23041 Skanowanie 12 12 18 04 (40)

Użytkowanie starych form produkcyjnych. W magazynach starszych wtryskowm znajdują się jeszcze formy wykorzystywane do produkcji części zamiennych do wytwarzanych dawniej wyrobów lub do produkcji wyrobów w niewielkich seriach. Dla tych celów nieopłacalne jest wykonywanie nowego oprzyrządowania. Należy jednak zdawać sobie sprawę z trudności, jakie może sprawiać:

• szeregowy układ gniazd, który uniemożliwia uzyskanie takich samych warunków wypełniania we wszystkich gniazdach (korekty' przewężek są mało skuteczne);

• szeregowy' i nieskuteczny układ regulacji temperatury' gniazd;

• brak symetrii odbioru ciepła, węzły cieplne — zwłaszcza w narożach;

• umieszczenie kanałów chłodzących wyłącznie w płytach podpierających;

• stosowanie form z ply'tą pośrednią przy konieczności pracy automatycznej (zawieszanie wlewka);

• brak wspomagania wydychania (możliwość pozostawania wlewka lub wypraski w formie);

• niewystarczające ustalenie połówek formy (zuży'de słupów prowadzących);

• powstawanie wyphwek w płaszczyznach podziału i wypychaczach.

Formy takie mogą być również przedmiotem obrotu handlowego. Uruchomienie produkcji o oczekiwanej efektywności na formach w tym stanie i na tym poziomie może być bardzo problematyczne.

9.2 Warunki użytkowania form

Formy wtryskowe podlegają bardzo zróżnicowanym oddziaływaniom; stąd wynika szeroki zakres możliwych uszkodzeń zachodzących podczas użytkowania.

Obciążenia mechaniczne. Formy są narzędziami podlegającymi bardzo wysokim obciążeniom o zmiennym charakterze. Występują w nich ciśnienia od 250 do 1000 bar (100 MPa). Przeciwdziałające im siły zamykania dochodzą w największych wtryskarkach do 10 000 T (100 000 kN).

Charakter odkształceń sprężystych formy zobrazowano (w przerysowaniu) na rys. 9.4.

W wyniku uchydenia formy powstają szczeliny, w które wpływa stop tworzywa, tworząc wypływki (grat). Zamknięcie formy na wypływkach powoduje przeniesienie całej siły zamydlania wtryskarki na bardzo małą powierzchnię i przekroczenie granicy plastyczności nawet stali hartowanych na wskroś. W miękkich formach wypływki wywołują zagniecenia już po kilku cyklach pracy. Podobny efekt zagnieceń występuje przy zagniataniu nitek wyciąganych z dyszy' wtryskarki lub dysz GK. Kilka tysięcy zagnieceń niszczy płaszczyzny' podziału najtwardszych form.

CHARAKTER ODKSZTAŁCEŃ SPRĘŻYSTYCH W FORMIE, ZACHODZĄCYCH PRZY CIŚNIENIACH TWORZYWA W FORMIE (PRZECIĘTNIE OD 250 DO 1000BAR)

Rys. 9.4 Charakter odkształceń sprężystych formy występujących pod wpływem obciążeń mechanicznych [wg 16]

Powstawaniu gratu - jeśli nie wynika on z już istniejących uszkodzeń — można przeciwdziałać przez likwidację piku ciśnienia sprężania w formie, występującego przy niewłaściwym ustawieniu punktu przełączania ciśnień (Karta operacyjna - Załącznik 7).

Przy zmiennych obciążeniach powstają pęknięcia zmęczeniowe części wysoko obciążonych. Wg obserwacji amerykańskich, do powstawania takich pęknięć dochodzi najczęściej w okresie pomiędzy 10⁵ a 3 X 10⁵ cykli pracy formy. Obciążenia cieplne mają znikomy wpływ na wytrzymałość zmęczeniową form wytryskowych. Pęknięciom zmęczeniowym można przeciwdziałać przez okresowe odpuszczanie pracujących części.

Rozszerzalność cieplna elementów form. Następstwem cyklicznie zmieniających się temperatur tworzywa w formie (od prawie 300°C do np. 20°C) jest zjawisko przemiennej rozszerzalności cieplnej ruchomych elementów formy i utrata założonych pa-sowań, np. pomiędzy elementami prowadzącymi.

Przy różnicy temperatur 10°C między' połówkami formy o rozstawieniu słupów prowadzących 400 mm różnica wymiarów wyniesie 0,06 mm, natomiast otwór tulei prowadzącej 30 (H7/g6) ma dopuszczalną odchydkę +0,025.

Przy różnicy temperatur 250°C pomiędzy rozdzielaczem GK a gniazdem formy dla rozstawu dysz 400 mm nastąpi przesunięcie otworów rozdzielacza o 1,6 mm. Trzeba więc sprawdzać rodzaj współpracy dysz z rozdzielaczem [15].

Odbiór ciepła. Korozja kanałów wodnej regulacji temperatury' oraz odkładanie się osadów ograniczają skuteczność odbioru ciepła (1 mm grubości osadu redukuje skuteczność chłodzenia o 60%). Następuje niedopuszczalny spadek wydajności lub