SAM82

~!1iT i poflrykJ nigi mir i imi w XX i XXI wtoku CMwnt ktofunM. fakty. Iwfato, wydany

frazesami. W tym czasie hasła zawarte w książce Hitlera Mein Kam# - napisał m.in. o „niemieckim posłannictwie na Wschodzie’' i o konieczności wielkiego tam marszu - w całej Europie traktowano jako zręczną formę propagandy wyborczej.

Jednak powoli stosunki między państwami się poprawiały. Wybory w Gdańsku w maju 1933 r. wygrała partia hitlerowska i jej szef Alben Forster oznajmił na polecenie Hitlera, iż będzie respektować prawa Polski w Wolnym Mieście. Nieoficjalnie kanclerz Niemiec oczekiwał od niego cierpliwości i zapowiadał rozstrzygnięcie sprawy gdańskiej, kiedy Niemcy się umocnią. Senat Wolnego Miasta zaprzestał skarżenia Polski do Ligi Narodów, sfinalizowano też sprawę obustronnego korzystania z portu morskiego. Jednocześnie Polacy przymykali oczy na na-zyfikację władz miasta, co niestety ułatwiało nazistom likwidację miejscowej rodzimej opozycji antyhitlerowskiej. Trzeba pamiętać, iż w Polsce hitleryzm początkowo traktowany był jako system mniej wrogi Polakom niż Republika Weimarska. Jednocześnie, podobnie jak w większości państw europejskich, nie wierzono w trwałość władzy Hitlera.

Tymczasem 14 października 1933 r. delegacja niemiecka opuściła obrady genewskiej konferencji rozbrojeniowej, po czym Niemcy wystąpiły z Ligi Narodów, w której rzekomo czuły się dyskryminowane.

W tej atmosferze powoli rodził się projekt polsko niemieckiego układu o nieagresji i wkrótce podjęto oficjalne rozmowy w sprawie podpisania paktu o nieagresji. Dnia 27 listopada poseł niemiecki w Warsza wie. von Mołtke. przedłożył Piłsudskiemu projekt przyszłego układu. Niemieckiemu ministrowi spraw zagranicznych, Konstantynowi von Neurathowi, zależało na uniknięciu powszechnie w dyplomacji przyjętych terminów i proponował zamiast „paktu" lub „układu" określenie „deklwacja". W odpowiedzi z 9 stycznia 1934 r. poseł polski w Berlinie. Józef Lipski, przedstawił ministrowi Neurathowi polski kontrprojekt. Wyrażono przy tym zgodę na ominięcie terminów „pakt" lub „układ"

- uznano, że z punktu widzenia prawa międzynarodowego było to bez znaczenia.

Józef Lipski (ur. 5 czerwca MM r. we Wrocławiu, im. | listopada 1958 r. w Waszyngtonie) - polityk l dyplomata. Stułbę w óypioma c|l rozpoczął w roku 1919. Od 3 maja 1933 r. do 1 września 1939 r. był ambasadorem RP w Berlinie. 26 stycznia 1934 r. podpisał polsko-niemiecką deklaracją o nieagresji Po wybuchu II wojny światowej udał się do Francji, gdzie walczył w Armii Polskiej. Byt doradcą politycznym w gabinetach Naczelnego Wodza; Sikorskiego.

Sosnkowsklego I Andersa. Zakończył słutbą wojskową w stopniu majora, a zaczynał ją w 1939 r. jako szeregowy ochotnik. Następnie był prezesem emigracyjnego Klubu Polskkh Ziem Zachodnich.

W 1947 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych.

Dokument ten nazwano ..Deklaracją o niestosowaniu przemocy", czyli mówiąc językiem dyplomacji klasycznej, byt to pakt o nieagresji, a podpisano 26 stycznia 1934 roku. Obaj sygnatariusze zapowiadali, że wszelkie spory będą rozwiązywać wyłącznie drogą pokojową. Porozumienie miało obowiązywać przez dziesięć lat.

Było to ogromne zaskoczenie dla całego świata. Zdumieni i oburzeni byli Francuzi, głównie dlatego, że Warszawa o negocjacjach z Niemcami nie poinformowała wcześniej swego sojusznika. Francji odpowiadałoby zresztą, gdyby Polska była państwem zagrożonym przez Niemcy, gdyż wówczas mogłaby nadal szachować Polaków i posługiwać się nimi jako instrumentem wobec Niemiec.

Paryż wcześniej już, zresztą dość niechętnie, przyjął zawarcie przez Polskę paktu o nieagresji ze Związkiem Radzieckim. W każdym razie na linii Warszawa-Berlin zapanowało odprężenie. Niespodziewanie Polska znalazła się w bardzo dogodnej sytuacji, gdyż o jej względy zabiegali i Niemcy, i Rosjanie, a zarazem Francja musiała zacząć poważnie liczyć się ze stanowiskiem rządu w Warszawie.

Piłsudski uważał, że Hitler (urodzony w Austrii) odejdzie od dotychczasowej polityki w stylu pruskim i ekspansja niemiecka przez dłuższy czas będzie kierowała się w kierunku południowo-wschod-nim, a więc przeciwko Czechosłowacji i Austrii. Stal zarazem na stanowisku, że odprężenie z Niemcami nie będzie trwale i prawdopodobnie da Polsce wytchnienie jedynie na kilka lat. Uważał również.

55 ■