86551 Image00067

13* Paweł Boski

Obiekt atrybne ji

Percepcja Ja    Percepcja Ja - Irmy

Model		(porównanie)
morę tyczny	pozytywny	Jakość Wyni ku negatywny po>ytywny	negatywny
Motywacyjny	Wew. > Zew.	Wew.< Zew. J > ! wew, wew.	J < I wew. ^ wew.
Poznawczy	Wew. < Zew.	Wew.< Zew. J .<1 wew wew.	j _ <1 'wew. wew.

Objaśnienie: Wew. » wewnętrzne „ , ,    _ J » Jas

‘    ,    Umiejscowienie przyczyn; ,    ,

Zew. • zewnętrzne    I - Irmy

Schemat 3. Hipotezy teorii motywacyjiej oraz poznawczej odnośnie do reguł arrybucyjnych w percepcji Ja i percepcji porównawczej Ja - fary, według kryteriów wymiaru Umiejscowienia przyczyn oraz jakości wyniku zadaniowego

się podejście motrwacyy.e, ujawnia się w przypadkach przypisywania przyczyn do wyników mających konsekwencje afektywne dla poczucia własnej wartości, dzięki zadaniom angażującym Ja podmiotu.

Z kolei rozbieżności atrybucyjne między Aktorem a Obserwatorem, o których traktują teorie Jonesa, Nisbetia i Rossa, mieszczą się w obszarze aeui! akych taktów mterpersonałnych o minimalnej interferencji zakłócających czynników emocjonalnych 'takich, jak np. pozytywny lub negatyw -■7 wynk'.

"Zaangażowanie Ja" oraz "konsekwencje afektywne dla Ja” - jako wyznaczniki wzgląteej różnicy w problematyce - są terminami należącymi do Jfzyfca teeni motywscyjnej, W sformułowaniu poznawczym różnicę tę można -.yrazić w tak<cr kategoriach pojęciowych, jak: “przedmiot koncentra-cp uwagi" łab "ośrodek skupienia świadomości”.

Ze sprawozdań z v>dań Nisbetta, Rossa i ich współpracowników zdaje sic wynikać, że o.b. w rolach Aktorów nie doświadczają stanów przedmiotowej samos wiadomości, z którą to nieodmiennie wiąże się afektywno/ motywacyp* zaangażowanie struktury ja 'Wickhmd 1975). Skoro tak, to Wicfchmda teoria przrdriuMcwej samoświadomości podpowiada, że nawet czyste poznawcza manipulacja ośrodkiem skupienia świadomości Aktora po-vum odwrócić efekt rozbieżności atrybucyjnej miedzy Aktorem a Obser-*M(m, o którym orzekają teorie Nisbetta i Rossa, Że tak jest rzeczywiści*. przekonają badania Stromsa '1973) oraz Duvala i Wicklunda '1972),

_w których w Aktorzy za pośrednie twem ndiMalnj M* «łrt_n t«ar- _:ttf go obserwowali siebie saa^eh. * tym    azbtózaaa) rirfMilni) M

nołtriadomołci Aktorzy traktowa U rtaha, 'jak gdyby" w czyni)! OWank* torzjr: nasltpowsł wydatny wzrost ich atryt*cp dysywrycyyao}. n„_r«,. j Ross piszą w tej sprawie: "Gdy Aktorzy stall ssą świadomi Mlllf oglądanie sią w Lustrze lub kamerze, wówczas zaczęli przypisywać swe zachowanie w większym stopniu własnym cechom, a — n) ewsMMM, gM. w tych sytuacjach eksperymentalnych, kiedy tyli pozbawieni takiej* i|p» sażenią” ' Nisbeti i Ross 1980, s. 126).

Mn

Jeśli przyjmiemy, te koncentracja uwagi i na sobie samym jest psychologicznym równoważ* .ki struktury ja 1 poczucia własnej wartość i, wówczas siaki skaaad ssą, że sprzeczności między motywacją a poznawczą teorią sci jt— ji są pozorne i dają się wyjaśnić na wyższym szc zebłn ogólności gnNIi -i przyjęcie hipotezy dotyczącej wpływu obiektu świadomości, s amemo-wicle świadomości przedmiotowe) Ja i świadomości pr rijanmsssj ot-wnęrrzae), na procesy atrybacp.

Powyższe rozumowanie jest spekulatywno-teoretyczne . wymaga rozbudowanego programu weryfikacyjnego, jak dotąd bowiem narasta Mitra— ra gromadząca wyniki "korzystne" dla obu stron sporu.

Nie należy również wykluczać i tej możliwości, że taśm z de ich śs> tychczasowych, lecz "jakieś" trzecie rozwiązanie okaże sią trafną odpowiedzią w kwestii reguł atrybucyjnych w percepcji osób. Ostatecznie, kas trowersja, której poświęciłem tyle miejsca, obraca ste wokół sposobów ?< sługiwania się przez ludzi jednym wymiarem atrybuty jpn; Umiejącaww -nitra przyczynowości ( Locus ot cauaahiy).

Nie jest to jedyny wymiar w badaniach atrybecyjaych. Niemal mBRfi ne skupienie świadomości badawczej rsolei—ików morywacyjnej I faaws. cze) koncepcji na tym właśnie wymiarze mogło mtąc ruczaj imH jj£g przybliżać definitywne rozwiązanie prób la ani.

W następnym paragrafie zostanie zaproponowany mamy wymser g trybucyjny, ustawiający dotychczasową kontrowersje czą w innym świetle mż dyspozycjrjno-syruecymu dpci