11026 kem29

Egil

58

W

—> Fjalara, —> Gullinkambicgo i jeszcze jednego, którego imię nie jest znane.

jest jednak możliwe, że olbrzym (olbrzym--władca?) zajął miejsce na kopcu (kurhanie, mogile), by dokonać obrzędu zwanego uli-sela (dosł. „siedzenie na zewnątrz [świata łudził”). Należał on do repertuaru zabiegów magicznych (zob. magia) mających na celu uzyskanie od zmarłych informacji o przyszłości. Jeśli, jak się zdaje, Eggtherowi zależało na wiedzy o Ragnaróku, to rozpoczął obrzęd nieomal równocześnie z początkiem wszechś w i at owe j k atas trof y.

EGIL (Egill), O olbrzym (risi), ojciec -> Thjal-fiego i —> Róskwy. Serdecznie przyjął u siebie —» Thora i niemal cudem uniknął śmierci z jego ręki, gdy poduszczony przez -> Lokiego Thjalfi okulawił jednego z zaprzęgowych kozłów boga (zob. Tanngnjostr i lanngrisnir), ale jako rekompensatę musiał swoje dzieci oddać gościowi na służbę.

© Syn króla —» Finnów, brat —» Wólun-da i —> Slagfinna, znakomity łucznik, małżonek porwanej przez siebie znad Ulfsjaru („Wilczego Jeziora”) —> walkyrii —> Olrun, z którą żył szczęśliwie „siedem zim”, ale pożycie to miało „biały” charakter. Gdy żona zbiegła od niego podczas dziewiątej zimy, na nartach ruszył na wschód w poszukiwaniu ukochanej.

© Najmłodszy, dziesiąty syn —> Auna, zapalony myśliwy. Dzięki protestowi zagrożonych bezkrólewiem Swejów (Szwedów) uniknął śmierci z ręki ojca, który ofiarami z własnych dzieci przedłużał sobie żywot, a po jego zgonie objął władzę w —> Uppsa-li. Przegrał osiem bitew ze zbuntowanymi niewolnikami pod wodzą —> Tunniego, aż wreszcie za obietnicę daniny zyskał pomoc Frodiego Śmiałego i wsparty duńskimi wojami przywrócił w Szwecji porządek. W trzecim roku panowania wyprawił się na łowy, odbił od towarzyszącej mu drużyny i w głuchej puszczy napotkał potężnego byka. Onegdaj przeznaczono go na ofiarę dla bogów, lecz bydlę oszalało, zbiegło w knieję i stało się prawdziwą plagą dla okolicznej ludności. Egil zranił je włócznią i sprowokował do ataku. Byk przebił konunga rogami i niemal natychmiast sam padł zarąbany przez spieszących /. pomocą drużynników. Egil zmarł jednak z odniesionych obrażeń: lak niedoszła ofiara zabiła inną niedoszłą ofiarę i sama zginęła. Niefortunny myśliwy został pochowany w jednym z trzech tzw. kopców królewskich (szw. Kungshógar) do dziś stojących w pobliżu Uppsali (śmierć Egila hipotetycznie datuje się najpóźniej na 516 r.), a władzę objął jego syn, —» Ot tar².

ElKTHYRNIR (Eikpyrnir - „Mający Dębowe Koniuszki Rogów”), boski jeleń (hjąrtr, dyr) żyjący na dachu —> Walhalli i obgryzający gałęzie —> Laradu (lub —> Yggdrasilu). Z jego rogów nieustannie spływały do —> Ilwergelmiru krople wody, dając początek „wszystkim rzekom”.

Prawdopodobnie Eikthyrnir rogami rozdzierał (rozpruwał) chmury i powodował opady deszczowe (zob. Iliminhrjod). Dębowi koniuszki rogów niewątpliwie pozostają w związku ze świętym drzewem Indo-europejczyków i fitomorficzną wersją ich boga-gromowłacy (zob. Fjórgynn).

EINHERJOWIE (emherjm:; l.p. einheri -„pojedynkujący się”), wojownicy, którzy padli w boju zgodnie z szalonymi, bo niemożliwymi do przewidzenia decyzjami —» Od i na usprawiedliwianymi tylko koniecznością zebrania w —> Asgardzie największych bohaterów i przygotowania ich do ostatniej walki podczas —> Ragnaróku, bo, jak powiada anonimowy autor Pieśni o Eriku, „nie wiadomo, kiedy szary wilk |tj-—> Fenrir] napadnie na siedzibę bogów". Według innej wersji einherjów wybierał)' —» walkyrie Gunn i Rota, którym towarzyszyła norna Skuld (zob. norny).

