Działania taktyczne WL cz.3, 3ROZDZ, ˙Obrona to nie tylko unikanie ciosu -

„Obrona to nie tylko unikanie ciosu -

zasłanianie się tarczą ale także uderzenia mieczem”

Rozdział 3

OBRONA

3.1. Zasady ogólne

3.1.1. Istota, cel i charakter obrony

Istotą obrony jest bezpośrednie fizyczne i ogniowe oddziaływanie na przeciwnika, zorganizowane w oparciu o teren i znajdujące się na nim obiekty - zsynchronizowane w czasie z oddziaływaniem sąsiadów oraz sił i środków przełożonego wspierających walkę obronną pododdziału. Współczesne koncepcje, plany prowadzenia natarcia ukierunkowane są przed wszystkim na szybkie (z marszu) przekraczanie kolejnych rubieży obronnych, rozbijanie ugrupowań obronnych od wewnątrz, szybkie pokonywanie obszarów (rejonów) przygotowanych do obrony. Realizacja tych koncepcji i planów możliwa jest dzięki uderzeniom powietrzno-lądowym wspieranym poprzez nabierającą coraz większego znaczenia walkę elektroniczną. Taki charakter działań zaczepnych przeciwników wymusza z kolei charakter działań obronnych pododdziału, który będzie miał wymiar walki lądowo-powietrznej. Obrona będzie musiała przeciwstawić się przeciwnikowi uderzającemu z lądu i z powietrza, stosującemu różne formy i wszelkie dostępne środki rażenia. Pomimo przeobrażeń pola walki cel obronny zasadniczo nie zmienia się.

Celem obrony jest udaremnienie lub odparcie natarcia przeciwnika, zadanie mu maksymalnych strat i utrzymanie zajmowanych rejonów (pozycji, obiektów). Powietrzno-lądowy wymiar natarcia i jego przestrzenny charakter pozwala więc przestrzennie, w określonym obszarze, dostrzegać możliwość osiągnięcia celu walki obronnej. Odpowiednio do zaistniałej sytuacji celem obrony może być:

Dlatego też, taki końcowy rezultat działań obronnych pododdziałów osiągnie się, w wyniku wykonania szeregu zadań rozłożonych w czasie i w przestrzeni, które ukierunkowane będą na powstrzymywanie natarcia sił przeciwnika, osłabianie go, dążenie do ostatecznego zatrzymania i stworzenia warunków do rozbicia w rejonie włamania.

Charakterystyka to określenie cech danego zjawiska, procesu. Obrona cechować się powinna przede wszystkim trwałością i aktywnością, skutecznością rażenia ogniowego powiązaną z właściwościami obronnymi terenu i zaporami inżynieryjnymi, uporczywością w prowadzeniu walki, szeroko stosowanym manewrem oraz odpornością na uderzenia środkami systemów rażenia. Obrona jest więc zjawiskiem bezwzględnej konfrontacji z przeciwnikiem, którego rezultatem końcowym powinno być: zniwelowanie jego przewagi; niedopuszczenie do umocnienia się w nieprawnie zdobytym obszarze (rejonie,obiekcie); zdominowanie przeciwnika; odzyskanie przez obrońcę utraconych pozycji, punktów i obiektów.

ISTOTA

- bezpośrednie ogniowe i fizyczne oddzia-

ływanie na przeciwnika;

- wykorzystanie terenu i obiektów które

na nim się znajdują;

- synchronizacja działań z siłami obrony

terytorialnej i układu pozamilitarnego;

RODZAJ

WALKI

- odparcie ataku, udare-

mnienie uderzenia;

- zadanie strat, zdomi-

nowanie, osłabienie;

- utrzymanie punktów oporu (rejonów obrony);

- nie dać się pobić.

CECHY

- trwałość i aktywność;

- skuteczność rażenia;

- uporczywość walki;

- dynamika i odporność powietrzno-lądowa;

- bezwzględność w walce o „swoje”.

