0000052

Oglądając głowę nie ograniczamy się jedynie do stwierdzenia jej ustawienia, ruchów, kształtu i rozmiarów czaszki oraz jej proporcji i symetrii, lecz opisujemy zarazem stan skon na czaszce i twarzy. O zmianach skórnych na twarzy w rozmaitych schorzeniach układu nerwowego była już mowa przy opisie badania skóry na całym ciele. Znaczne wzmożenie rysunku żylnego w skórze czaszki, co szczególnie widoczne jest u dzieci, wskazywać może na wzmożone ciśnienie śródezaszkowe. Jednostronne przekrwienie, szczególnie dotyczące tętnic, które są wówczas nabrzmiałe i pokręcone (np. powierzchownej tętnica skroniowej), towarzysze nieraz obficie unaczynionym guzom wcwnątrzrżaszkowym. zwłaszcza oponiakom lub naczyniakom.

Jak z powyższego wynika, same oględziny głowy dostarczyć mogą niemało szczegółów rozpoznawczych, jeśli tylko badający zdaje sobie sprawę ze znaczenia w tvm zakresie rozmaitych odchyleń od stanu prawidłowego.

Po skończonych oględzinach głowy przystępujemy do omacywaniu O macy wn ni, owłosionej części czaszki, bacząc czy nic wyczuwa się nierówności, zgra- ^cza,:k' bień lub guzów. Należy ręce wsunąć pomiędzy włosy i dokładnie oma-cać czaszkę. Pamiętam, jak na jednym z oddziałów chirurgii ogólnej wezwano mnie do leżącej już na stole operacyjnym chorej, zakwalifikowanej do zabiegu guza rdzenia, u której przy omacywaniu czaszki stwierdziłem dość znacznych rozmiarów czerniak skóry (dobrze zamaskowany przez włosy, a nie zauważony przez, lekarzy). Wyrośle kostne w postaci wypukłości mogą nic mieć większego znaczenia, nierzadko jednak mogą wskazywać na umiejscowiony w sąsiedztwie oponiak; nieraz guz wewnątrzczaszkowy przerasta kości czaszki. Zgrubienia rozlane kości czaszki zdarzają się w zapaleniu okostnej, np. na tle kiłv luf) w chorobie Pageta. Ubytki w kościach czaszki, najczęściej w czołowej,

< icmicniowej lub w łusce kości skroniowej, powstają w chorobie łłand-Schuller-Christiana (odmiana żółciakow atości ogólnej lipidoza cholesterolowa) na skutek wessania kości przez tkankę żółciakową, która może przerastać kości czaszki na zewnątrz, tworząc twory guzowate.

Czaszka staje się miękka, a zlewające się ze sobą ubytki mogą nadawać jej wygląd mapy geograficznej.

Przy omacywaniu czaszki badamy zarazem jej tkliwość lub boles- opukiwani, ność. Tak samo przy opukiwaniu. Opukiwać czaszkę należy dość moc- '^:nrrt' no, wsłuchując sir zarazem w odgłos opukow \. Bolesność opukową czaszki stwierdzamy w guzach mózgu, krwiakacli podtwardówkowych oraz w złamaniach czaszki. Bolesność. ta lub tkliwość bywa rozlana, może być jednak szczególnie wyraźna w miejscu sąsiadującym z guzem.

W guzach podnamiotowych bolesność na opuk i ucisk jest zazwyczaj bardzo znaczna. Tkliwość okolicy podpoty licznej spostrzega się w guzach nerwu słuchowego. W guzach czołowych lub krwiakach, zwłaszcza w oponiakach, istnieje ograniczona bolesność opukowa, podobnie jak

43