Fizjologia wykład 2

Temat: Układ trawienny

UKŁAD TRAWIENNY

Pobieranie pokarmu

Przewód pokarmowy wchłanianie wydalanie

procesy w tkankach wydzielanie metaboliczne

Pobieranie substancji pokarmu

Jama ustna - żucie, rozdrabnianie pokarmu, mieszanie ze ślina, formowanie kęsów, wstępne trawienie przez amylazę i lipozę ślinową

Gardło - pobudzenie receptorów powoduje skurcz mięśni i wywołuje odruch połykania

Przełyk - przesuwanie kęsów pokarmu do żołądka

Żołądek - mieszanie pokarmu z sokiem zawierającym HCl, pepsynę, która

zapoczątkowuje trawienie białka

Jelito cienkie = dwunastnica, jelito czcze, jelito cienkie, główne miejsce trawienia i

wchłaniania składników pokarmowych.

Jelito grube - jelito cienkie, okrężnica, jelito proste, odcinek odbytniczy. Jest to

miejsce wchłaniania wody, wydzielanie nie strawionych resztek pokarmu

• zwieracze - kontrola przepływu, zapobieganie cofaniu się treści pokarmowej.

Budowa poprzeczna

• błona surowicza

• warstwa mięśni podłużnych

• sploty śródścienne warstwa mięśniowej

• warstwa mięśni okrężnicy

• warstwa pod śluzówkowa

• sploty pod śluzówkowe

• błona mięśniowa

• śluzówka

• krezka

Błona surowicza - warstwa nabłonkowa na zewnętrznej powierzchni ściany przewodu

pokarmowego, łączy się z krezką

Warstwa mięśni podłużnych - mięśnie gładkie rozłożone wzdłuż długiej osi przewodu

pokarmowego

Sploty śródścienne warstwy mięśniowej - skupiska komórek nerwowych leżących

między warstwami mięśni tworzą połączenia aferentne i eferentne z innymi komórkami

przewodu pokarmowego.

Warstwa mięśni okrężnych - mięśnie gładkie komórki ułożone poprzecznie do długiej

osi przewodu pokarmowego. Skurcz tych komórek zmniejsza światło przewodu

pokarmowego

Warstwa podśluzówkowa - warstwa tkanki łącznej w której zlokalizowane są sploty

Sploty śródśluzówkowe - skupiska komórek nerwowych warstwy podśluzuwkowej

ich włókna docierają do innych komórek przewodu pokarmowego za pośrednictwem

interneuronów komunikują się ze splotami śródściennymi warstwy mięśniowej.

Błona mięśniowa - cienka warstwa mięśni gładkich leżąca między warstwa

podśluzówkową a śluzówkę

Śluzówka - warstwa komunikująca się ze światłem przewodu pokarmowego zbudowana

z komórek nabłonkowych pełniących funkcje sekrecyjne (egzokrynne) absorcyjne i

endokrynne, licznie połaudowane zapewniają dużą powierzchnie kontaktu z treścią

pokarmową bogato ukrwioną

Krezka - ścian przewodu stale wykazuje pewne napięcie i stale wykonuje jakieś ruchy

Fale wolne - podstawowy rytm elektryczny - BER

Na szczycie fal wolnych (depolaryzacja miocytów gładkich) wyzwolenie potencjałów

czynnościowych, im jest ich więcej tym napięcie jest większe

• skurcze fazowe (rytmiczne)

• skurcze toniczne

Skurcze fazowe - uchy segmentowe, nie propulsywne, odruchowe

Na odcinku 1-2 metrów skurcz, zwężenie światła, przewodu, treść przesuwana na boki, cykl powtarza się na krótkich odcinkach, dochodzi do mieszania się treści z sokami trawiennymi, penetruje enzymy trawiennych do treści pokarmowej, a nie przesuwaniu treści

• W żołądku - rozrusznik fal wodnych

Wątroba - wytwarzanie i wydzielanie żółci

Pęcherzyk Żółciowy - magazynowanie, zagęszczanie i uwalnianie żółci

Trzustka - synteza i wydzielanie enzymów trawiennych oraz płynu o odczynie zasolonych zalanie buforuje treść żołądka

FIZJOLOGICZNE FUNKCJE POKARMU

• składniki dostarczające energie - zapewniają wzrost, pracę organizmu (g/kg masy ciała/dobę)

• substancje dostarczające szkieletów węglowych dla bardziej złożonych cząsteczek: aminokwasy, puryny, nienasycone kwasy tłuszczowe (mg/kg masy ciała/dobę)

• czynniki niezbędne do funkcjonowania enzymów, witamin, koenzymów (mikro g/kg masy ciała/dobę)

KLASYCZNA ANALIZA POKARMU

Pokarm

Woda sucha masa

Związki organiczne związki nieorganiczne

Białko - źródło aminokwasów

Aminokwasy niezbędne - His, Len, IIe, Met, Phe, The, Trp, Val

Zapotrzebowanie na białko człowiek

• noworodki - 1100 mg/ kg

• dzieci - 1000mg/kg

• dorośli - 800 mg/ kg

Węglowodany

1. Rozpuszczalne - łatwo dostepny materiał energetyczny

2. Nierozpuszczalny - włókna surowe

• zatrzymuja wodę w treści pokarmowej

• usprawnia pasaż, treści pokarmowej

• wiąże kwasy zółciowe, cholesterol

Tłuszcze

• nośnik dla witamin rozpuszczalnych w tłuszczach

• źródło wielonasyconych kwasów tłuszczowych

Witaminy rozpuszczalne w wodzie: B1, B1, B3, B6, B123, kwas pantotenowy, kwas foliowy, kwas askorbinowy

Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach: A, D, E, K.