Rys.17. Charakterystyka obrony

3.1.2. Warunki przechodzenia pododdziałów do obrony

Pododdziały w zależności od sytuacji mogą przechodzić do obrony w styczności lub bez styczności z przeciwnikiem. Organizowanie obrony w sytuacji styczności z przeciwnikiem prowadzone będzie zawsze w warunkach oddziaływania na nasze pododdziały jego sił i środków walki w wymiarze lądowym i powietrznym. Organizacja obrony bez styczności z przeciwnikiem prowadzona może być bez oddziaływania przeciwnika lub w warunkach oddziaływania środków walki wyłącznie wymiaru powietrznego. Należy przyjąć, że jedynie w okresie wzrostu zagrożenia wojennego pododdziały będą przechodzić do organizacji obrony (osłony) granicy w warunkach braku oddziaływania przeciwnika w wymiarze lądowym i powietrznym. Nie można jednak nawet wówczas wykluczyć oddziaływania na pododdziały rozpoznania specjalnego, działania dywersyjno-sabotażowego bądź oddziaływania informacyjno - psychologicznego.

OKRESY PRZECHODZENIA DO OBRONY

SYTUACJE

  • osłona, obrona granicy

  • osłona, obrona ważnych

    • obiektów

  • przecho-dzenie do obrony w głębi kraju

  • początkowa faza działań wojennych

  • odparcie kontrataku

  • działania opóźniające

SPOSOBY PRZECHODZENIA DO OBRONY

- informacyjne - powietrzne - lądowe

ODDZIAŁYWANIE PRZECIWNIKA

Rys.18. Uwarunkowania przechodzenia pododdziału do obrony

W zależności od ilości czasu, jaki upłynie od otrzymania zadania do chwili rozpoczęcia walki obronnej przez pododdział, rozróżnić można obronę przygotowaną zawczasu lub doraźnie. Warunkiem wstępnym zarówno obrony zawczasu jak i doraźnie przygotowanej jest zajęcie przez pododdział rejonu, punktu, stanowiska oporu. Osiągnięcie celów obrony, zarówno zawczasu jak i doraźnie przygotowanej, zależeć będzie głównie od jednego z elementarnych czynników walki jakim jest rażenie.

W obronie rażenie przeciwnika realizowane będzie głównie przez zorganizowany system ognia pododdziału powiązany z naturalnymi, ochronno - obronnymi właściwościami terenu. Zajęcie rejonu obrony z wykorzystaniem naturalnych warunków terenowych oraz zorganizowanie rażenia ogniowego przeciwnika na podejściach, przed przednim skrajem, w lukach i w głębi rejonów obrony (punktów oporu) są więc warunkami koniecznymi do tego, aby można było mówić, że obrona pododdziału jest przygotowana.

Podstawowymi warunkami, po których spełnieniu można będzie stwierdzić, że obrona jest przygotowana doraźnie są:

Obrona zawczasu przygotowana cechować się powinna ponadto trwałością i odpornością na uderzenia różnych środków rażenia i walki. Warunkiem dodatkowym, który to zapewni, jest dokonanie rozbudowy fortyfikacyjnej co najmniej w zakresie prac pierwszej kolejności. Rozbudowa fortyfikacyjna powinna uwzględniać naturalne właściwości ochronne terenu oraz wykorzystywać maksymalnie jego właściwości obronne. System ognia w obronie zawczasu przygotowanej oprócz przewidywanej sytuacji bojowej musi uwzględniać możliwość prowadzenia walki w sytuacji ograniczonej widoczności (środki ogniowe powinny być przygotowane do prowadzenia skutecznego ognia w nocy).

Obrona pododdziału będzie przygotowana zawczasu wtedy, gdy dodatkowo wykona się co najmniej następujące przedsięwzięcia:

OBRONA ORGANIZOWANA W WARUNKACH

ODDZIAŁYWANIA

PRZECIWNIKA

BEZ ODDZIAŁYWANIA

PRZECIWNIKA

OBRONA

W STYCZNOŚCI Z PRZECIWNIKIEM

BEZ STYCZNOŚCI Z PRZECIWNIKIEM

ZAJĘCIE REJONU OBRONY, PUNKTÓW,

STANOWISK OPORU

WYKORZYSTANIE NATURALNYCH

WŁAŚCIWOŚCI TERENU

OCHRONNYCH

OBRONNYCH

ORGANIZACJA

SYSTEMU OGNIA

ROZBUDOWY

FORTYFIKACYJNEJ

REALIZACJA

ROZBUDOWY

FORTYFIKACYJNEJ

Rys.19. Uwarunkowania przygotowania obrony pododdziału

3.1.3. Rodzaje obrony

Rodzaj obrony zależeć będzie w głównej mierze od przyjętego na wyższym szczeblu dowodzenia zamiaru prowadzenia działań obronnych i przewidywanego ich przebiegu. W zależności od tego wyróżnić można obronę pozycyjną (stałą) i manewrową (ruchową).

