DSC00069 4

7. Zatwzenia nemieow zmązsne » stresem. 472

• amnezja dysocjacyjna (tzn. niemożność przypomnienia sobie ważnych aspektów

urazu).

Osoby z ASD mają poczucie braku kontaktu 2e swoim dałem, otaczający świat 19*-stizegają jako nierealny, podobny do snu, utrzymuje się u nich bezradność i poezrae winy 2a przeżycie Często występują tez impulsywność i ryzykowne zachowanie. Diagnozowanie ASD wymaga ustalenia, że prezentowane objawy nie są skutkiem bezpośredniego działania jakiejś substancji psychoaktywnej ani tez nie wynikaj# z opńfneąp stanu zdrowia. Równie konieczne jest wykluczenie krótkotrwale) psychozy lub nasflr-nia zaburzeń uprzednio zaznaczonych na 1 i n osi. Zgodnie z ICD-10 ostra reakcja ta stres często popjzedza diagnozę PTSD. Została ona zdefiniowana jako przejściowe za* burzenie o znacznym nasileniu, które rozwija się u osoby bez żadnych innych widocznych zaburzeń psychicznych w odpowiedzi na wyjątkowy stresor fizyczny łub psychiczny i które zwykle zanika w ciągu godzin lub dni. W opisach klinicznych i wskazówkach diagnostycznych ICD-10 zwraca uwagę - w porównaniu z kryteriami PTSD - dodatkowo zawarta w opisie stresom niezwykle nagła i zagrażająca zmiana pozycji społecznej 1/lub sieci społecznej tej osoby

Przykładowym sensorem doprowadzającym do pojawienia się tego zaburzenia może być (podobnie jak w PTSD) naturalna żywiołowa katastrofa, wypadek, uraz frontowy, napad, gwałt, żałoba czy pożar domu. Objawy zwykle pojawiają się w ciągu kilku minut i często zanikają w ciągu godzin albo 2-3 dni. Badawcze kryteria diagnostyczne ICD-10 bardziej kategorycznie stwierdzają, że objawy po stresorzc pojawiają się w ciągu 1 godziny, a jeżeli stresor jest przejściowy lub może zostać wyeliminowany to objawy zaczynają się zmniejszać po okresie nie przekraczającym 8 godzin, jeśli zaś ekspozycja na stresor się przedłuża, to objawy muszą się zmniejszać po okresie nie dłuższym niż 48 godzin.

W ostrej reakcji na stres występuje wielka różnorodność objawów, ale typowy obraz kliniczny zawiera początkowy stan „oszołomienia* 2 pewnym zawężeniem świadomości i uwagi, niemożnością zrozumienia bodźca (stresora) i dezorientacją. Po ustąpknai sytuacji bezpośredniego zagrożenia może nastąpić dysocjacyjny stupor albo nadmierne pobudzenie (ucieczka, fuga) Stupor dysocjacyjny, który można zakwalifikować <fo ciężkiej i ostrej reakcji na stres, może się wyrazić znacznym zmniejszeniem się lub nieobecnością ruchów dowolnych i mowy, a nawet normalnej reakcji na światło, hałas czy dotyk. Badawcze kryteria diagnostyczne ICD-10 przyjmują, że ostra reakcja aa stres może być stopniowana. Postać łagodna ASD prezentuje objawy uogólnionego aa* burzenia lękowego. W postaci średniej muszą być obecne co najmniej dwa, a w postaci ciężkiej cztery z takich objawów jak:

• wycofanie się z oczekiwanych interakcji społecznych,

*    zawężenie uwagi,

*    złość, gniew albo zwerbalizowana agresja,

*    rozpacz albo poczucie beznadziejności,

*    nieodpowiednia albo niecelowa nadmierna aktywność,

*    niekontrolowany i nadmierny smutek (posępność), oceniany według lokateydi wzorców kulturowych.

Diagnoza ostrej reakcji na stres obejmuje inne wcześniejsze zaburzenia. oMUor lako „reakcja na stres związany z frontem*, „zmęczenie operacyjne* „ostra reakcja kryzysowa", „sum kryzysowy” czy „szok psychiczny".