51504 skanuj0003 (361)

im i >< ■ 11111 dodatkowych funkcyi. Inaczej wygląd a sprawa, gdy autor świadomy lei yIniiuluych rożnie leksykalnych i odmienności regionalizmu od normy języka ogólnego wprowadza elementy języka jakiegoś regionu w funkcji stylizacyjnej, co jednak zdarza się, zwłaszcza we współczesnej literaturze, dość rzadko.

Różnica pomiędzy regionali7.rr|Prn a Hialpktyzmem polega na tym. Że ręgiona-lizm należy do języka ogólnego danego regionu, podczas gdy gwaryzm pochodzi z trwary. obejmującej swym zasięgiem czasem tylko jedną wieś. W dawniejszej literaturze występował on najczęściej w funkcji charakterystyki języka osobniczego, a więc i w funkcji stylizacyjnej. Nasi wielcy fromantycy stosowali je dwojako: i tak Mickiewicz ów sposób charakteryzującym w zasadzie jego własny język, podczas gdy Słowacki zdawał sobie sprawę z tego, jakie wartości stylistyczne może regionalizm wnosić do tekstu. Do regionalizmów ya liczyć trzeba...również regionalną składnię:]

Komu ty jedziesz? ,Jadę księżycowi,

Aby się w konia przeglądał kopytach,

Wonnemu jadę na stepach kwiatowi,

Dziewannom, które w złotych stoją kitach...”

(J. Słowacki, Beniowski, V)

Słownictwo żargonowe

Przez żargon rozumie się język zamkniętych grup społecznych — zawo-| dowych, przestępczych — silnie odcinający się, zwłaszcza w leksyce, odjęzykal ogólnego i literackiego. Na dobrą sprawę tylko w żargonie przestępczym odrębnosa i wyrazistość leksyki jest naprawdę duża, a przez to i niezrozumiała dla ludzi! spoza środowiska. Żargon jest pojęciem szerokim, obejmującym różnorodne typy] leksyki zróżnicowanej społecznie: żargon złodziejski, uczniowski, zawodowy, mówimyl talcze o żargonie miejskim. Z takim właśnie żargonem spotykamy się w Tuwimowychl Kwiatach polskich'.

A polski bez jak pachniał w maju W. -Alejach i Ogrodzie Saskim,

W koszach ną rogu. i w tramwaju,y*

Gdy „z Bielan wracał lud warszawski! _n Szofer nim maił swą taksówkę,

' frajerów wioząc na majówkę,

Na trawkie, pifko i.'muzykie;

Gnał na sto jeden¹, na rezykie;- •'

A wiózł śmietankie towarzyskie:

[...]

Byli spocone i zziajane I wszystka trzech w drebiezgi pjane...

Hasłem do przejścia narratora na żargon jest zwrot lud warszawski, którego mowę, jej odmienności leksykalne —frajer, drebiezgi — i fonetyczne wykorzystuje dla oddania kolorytu lokalnego,

f /mionem zawodowym spotykamy się również w słynnej I uwiinow<j n ffltlWii ' liy< 1 iii ulikiem: blitldowciHUi na szone.f, ryksztosowuć, holajza.

I |    • ul, my

Swoistą jakością stylistyczną i stylistycznym zabarwieniem odznaczają się 1/ |fll/nizin y> których istotę współcześnie dość trudno określić, kiedy dawne, di ^Burysiyrznie przez poetyki przestrzegane zasoby słownictwa uznawane po wszech i |n poetyekie, elegantsze, już nie_ obowiązują. W ogólnym odczuciu estetyczni IlllWliy kimon słownictwa poetyckiego uznaje się za pretensjonalny i zhanidizowili l wlu najzupełniej niecrnrlny literatury Nikt już dzisiaj nie wprowadzi do lek' PIRSAii zamiast konia,\ dziewicy, zamiast dziewczyny itd. //W wielu indywidualny llliiMvliiie.li słownictwo potoczne, codzienne, niepoetyckie — w tradycyjnym rozum ulu ligo słowa — staje się podstawowym trzonem leksyki, który trudno uznać plto.u/m, ponieważ ten ujawnia się w opozycji właśnie do słownictwa poeiyi klot Juk sir wydaje, współcześnie prozaizm odczuwany jest jako ęlcmcut słowno i¹ |iy|ni z.negu. -Na—szerszą skalę wprowadził to słownictwo do poezji wspóle/dll I iiih nsz Różewicz:

To obcy człowiek czego chce o kogo pyta to nieznajomy pewnie zbłądził albo się omylił mówi że nas szuka lecz nie zna nazwiska kogo pan szuka taki tu nie mieszka to jakiś pijak może pomylony uparcie twierdzi że właśnie nas szuka lecz my go nie znamy kto to jest

(T. Różewicz, Obcy człowiek)

Nitlnmiuit Miron Białoszewski buduje swoje obrazy poetyckie wyłącznie ze słowu Im a /degradowanego semantycznie w codziennym użyciu:

Wysiadam słowiki, bzy,

I mm 7, ul om się

mm i lir bolących nogach

|iii ilMwnrttui frrr...