalowymi. Jeżeli jedne i drugie mają być odzwierciedleniem pozycji społecznej i majątkowej, to dość zaskakująca jest wspo-

niałuisiwk wn m ja uchwytna w ich współ występów a ni u. Wydaje

•* Szafrański, Z ćodaś s. 120. te n ż e. Skarby brązotoe.... s. 335.

kuttury iutyck»|. Z tceo tylko m. faz. powodu wydajność pracowni we wsi Oojan

była

sarucarzklej z okresu kultury lużjrckfej.

niś

sit;, że częściowo przyczyny tego stanu rzeczy tkwią w czynnikach, które obecnie pokrótce omówimy.

Na ogól uważa się groby bogato wyposażone za należące do osób zamożniejszych. czy też posiadających za życia znaczniejszą pozycją społeczną. Wyróżnione na cmentarzysku w Czarnkowie najbogatsze groby uważa sią np. za przynależne do starszyzny patrlarchalncj*. Przy tego rodzaju wnioskowaniu, będącym rezultatem analizy wyposażenia grobowego, powinniśmy jednak uwzględniać jeszcze i inne możliwości. Jest rzeczą wiadomą, że wyposażenie grobów kultury łużyckiej w przedmioty metalowe jest dosyć jednolite, mamy bowiem do czynienia przeważnie z ozdobami. Zachodzi więc pytanie, czy były one używane w takim samym stopniu przez kobiety, jak i przez mężczyzn. Gdy porównamy cmentarzyska, na których wyposażenie grobów jest bardziej różnorodne i istnieją pewniejsze dane odnośnie do płci zmarłych osobników, to różnice między grobami kobiecymi a męskimi są widoczne. Przejawiają się one m. In. w tym, że w grobach kobiecych spotykamy więcej ozdób, a w męskich narzędzia pracy, które wiążą się z ich rolą w procesie produkcji⁴*. Jeżeli więc. co wydaje się prawdopodobne, ozdoby występujące w grobach były używane przynajmniej znacznie częściej przez kobiety, to różnice w wyposażeniu grobów w przedmioty metalowe będą w pewnym stopniu odzwierciedleniem zróżnicowania pod względem płci. Rzecz jasna, że i to będzie również obrazem stosunków majątkowych społeczeństwa. Może jednak nie odzwierciedlać obrazu istniejącego zróżnicowania w pozycji społecznej pochowanych osobników. Pozostałoby nam wtedy jedynie rozumowanie dedukcyjne uwzględniające cały szereg przesłanek, pochodzących nie tylko z cmentarzysk. Można jednak również wykorzystać i brać pod uwagę zróżnicowanie w wyposażeniu grobowym w obrębie zespołów należących do osobników tej samej płci. Sprawa ta jednak, jak to już wspominaliśmy, jest niełatwa. W wypadku olbrzymiej większości grobów nie możemy ustalić płci zmarłego na podstawie wyposażenia, czy też innych cech. Niektóre próby podejmowane w tym kierunku są mało przekonywające, jak np. próba uzasadnienia kryterium wydzielania grobów męskich i kobiecych, którym ma być występowanie w niektórych grobach talerzy krążkowych¹⁴. Na uwagę natomiast zasługuje próba określenia funkcji niektórych ozdób guzikowatych, co w rezultacie czasami może ułatwić określenie płci*'. Pewnych, chociaż również niezbyt dużych rczul-

« Szafrański. Z badan.... s. 126; tenże. Skarby brązowa-, s. 335.

* Oizazumoa, op cif., s. 222.

“ W. Sarnowska. Cmwntarzytko łużyckie we Wroctatciu-Grabiszynte, -Materiały Starożytne”, t. 3:1958, s. 366. 367.

" Z. Bukowski, Kitka uwag na temat funkcji niektórych ozdób gazikowa-łych kultury łużyckiej, „Archeologia Polski”, Ł 5 1960 z. 2, a 197—Ml,