Obrona manewrowa w zasadzie prowadzona jest na szczeblu operacyjnym, gdyż tylko na tym szczeblu jest możliwy do osiągnięcia jej cel. Obrona manewrowa składa się z trzech etapów: opóźniania natarcia przeciwnika, zatrzymania natarcia obroną pozycyjną oraz wykonania zwrotu zaczepnego. Istotą tego rodzaju obrony jest manewr - głównie wojskami, ogniem, środkami walki radioelektronicznej, falą elektromagnetyczną oraz zaporami inżynieryjnymi. „Przejściowo ustąpić z czołowych pozycji obronnych, poprzez wysoce manewrowe działania opóźniające stopniowo osłabić przeciwnika, zadawać mu niewspółmierne do zdobyczy terenowych straty, doprowadzić nacierającego do niekorzystnego położenia a następnie poprzez zdecydowany zwrot zaczepny zadać mu rozstrzygające uderzenie” - to treść i cel obrony manewrowej.

Z powyższego wynika, że do prowadzenia obrony manewrowej trzeba dysponować odpowiednią głębokością bronionego, rejonu oraz znaczną ilością sił i środków walki. Dlatego też, pododdział może brać wyłącznie udział w poszczególnych etapach obrony manewrowej działając w ramach oddziału, związku taktycznego.

Ideę obrony manewrowej można wyrazić poprzez dwa stwierdzenia:

Dominującym czynnikiem walki w obronie manewrowej jest ruch, a cechą aktywność.

Obrona pozycyjna oparta jest na systemie ognia powiązanym z zaporami inżynieryjnymi oraz wykorzystaniem przeszkód naturalnych. Wysiłek broniących się wojsk ukierunkowany powinien być przede wszystkim na zadanie przeciwnikowi jak największych strat podczas walki o przedni skraj obrony oraz na kolejnych pozycjach. Celem obrony pozycyjnej (stałej) jest utrzymanie zajmowanego rejonu obrony, (punktu, stanowiska, oporu). Główną rolę w niej odgrywa zwłaszcza ogień środków przeciwpancernych i system zapór minowych oraz zdeterminowany opór broniących się.

Dominującym czynnikiem walki w obronie pozycyjnej jest rażenie a cechą trwałość, rozumiana, jako pewien stan, określona właściwość odzwierciedlająca stopień trudności jej pokonania. Ta dominująca w obronie pozycyjnej cecha, oparta na sile ognia, manewrowości, wykorzystaniu właściwości obronnych terenu doprowadzić powinna do rozbicia, bądź poważnego osłabienia przeciwnika i utrzymania zajmowanego rejonu obrony (punktu, stanowiska oporu).

Rys.20 . Determinaty, wyznaczniki rodzajów obrony

3.1.4. System obrony pododdziałów

Kompleksowe postrzeganie walki obronnej batalionu (pododdziału) zmechanizowanego wyłania potrzebę systemowego podejścia do zjawisk, jakie mogą wystąpić podczas odpierania powietrzno-lądowego, ogniowo-elektronicznego natarcia przeciwnika. Systemowe podejście do obrony pozwoli stworzyć skoordynowany wewnętrznie, dynamiczny układ sił i środków oraz zaplanować i zabezpieczyć wszystkie poczynania zapewniające osiągnięcie celu walki obronnej, przy jak najmniejszych stratach własnych.

System obrony w związku z tym, to zorganizowany stosownie do celu, przewidywanego sposobu działania (zamiaru) i istniejących warunków, dynamiczny układ sił i środków zapewniający skuteczne rażenie przeciwnika w celu załamania jego natarcia i stworzenia warunków do rozbicia go. Inaczej - system obrony to wykorzystanie elementów obrony połączonych w jeden spójny, dynamiczny układ działający zgodnie z decyzją dowódcy w celu skutecznego rażenia przeciwnika i wykonania otrzymanego zadania.