Po walecznej śmierci bohaterowie stawali się „przybranymi synami” Odina i część z nich przebywała w —> Walhalli pod komendą —> Helgiego², część należąca do -» Freyji mieszkała w Sessrumnirze, część zaś, przypadła innym boginiom (?), pędziła pozagrobowy żywot w —> Wingolfie; staro-eddaiczna Pieśń o Harbardzie sugeruje, że nie

Altgermanischc Religimsgesc.hkhle, Jan dc Yrłes, Berlin 1935.

Ze zbiorów Biblioteki PTPN w Poznaniu.

Rcpr. L. Borowski/Agencja Archiwum

Walkyria i poległy w boju bohater. Płaskorzeźba na kamieniu z 1 lammars (Larbro, Szwecja)

wielkie grupy wojowników przydzielano wszystkim bogom, ale przydziały te nie były ponoć sprawiedliwe. Rytm życia einherjów w Walhalli (o ich bytowaniu w Sessrumnirze i innych pałacach Asgardu brak danych) był ściśle ustalony. Rankiem zbroili się, a po późnym śniadaniu dobierali w pary wedle własnego uznania i toczyli krwawe pojedynki, zawsze jednak kończące się zmartwychwstaniem poległych. Po takim treningu wracali do Walhalli i zgodnie siadali do uczty, podczas której posilali się przygotowanym pr zez —» Andhrimnira mięsem boskiego dzika

SShrimnira i na u mór pili mocny miód (veig) kozy —> Heidrun. W czas Ragnaróku po 800 rębajłów jednocześnie przekroczy 540 bram Walhalli; pójdą oni w bój z wrogami bogów i wszyscy zginą.

Głośna swego czasu i skądinąd ciekawa propozycja upatrująca w einherjach wariant rzymskich gladiatorów (przy identyfikacji Walhalli z Koloseum) nie ma głębszego uzasadnienia. Przeciwnie, wyobrażenia o pośmiertnym bytowaniu wojowników najściślej związane były z życiowymi realiami północnych Germanów. Wspomniana już Pieśń o Kri hu napisana ku czci Erika Krwawy Topór (zm. ok. 954 r.) powiada, że Odin rozkazał einherjom „żywiej wstawać, ławy słać i myć puchary”, co przypomina „koszarowy” tryb życia drużynników (drót-tir, hirdmenn, huskarlar) ówczesnych korni ngów. Na Islandii zwyczajowo jadano dwa posiłki, dagverdr - „posiłek dzienny” i ndttoerdr- „posiłek nocny”. Wzorca dla niebiańskich biesiad upatrywano w całkowicie realnych ucztach szczodrze wydawa-nych na własny koszt przez Ha ko na Dobrego (zm. ok. 960 r.), ale długotrwałe germańskie przyjęcia suto zakrapiane alkoholem zauważył już Tacyt, który w Germanii zanotował, że „wspólnym biesiadom (...) żaden inny lud nie oddaje się z bardziej nieograniczoną swobodą. (...) Dzień i noc bez przerwy spędzić na pijatyce nie przynosi nikomu [z Germanów] hańby. Między pijanymi powstają naturalnie częste sprzeczki, które rzadko ograniczają się do obelg, a częściej kończą się mordem i ranami”. Zob. życie pozagrobowe.

ElR (Eir - „Litość”), jedna z -» Asynij, najlepsza lekarka (teonim por. ze stisl. eir a - „pielęgnować”), bogini zdrowia. Staroed-daiczna Pieśń o Fjobwinnie (tj. druga część Pieśni o Sioipdagu) wspomina o Eir zdegradowanej do rangi jednej ze służących —> Men głód.

ElSTLA (Eistla), jedna z —» córek Ran, znana z Wieszczby wólwy krótkiej.

ElTIL: zob. Erp i Eitil.

ElTRI: zob. Sindri¹.

ELDIR: zob. Fimafeng i Eldir.

ELIWAGAR (Elwagar - „Burzliwe Fale”), istniejący przed powstaniem świata system rzeczny pełen lodowatego jadu, którego krople, ściekając do otchłani —» Ginnunga-gap, dały początek praolbr/.ymowi —> Yrni-rowi. Z powodu owego jadu pochodzący od