WA308Y0 II10105 POCZATKI SZTUKI179 I djvu

175

jak najbardziej wpływowa pod względem estetycznym i praktycznym. Ona to tworzyła owe palladjum, które łączyło rzeczy-pospolite helleńskie i miasta włoskie. W starożytności i w czasach Odrodzenia, jako królowa sztuk pięknych, ucieleśniała z pomocą marmuru, spiżu i barw ideały religijne i społeczne, wokoło których skupiali się obywatele i na których widok budziła się w nich świadomość, iż należą do tego samego narodu i tej samej społeczności. Można rzec, że dzieje wolnych miast greckich i włoskich to dzieje ich sztuk plastycznych. Ale właśnie badania nad sztukami plastycznemi uczą. że nie należy wnioskować o stosunkach właściwych niższym-szczeblom kultury jedynie na zasadzie faktów, zaczerpniętych z dziejów wyższej kultury, i odwrotnie.

Przypuszczenie, iż sztuka plastyczna odgrywa wśród ludów pierwotnych, chociażby w przybliżeniu, taką samą rolę, jaką odgrywa w społeczeństwach cywilizowanych, pozbawione jest wszelkich podstaw. Jak słabemi są jej wpływy społeczne na najniższym szczeblu kultury, widać to już chociażby stąd, iż charakter kulturalny ludów myśliwskich, które nie posiadają sztuk plastycznych, w niczym zasadniczo nie różni się od charakteru tych plemion, które je uprawiają. Ten lub ów utwór może przyczynia się do utrwalenia spójni społecznej, jak np. obraz potyczki południowo-afry-kański, przechowujący dla potomków wspomnienie wielkiego czynu z dziejów plemienia. Wogóle jednak widnokrąg plastyki pierwotnej bywa zbyt ograniczony, a środki jej są zbyt proste i ubogie, aby można było mówić o głębszym oddziaływaniu społecznym. Jakkolwiek dzieła jej pod wielu względami budzą zasłużony podziw, to przecież istota kultury pierwotnej i bez sztuk plastycznych byłaby bez wątpienia taką samą.

http://rcin.org.pl