Składniki „nieodżywcze” zawarte w pokarmie

• alkaloidy - opium, strychnina, kurura

• żywice - marihuana

• glukożywice - amygdalina

• inhibitory enzymów - inhibitor trypsyny

• szczawiany

• substancje hormonalne - przeciwtarczycowe - fitoestrogeny

Wywierają działanie na układy:> pokarmowy , oddechowy, nerwowy, wydzielania wewnętrznego, rozrodczy oraz na przemianę materii, krew, skórę, błony śluzowe

Fazy aktywności przewodu pokarmowego

• trawienna (pobieranie i trawienie pokarmu 3-4 godziny po posiłku

• wzmożona aktywność motoryczna i wydzielanie poszczególnych odcinków przewodu pokarmowego

• wysoki poziom hormonów w przewodu pokarmowego we krwi

• pobudzenie części przywspółczulnej autonomicznego układu nerwowego

• Między trawienna

• Aktywność wydzielnicza układu pokarmowego na poziomie spoczynkowym

• Niski poziom hormonów przewodu pokarmowego we krwi

• Wędrujące kompleksy bioelektryczny (MMC) okresowa, krótkotrwała aktywność motoryczna ( usunięcie z żołądka i jelita cienkiego nie strawionych resztek pokarmu oraz bakterii

Czynności wydzielnicze przewodu pokarmowego

Zapewniają:

• pojedyncze komórki gruczołowe wchodzące w skład nabłonka np.> k.kubkowych

• gruczoły cewkowe płożone w głębi błony śluzowej np.: gruczoły żołądkowe

• złożone narządy gruczołowe znajdują się poza przewodem pokarmowym ( np.: śliniaki, wątroba, trzustka)

ŚLINA

• trzy pary gruczołów ślinowych:

• podżuchwowe ( śl. śluzowo - surowicza 70 %)

• przyuszne ( ślinianka surowicza 25 %)

• podjęzykowa ( ślinianka 5 %)

• objętość śliny 1-2l / dobę; pH ok 6-7 w spoczynku do 8 w stanie pobudzenia:

• Przeżuwacze - 60- 160 l

• Koń 30-40 l

• Świnia 12-15 l

• Ptactwo 10-12l

Funkcje śliny

• nawilżenie jamy ustnej i pokarmu

• ułatwienie połykania, rozpoznawanie smaku oraz mówienia

• wstępne trawienie węglowodanów i tłuszczów (obecność amylazy, i lipazy - u psów brak amylazy ślinowych)

• bakteriobójcza (obecność lizozymu )

Powstanie śliny

Przewód ślinowy - wydzielana wytwarzana przez komórki śluzowe , surowicze.

Komórki nabłonkowo- mięśniowo - wyposażone w elementy kurczliwe, obkurczone ich umożliwia wyciskanie śliny do przewodów wyprowadzających

Ślina wytwarzana w gruczole jest inna niż ta w buzi

Zawartość Na⁺ w ślinie jest duża tak jak w osoczu krwi, zawartość K⁺ w osoczu znikoma w stosunku do śliny.

Ślina Pierwotna

• śluz

• płyn zewnątrzkomórkowa

• amylaz

Na ⁺ aktywna absorpcja

Cl ^- bierna absorpcja

K⁺ aktywna sekrecja

HCO³ sekrecja

SOK ŻOŁĄDKOWY

• komórki główna - pepsynogen

• komórki okładzinowe - HCl, woda, oraz tzw. czynnik wewnętrzny wiążący Wit B12

• komórki ślinowe - śluz złożony z różnych związków o odczynie zasadowym chroniąc nabłonek żołądka i dwunastnicy przed działaniem kwaśnej treści - bariera śluzówkowo-żołądkowa

Kwaśny odczyn soku żołądkowego (pH = 3) umożliwia przekształcenie, pepsynogenu w pepsynę, aktywna w niskim pH, oraz zabija bakterie pobrane z pokarmem

Komórki śluzowe

Komórki okładzinowe

Komórki główne

Sok trzustkowy

• odczyn zasadowy - zobojętnia kwaśna treść pokarmowa która dostaje się do dwunastnicy

• zawiera enzymy trawiące białka, węglowodany i tłuszcze

• bogaty w wodorowęglany

Skład zmienia się w miarę wzrostu przepływu krwi przez narząd

Odwrócenie proporcji w soku trzustkowym więcej HCO₃^- niż w osoczu krwi i Cl ^-

ENZYMY SOKU TRZUSTKOWEGO

Proteazy

• wytwarzane w formule nieaktywnej ( zymogen) jako trypsynogen, chymotrypsynogen

• w komórkach trzustki znajdują się inhibitor trypsyny ( ochrona przed przedwczesną aktywnością enzymu, samotrawienia trzustki)

• aktywowane w dwunastnicy

Alfa - Amylaza

• przecina wiązanie alfa 1,4 glikozydowe w cząsteczkach skrobi i glikogenu

Lipazy

• hydroliza triacyloglicerolu ( lipaza trzustkowa) hydrolaza estrów, cholesterolu, fosfolipaza AZ

Rybonukleazy i Dezoskyrybonukleazy

• zapewniają rozkład kwasów nukleinowych

Jelito cienkie

Gruczoły komórki śluzowej Komórki wydzielające enzymy

Enerokineza

( proteolityczna aktywacja enzymu

soku trzustkowego)

- nawilżenie śluzówki

- ochrona przed uszkodzeniami aktywacja enzymów soku trawiennego

Jelito grube

Komórki śluzowe komórki nabłonkowe

Wydzielina (pH = 8-8,4)

- nawilżenia śluzówki - zobojętnienie odczynu

- ochrona przed uszkodzeniami niestrawionych resztek oraz

- przesuwanie niestrawionych produktów fermentacji bakteryjnej

resztek pokarmu

---