70653 IMG!68 (6)

Z wychowawczego punklu widzenia najistotniejszą rolę pełnią interakcje

0    sekwencji asymetrycznej, ponieważ, jak wspomniałam wyżej, ich terenem nierzadko jest klasa szkolna. Problematyka tego rodzaju wymian językowych

1    ich znaczenia wychowawczego zostanie przywołana w rozdziale poświęconym omówieniu ukrytego programu w edukacji szkolnej.

Aby lepiej zrozumieć istotę interakcji, tego w jaki sposób ludzie się komunikują i jakie są najważniejsze jej elementy, które przesądzają o nawiązaniu kontaktu i porozumieniu, u kolejnym podrozdziale zostanie podjęta próba rekonstrukcji najważniejszych teorii komunikacji w naukach społecznych z uwzględnieniem wychowawczych konsekwencji opisywanych zjawisk.

Teorie komunikacji a przekaz w procesie wychowania

Wśród najszerzej znanych teorii komunikacji na szczególną uw agę zasługują: interakcjonizm symboliczny G.H. Meada. stanowisko dramaturgiczne E. Goflmana, a także etnometodologia H. Garfinkla i teoria działania komunikacyjnego J Habermasa. Kryterium dobom tych właśnie teorii stała się obecność w obrębie każdej z nich przesłanek o charakterze pedagogicznym, z odwołaniem do podstawowych reguł przebiegu procesu socjalizacji Dwa pierwsze podejścia teoretyczne są czytelnikowi znane z rozdziału czwartego, gdzie była mowa o procesie uczenia się ról społecznych, ściśle sprzężonym z umiejętnością komunikowania się. Jak pamiętamy, pojęcie intcrakcjonizmu wprowadził do socjologii Herbert Blumcr. choć założenia kierunku spopularyzowane zostały przez G.H. Meada. Postrzega on język jako medium interakcji, środek warunkujący porozumienie między ludźmi, a także przenikanie kultur oraz przekaz wartości między pokoleniami. Gesty wokalne, jak i znaczące symbole niewerbalne transmitują społeczne normy i reguły zachowań, konstytuując w ten sposób społeczne standardy zachowań.

Dziecko w procesie socjalizacji poznaje świat poprzez zabawę, „przymierzanie" i ćwiczenie ról dorosłych, będące swoistym treningiem społecznych umiejętności, przewidywania reakcji innych uczestników zabawy. Aby ten kontakt był pełny i umożliwiał zaspokojenie podstawowych potrzeb społecznych, konieczna jest nie tylko zdolność naśladowania, ale i opanow anie umiejętności porozumiewania się w sposób zrozumiały dla innych, a wraz z nim przyswojenie społecznych nocm zachowania obowiązujących w zabawie,

I następnie podfiM innych ciyofci. w domu. a takie rozszerzający iwAwruloi wOflKji łfoleenycfc Ipr/cdukokt. lu p»«d»óik«,« tikolai /aańh owych norm Miywi Mewi .uogńimoayra innym" i ciyM podw-wowym podłożem tworzenia tożsamość i rozumianej jako ctąglou w cnuc t,_via” w przeszłości. .ja" obecnie, .ja” w przyszłości). Zarówno ekspresja akanyik odczuć, jak i kreacja obrazów ról czy pi a ównywanie siebie z innymi możliwc jem dzięki opanowaniu umiejętności werbalizacji, zatem rola jeżyka w mymmiłowaniu rozwoju jednostki jest tu podstawowa i niepodważalna.

Inny amery kański socjolog. Erving CiofTman. twórca dramaturgicznej koncepcji roli zauważa a kolei. Ze język to tworzywo interakcji, za pomocą których poznajemy samych srebra i otaczającą nas rzeczywistość. Proces socjalizacji a Goflmana mc jest niczym innym jak tylko odgrywaniem coraz bardzie) złoconych ról. przed członkami społeczności, w której żyjemy. Członkowie owi czysto utożsamiani są t teatralną publicznością. Podobnie też reagują aa nasze „występy ’ i zachowania werbalne i niew erbalne): kontrolująjc i oceniają Ze względu na owo p««dobicństwo pojawia się zatem analogia między .uogólnionym innym” z koncepcji Meada a (ioflmanow ską publicznością Różnice ■tanom aspekt dynamiczny, obecny jedynie w drugiej koncepcji, publiczność zamienia się z występującymi rolami, nikt, w przeciwieństwie do klasycznego teatru, nie jest jedynie aktorem czy jedynie członkiem publiczności. Warunkiem poprawnie przebiegającej komunikacji jest właściwe rozumienie występu aktora przed wspomnianą publicznością z uwzględnieniem fasady, kulisów, ideali-Zacji. kontrolow am.* ekspresji, mistyfikacji i innych środków przekazu czyniących icgo zachowania werbalne dopasowanymi do sytuacji Działanie socjalizujące mają /arowno lak rozumiane występy, jak i modyfikowanie wyobrażeń o święcie, życiu i samym sobie w drodze komunikacji z innymi, używanych w jej przebiegu środków ekspresji.

W sposób znacznie bardziej złożony interpretowany jest proces komunikacji w dwu pozostałych podejściach: cm ©metodo logii Harolda Garfinkla oraz teorii komunikacji Jurgena łlabsrmaaa.

I tnomciodołodzy » fenomenolodzy zakładają, że świat obiektywny me istnieje, kreujemy go poprzez nasz sposób myślenia, wypowiadane sądy. kultywowane tradycje czy sposoby zachowań.

Język zatem jest nic tylko tworzywem interakcji, ale w ogóle medium, dzięki któremu otaczająca nas rzeczywistość istnieje. W zależności od sposobu w jaki ją rozumiemy i komentujemy składające się nań wydarzania- istnieje ona w nieco inny sposób.

103