Elementy obrony tworzą strukturę systemu obrony, która jest „żywą”, i która powinna być dostosowana do aktualnej sytuacji, aktualnych potrzeb i możliwości. Przyjmuje się, że system obrony pododdziału obejmuje:

Ugrupowanie bojowe pododdziału to uszykowanie jego sił i środków organicznych i przydzielonych do prowadzenia walki obronnej. Pododdział należy tak ugrupować (uszykować do walki), aby każdy z elementów składowych mógł wdrożyć i zrealizować przyjęty sposób wykonania zadania (zamiar walki). Ugrupowanie bojowe pododdziału składać się może (w zależności od szczebla) z:

Dodatkowo, stosownie do realizowanego zadania i zaistniałej sytuacji bojowej mogą być organizowane inne elementy ugrupowania bojowego (np. wędrowne wozy bojowe, wędrowne środki przeciwlotnicze, zasadzki i pułapki ogniowe). W rejonie zajętym przez pododdział mogą się także znajdować siły i środki nie podporządkowane jego dowódcy, powinien on jednakże znać ich zadania i współdziałać z nimi.

W skład ugrupowania bojowego pododdziałów zmechanizowanych włączyć można także pododdziały wojsk obrony terytorialnej, straży granicznej oraz innych sił znajdujących się w rejonie obrony (punkcie oporu).

Każdy z elementów składowych ugrupowania bojowego powinien mieć przede wszystkim:

Ugrupowanie bojowe pododdziału zmechanizowanego w obronie powinno być elastyczne i umożliwić podjęcie i prowadzenie skutecznej walki ze znacznie silniejszym przeciwnikiem.

System ognia pododdziału w obronie to spójny, dynamiczny układ użycia w walce różnych środków ogniowych zgodnie z przyjętym sposobem wykonania zadania, zapewniający rażenie przeciwnika (przede wszystkim jego czołgów i innych środków opancerzonych) na podejściach do obrony, przed przednim skrajem, w lukach i w głębi rejonu obrony (punktu oporu). System ognia pododdziału w obronie obejmuje: ogień artylerii z zakrytych stanowisk, odcinki ześrodkowań ognia, strefy ognia środków przeciwpancernych i wydzielonych do walki ze środkami napadu powietrznego, strefy ciągłego ognia innych środków rażenia.

System ognia pododdziału powinien być powiązany z systemem zapór i przeszkodami naturalnymi oraz uwzględniać ogień środków przełożonego.

System informacyjny obejmuje siły i środki zdobywania, przetwarzania i przesyłania informacji, a na wyższych szczeblach dodatkowo środki informacyjnego oddziaływania na przeciwnika. Podstawowymi składowymi systemu informacyjnego pododdziału są elementy rozpoznania, dowodzenia i łączności. Podstawową rolę wśród nich odgrywa podsystem rozpoznania. Tworzące podsystem rozpoznania elementy (siły i środki rozpoznania) powinny zdobyć niezbędne informacje o przeciwniku, jego położeniu, obiektach oraz prawdopodobnych zamiarach. Ponadto podsystem rozpoznania powinien też zapewnić wiadomości o środowisku walki.

Siły i środki stanowisk dowódczo-obserwacyjnych pododdziałów wykorzystują te informacje do podjęcia decyzji oraz przetwarzają je na język dowodzenia - język pola walki. Tworzą więc one podsystem przetwarzania informacji.

Podsystem przesyłania informacji tworzą siły i środki łączności etatowo znajdujące się w pododdziale a także te, które są możliwe do wykorzystania w obronie np. stacjonarne stacje telefoniczne i inne jednostki łączności publicznej. Podsystem ten powinien zapewnić przepływ wiadomości, rozkazów i różnego rodzaju poleceń, w warunkach wielowariantowej i radioelektronicznie zabezpieczonej emisji tych informacji.

Infrastruktura taktyczna to rozbudowany pod względem fortyfikacyjnym teren w rejonie obrony (punkcie, stanowisku oporu), zapory inżynieryjne, drogi oraz przystosowane do potrzeb walki obiekty i urządzenia (instalacje) cywilne, a także wojskowe siły i środki zabezpieczenia logistycznego, nie wchodzące organicznie w skład pododdziału.

