WA308�7 II5947 NAUKA O LUDACH547 I

_ _

- tytj i -

niają, to nie mając innej drogi z północnego lądu do południowego, musiały w tej szyi częściej niż gdzieindziej z sobą. się zetknąć i jedne na drugie nacisk wywrzeć. Tym sposobem nie brakowało nigdy w Majriku świeżej krwi. zwłaszcza że i odmłodnienie zestarzałego państwa Tolteków przez napływ młodych pokoleń nahuatl nastąpiło również od północy.

Pionowe ukształtowanie północnći Ameryki sprzyjało też nadzwyczajnie wędrówkom w kierunku południków, rozprzestrzenienie się ludzkiej kultury przedstawia tyle podobieństwa z wędrówkami ga-.tunków roślinnych i zwierzęcych, że i w nowym świecie podobną zgodność napotykamy. Wyżyny i Kordylery północno-amerykańskia pozwoliły roślinom i zwierzętom zimniejszej strefy głęboko ku południowi się rozszerzyć. Przeprowadziły one je przez zwrotniki* niby mosty rzucone w warstwach wyższych i chłodniejszych powietrza. Południowca Ameryka nie posiada ani jodły ani sosny; lecz grzbietami gór rozprzestrzeniły się drzewa igliczkowe z północnej Ameryki aż do środkowo amerykańskiej lądowej cieśniny, a Andrzej W agner ^x) naznacza kres zwierzęcego państwa piłnocno amerykańskiego tam, gdzie Shouw południową granicę sosny nakreślił. Tak samo i ludy północne mogły swą siedzibę zmienić i szybko zwrotnik przekroczyć, nie będąc zmuszone spuszczać się w dziedzinę żaru i gorączek, prowadzącą wazką smugą nad brzegami morza, któraby dopiero po dłuższem przywyknięciu i zej&eiu długiego szeregu pokoleń mieszkalną dla nich stać się była mogła.

Pomyślne warunki danej przestrzeni przyczyn¹ ają się nie tylko do przyśpieszenia umysłowego rozwoju jćj mieszkańców, lecz taka przestrzeń staje się zawrze, wcześniej czy późnićj, własnością najzdolniejszego z ludów, gdyż na zdolnościach polega w części i dziejowa potęga. Dla czego zaś ludy nahuatl podczas swej wędrówki wyżynę meksikańską za siedzibę sobie obrały i nad inne okolice przeniosły, wyjaśnia nam ich gospodarstwo rolne. Jak wszyscy Amerykanie uprawiali i on' jedyne źdźbłowe ziarno, t. j. kukurudzę. dającą wprawdzie w Mecdku bogate żniwo, lecz mogącą i w innych okolicach z równą korzyścią być uprawiana. Lecz prócz kukurudzy rośnie na tamtejszych płaskowzgórzach magueya (agave mewicana), z której pączków kwiatowych otrzymuje się w ilości zadziwiającej sok, przerabiany

i) Abhandlungen der bayerisehen Akademie der Wissenschaften, I.Iuuchen 1864. T. IV, str. 26,

http://rcin.org.pl