Skanowanie 12 12 18 04 (10)

3 Specjalizacja w budowie form

W dziedzinie wytwarzania form nie można już dzisiaj osiągnąć sukcesu bez coraz większej specjalizacji narzędziowni. Z tym, że sukcesem nie jest wykonanie sprawnie działającej formy, lecz takiej, która jest lepsza od tych, które wystarczały do dnia dzisiejszego. Do optymalnej konstrukcji niektórych grup form dochodzi się w wyniku długoletnich doświadczeń, wielu prób i błędów, a nawet zlecanych badań. Nic więc dziwnego, że rozwiązanie konstrukcyjne może być jedną z tajemnic zastrzeganych prawnie w umowie przez zamawiającego formę. To samo dotyczy doboru materiałów' i ich obróbek cieplnych i cieplno-chemicznych.

Oprócz specjalizacji konstrukcyjnej występuje również specjalizacja wykonawcza. Żadnej z narzędziowni nie stać na zakup wszystkich koniecznych odmian obrabiarek oraz urządzeń do bardzo zróżnicowanych obróbek cieplnych i cieplno-chemicznych, stosowanych w poszczególnych typach form. Niezbędna staje się kooperacja z innymi narzędziowniami oraz zlecanie usług firmom obsługującym branżę narzędziową i wykonującym np. grawiury powierzchni, nakładanie powłok galwanicznych, powłok PVD oraz inne obróbki.

Specjalizacja produkcji ułatwia uzyskanie wyłączności mikowej. Zakup form najnowszej generacji mimo wysokich cen szybko się amortyzuje dzięki możliwości eliminowania konkurencji, mającej gorsze formy, przez sukcesyjny dumping cenowy.

Znaczna liczba wyrobów powszechnego użytku jest i będzie produkowana w stosunkowo prostych formach, według sprawdzonych schematów'. Ale nawet po to, by wykonać tanią, lecz dobrą formę, dzisiaj potrzebne już są umiejętności, które mają tylko konstruktorzy wyspecjalizowani. Dla określonej wielkości produkcji można wykonać formę z Al czy też odlewaną z ZnAl. W celu obniżenia kosztów' można zalecić pomysłowe rozwiązania uproszczone itp. Można więc przyjąć, że zarówno konstrukcja, jak i wykonawstwo tej grupy form wymagają specjalizacji ukierunkowanej na minimalizację nakładów własnych.

3.1 Wyroby lub technologie wymagające form o specjalnej budowie

Biorąc pod uw»agę specyficzne wymagania jakościowe i produkcyjne, można wyodrębnić następujące grupy wyrobów, których wykonanie wymaga stosowania form nietypowych, czyli spełniających specjalne wymagania pod względem budowy' poszczególnych układów’ funkcjonalnych [9]:

• Wyroby techniczne

- wypraski o charakterze skorupowym dla motoryzacji, dla przemysłów RTV, AGD itp.; wymagania: estetyka i bardzo wysoka jakość powierzchni, dokładność wymiarowa, brak odkształceń i widocznych linii łączenia;

- korpusy i obudowy precyzyjne, np. kamer, urządzeń elektronicznych, mikroniki, medycyny, aparatur)' kontrolno-pomiarowej itp.; wymagania: znaczna liczba wymiarów bardzo wąsko tolerowanych, bardzo wysokie wymagania jakościowe;

- elementy mechanizmów precyzyjnych, jak: koła zębate, cięgna, krzywki sterownicze, listwy wtykowe;

- elementy optyczne: soczewki, odblaski świateł tylnych, przekaźniki świedne itp.;

- wypraski z wewnętrznymi nie technologicznymi podcięciami, wymagające stosowania systemu rdzeni rozprężnych;

- wypraski precyzyjne o masie 0,01 do 5 g lub mniejszej i tolerancjach mikronowych.

• Wyroby produkowane masowo

- cienkościenne (stosunek grubości do drogi płynięcia ok. 1:300): kubki, pojemniki, doniczki, wiadra opakowaniowe;

- zamknięcia opakowań: zakrętki z plombą, zamknięcia zatrzaskowe szamponów itp.;

- wyroby jednorazowego użytku dla medycyny i laboratoriów: strzykawki, urządzenia do transfuzji, końcówki pipet, osłony igieł, szalki Petriego itp.; opakowania CD;

- płyty CD i DVD;

- preformy PET jedno- i wielowarstwowe;

- skrzynki na butelki, pojemniki na śmieci, pojemniki transportowe i chłodnicze o masie do 50 kg.

• Wyroby wymagające stosowania technologii specjalnych

- wypraski wymagające wtryskiwania z doprasowaniem: membrany, soczewki wklęsłe i grubościenne;

- wypraski wielokomponentowe, a w tym z dwu lub więcej komponentów - tworzyw termoplastycznych, z tworzywa termoplastycznego i utwardzalnego, z rdzeniem wewnętrznym spienianym lub litym (wtryskarki nawet dziewięciokomponentowe);

- wypraski otrzymywane różnymi metodami wtryskiwania wspomaganego gazem obojętnym (technika GIT);

- wypraski z rdzeniem wypłukiwanym wodą (technika WIT);

- opakowania i wyroby zdobione metodami IML i IMD, np. opakowania, błotniki samochodów itp.;

- wypraski z zastosowaniem zaprasek (Insert moulding, Outsert moulding)\

- wyroby otrzymywane metodą wytapianych rdzeni ze stopów’ niskotopliwych;