PB040746

290 Higiena I dobrostan zwierząt gospodarskich

i konie. Najwięcej odchodów w przeliczeniu na DJP produkują brojlery kurze i nioski. W odchodach brojlerów najwięcej jest N. P. K, najwyższy jest ChZT i BZTj. Podsiawowe dane dotyczące produkcji i składu odchodów bydła, świń, owiec i koni zestawiono w tabeli 8.1. zaś drobiu w tabeli 8.2.

Tabela 8.1. Ilość nawozów naturalnych i podstawowych składników mineralnych w odchodach zwierząt od I s/t. fiz./mk (KDPR. 2004)

Wyszczególnienie	Obornik*				Gnojowica
	masa l	azol kg	fosfor kg	potas kit	masa i m	azot kg	fosfor kg	potas kg
Bydło
Cielęta- 0-6 m-cy	2,6	20,8	5.2	15.6
Jałowizna- 6-12 m-cv	2.9	15.4	8.1	19.1	7.0	23.1	7.7	29.4
Jałowizna -12-24 m-cv	4.8	25.0	15.4	312	12.1	42.3	15.7	$8.1
Krowy - 40001 mleka	12.0	66.0	38.3	64.8	23.2	97.4	39.4	107 J)
Trzoda chlewna
Maciora z prosiętami	4.0	20.0	24.4	18.8	8.3	25.4	26.6	20.7
Warchlaki do 30 kc	0.6	3.6	3,4	2.7	1.2	5.4	3.8	3,1
Tuczniki 30-110 kg	1.2	7.2	6.9	5.4	2.4	10.8	7.5	6.3
Inne zwierz				•la
Owce dorosłe	1.5	l.l	0.6	1.8
Konie dorosłe	2.8	23.8	12.9	33.9

przy całorocznym utrzymywaniu zwierząt w oborze

Tabela 8.2. Ilość nawozów naturalnych i podstawowy skład odchodów drobiu

w przeliczeniu na DJP*/dobę (Natonial Iingineering Handhook, 1992)

Wskaźnik	Jednostka	Nioska	Brojler	Indyk	Kaczka
Masa odchodów	Kg	60.5	80	43.6	48 _
Zawartość wody	%	75	75	75	75_
Sucha pozostałość	Kg	15	20	10.9	12_
Substancje lotne	Kg	10.8	15	9.7	7 _
Substancje mineralne	Kg	4.3	5	1.25	5__
ChZT	Kg O,	13.7	19	12.3	9=5_
BZTs	Kg O,	3.7	5.1	3.3	2,5
Azot ogólny N	■ Kg N	0.83	l.l	0,74	OJ—
Fosfor ogólny P	Kg P	0,31	0.34	0.28	Jk3_
Potas K	Kg K	0.34	0,46	0.28
Stosunek C/N		7	8	7	__-
Stosunek C/P		19	26	19	_J4—

’ DJP - duża jednostka przeliczeniowa - 500 kg (vidc - zal. VI)

291

Rozdział 8. Higiena i utylizacja odchodów

2 mikrobiologiczne cechy gnojowicy

Wartość użytkowa gnojowicy dla rolnictwa, z uwagi na zawartość laików pokarmowych wykorzystywanych przez rośliny, jest bczspr/ccz-j5£ względu na zawartość łatwo dostępnego azotu, fosforu i potasu po-fjj ograniczać stosowanie nawozów mineralnych, wyraźnie poprawiając knowanie roślin. Nawozowe wykorzystanie gnojowicy, w pewnych sytu-niesie ryzyko mikrobiologicznego skażenia gleby, roślin oraz wód J^owych i powierzchniowych. Gnojowica zawiera zarówno mikroorga-saprofityczne, jak i patogenne bakterie, wirusy, grzyby oraz jaja loocysty pasożytów. Skład ilościowy i jakościowy mikroflory gnojowicy w jjjflj mierze uzależniony jest od stanu zdrowotnego stada. Dominującą populację stanowią saprofityczne bakterie jelitowe, a zwłaszcza pałeczki grupy _aji i paciorkowce kałowe. Średnio izoluje się 10-10⁶ cfu pałeczek grupy jyliw I ml gnojowicy (Strombcrg, 1984). Decydujące zagrożenie dla śro-dijwiska stanowią mikroorganizmy patogenne zawarte w gnojowicy, mimo iz stanowią one niewielki odsetek populacji występującej w ściekach od-pńerzęcych. Ze względu na dużą odporność na czynniki środowiskowe, a także na możliwość skażenia wód gruntowych i gleby mogą odgrywać maczącą rolę w rozprzestrzenianiu chorób zakaźnych. W przypadku gnojo-fjcy przeżywalność drobnoustrojów jest długa i mogą być one wylewane z nią na pola i łąki. Należy podkreślić, iż gnojowica nie podlega procesowi umozagrzania i przy zbyt krótkim składowaniu lub jego braku może być źródłem rozprzestrzeniania się w środowisku drobnoustrojów patogennych, tf odróżnieniu od gnojowicy rozwój wysokiej temperatury w czasie składowania odchodów stałych zmieszanych ze ściółką jest skuteczną barierą dhrozwoju drobnoustrojów patogennych. W tabeli 8.3 przedstawiono prze-źjwalność niektórych drobnoustrojów patogennych w gnojowicy.

Tibela8.3. Czas pr/eży walności wybranych mikroorganizmów patogennych w gnojowicy (Burton i Turner, 2003)

Gatunek drobnoustroju	Typ gnojowicy	Przeżywalność w dniach
Piłeczki Salmonella	bydlęca	200-300
	świńska	90-120
	pomiot kurzy	5-25
Bnictlla abortus	bydlęca w temp. I0°C	47-70
	bydlęca w temp. 20 °C	20
Pałeczki i grupy £ coli	bydlęca (lato)	85-130
	bydlęca (zima)	30-120
Wirus pryszczycy	zima	25-32
	lato	60