img228 (13)

14

Druidzi

Przyjęcie chrześcijaństwa w Irlandii nie doprowadziło do obalenia klasy druidów, lecz do ich przemiany. Ojciec Joe McVeigh tak pisze w swej polemicznej pracy Renewing the Irish Church: Towards an Irish Liberation Theology (Odradzanie Kościoła irlandzkiego: w kierunku irlandzkiej teologii wyzwolenia, 1993):

Pierwsi chrześcijańscy misjonarze w Irlandii nie usiłowali wykorzenić celtyckich tradycji i wierzeń druidów. Zamiast tego nowa religia wchłonęła święte góry i niezliczone święte studnie i źródła i nadała im chrześcijańskie nazwy. (Sądzi się, że istniało około 3000 świętych studni, część z nich, jak na przykład studnia Doon w Donegal, funkcjonuje do dziś). Ta rodzima, ludowa religia, różna od oficjalnego i zinstytucjonalizowanego Kościoła, od początku jawiła się jako cecha szczególna irlandzkiego chrześcijaństwa.

Sądzę, że taka sama transformacja druidów dokonała się także w innych społecznościach celtyckich.

Nie ma żadnego dowodu na poparcie twierdzenia Cezara, jakoby w społeczeństwie celtyckim lud traktowano prawie na równi z niewolnikami i że tylko druidom i wojownikom przysługiwały prawa¹. Nikt inny nie posuwa się tak daleko w swych obserwacjach, również narodowe źródła celtyckie tego nie potwierdzają. Te ostatnie wskazują wręcz na zupełnie odwrotną sytuację. Ponownie mamy tu do czynienia z propagandą wojenną, chęcią uzasadnienia podboju. Jeżeli władcy traktują swój własny lud jak niewolników, interwencja najeźdźcy znajduje usprawiedliwienie.

Irlandzkie prawo uznawało druidów nawet jeszcze po wprowadzeniu chrześcijaństwa. Prawo cywilne Irlandii skodyfikowano po raz pierwszy w roku 438, jako Senchas Mór². Niedługo potem skodyfikowano prawo karne, zapisane w Księdze z Acaill. W obydwu tych kodeksach wspomniane są prawa druidów, z czego wiarygodnie wynika, że po wprowadzeniu chrześcijaństwa druidzi nie zniknęli ani nie ulegli prześladowaniom. Druidzi mieli prawo do miejsca w społeczeństwie, aczkolwiek jeżeli chodzi o praktyki religijne, postanowienia zawarte w Bretha Crólige stawiają ich na równi z błaznem (cainte) lub rozbójnikiem (diberg), a ich funkcje religijne zredukowano do pozycji czarowników lub wróżbitów. Irlandzkie słowo Druidecht zaczęło z czasem oznaczać czary, magię lub nekromancję, natomiast walijskie słowo Derwydd oznaczało proroka, wróżbitę, z czego wynika, że w czasach chrześcijańskich zmieniło się postrzeganie funkcji druidów w społeczności celtyckiej.

Starożytne prawo irlandzkie zapewniało wszystkim potrzebującym opiekę i utrzymanie w wypadku choroby, łącznie z leczeniem, kosztami pomocy i pożywnych posiłków. Druidom przysługiwało prawo do opieki w wypadku

1

   Odpowiedni ustęp w Wojnie galijskiej, ks. VI, brzmi: „W całej Galii są tylko dwie kategorie ludzi posiadających jakieś znaczenie i poważanie. Lud bowiem traktowany jest na równi z niewolnikami”, tł. E. Konik (przyp. tłum.).

2

   Właściwie Seanchas Mór, łac. Chronicon Magnum, czyli wielkie prawo (przyp. tłum.).