Rozbudowa fortyfikacyjna rejonu obrony (punktu, stanowiska oporu i ogniowego) powinna zwiększyć odporność pododdziału na ogień przeciwnika. Rozbudowę fortyfikacyjną rozpoczyna się po wyznaczeniu pododdziałom (środkom) punktów (stanowisk) oporu i zorganizowaniu systemu ognia. Rozbudowa inżynieryjna powinna być ukierunkowana na przygotowanie stanowisk, punktów oporu w wybranych miejscach, decydujących o trwałości i możliwości osiągnięcia celu obrony. W warunkach powietrzno - lądowego charakteru natarcia przeciwnika i dużych możliwości rozpoznania i precyzyjnego rażenia niecelowe jest tworzenie ciągłych w pełni rozbudowanych pozycji obronnych. Rozbudowa inżynieryjna winna mieć charakter ogniskowo - przestrzenny, której podstawę stanowić będą punkty oporu kompanii i plutonów, rubieże ogniowe środków przeciwpancernych, oparte o naturalne przeszkody terenowe, wzajemnie ze sobą powiązane strefami ognia i zaporami inżynieryjnymi. Teren, jako przeszkoda w ruchu, jako przeszkoda w obserwacji i jako środek ukrycia przed ogniem sprzyja obronie.

Zapory inżynieryjne umiejętnie wkomponowane w warunki terenowe powinny być elementem systemu ognia, gdyż tylko wtedy będą skutecznie bronione przez własne środki ogniowe i trudne do pokonania dla przeciwnika.

Obiekty i urządzenia (instalacje) cywilne może pododdział wykorzystać i przystosować do potrzeb walki obronnej tylko za zezwoleniem przełożonego, a wypadku działania w oderwaniu od sił głównych po uzgodnieniu z przedstawicielem administrującym tym obiektem (urządzeniem).

Wojskowym siłom i środkom nie wchodzącym organicznie w skład pododdziału należy umożliwić wykorzystanie naturalnych ochronnych właściwości terenu oraz udzielić pomocy (w razie konieczności) w przygotowaniu ukryć na sprzęt i środki materiałowe.

Rozbudowę fortyfikacyjną rozpoczyna się po wyznaczeniu pododdziałom (środkom ogniowym) punktów oporu (stanowisk oporu, stanowisk ogniowych) i zorganizowaniu systemu ognia.

W pierwszej kolejności oczyszcza się pas obserwacji i sektory ostrzału, wykonuje pojedyncze okopy strzeleckie oraz okopy dla karabinów maszynowych, granatników przeciwpancernych, okopy dla czołgów i wozów bojowych, piechoty na głównych stanowiskach ogniowych, okopy dla innych środków ogniowych, okopy obserwacyjne na posterunkach i stanowiskach dowódczo-obserwacyjnych, szczeliny dla ludzi i ukrycia na uzbrojenie i sprzęt wojskowy oraz środki materiałowe w punktach zabezpieczenia logistycznego, zapory na prawdopodobnych kierunkach natarcia przeciwnika przed przednim skrajem.

W drugiej kolejności okopy strzeleckie dla karabinów maszynowych i granatników przeciwpancernych łączy się rowem strzeleckim, tworząc stanowiska oporu drużyn; wykonuje się okopy dla czołgów, wozów bojowych piechoty i innych środków ogniowych; kończy się rozbudowę stanowisk dowódczo-obserwacyjnych i łączy się je rowami ze stanowiskami oporu drużyn (plutonowymi punktami oporu), tworząc kompanijne (plutonowe) punkty oporu; buduje się schrony przedpiersiowe dla ludzi; kończy się budowę ukryć w batalionowych i kompanijnych punktach zabezpieczenia logistycznego; rozbudowuje się zapory inżynieryjne.

W następnej kolejności doskonali się rozbudowę punktów oporu, rozbudowuje schrony przedpiersiowe i schrony na stanowiskach dowódczo-obserwacyjnych batalionu i kompanii; wykonuje się okopy na rubieżach ogniowych i ukrycia na pozostałe uzbrojenie i sprzęt wojskowy, buduje się zapory w głębi punktów oporu oraz przygotowuje drogi dozoru i ewakuacji.

3.2. Przygotowanie i prowadzenie obrony

Przyszła obrona będzie musiała przeciwstawić się powietrzno-lądowemu natarciu. Taki charakter działań zaczepnych, w powiązaniu ze wzrastającą rolą walki elektronicznej wskazuje, że pododdziały zmechanizowane (czołgów) będą musiały być przygotowane do odparcia tego rodzaju uderzeń oraz liczyć się jeszcze z szeregiem innych implikacji. Trzeba przewidywać, że przeciwnik zaatakuje w możliwych wymiarach. Stosując różne formy i metody oddziaływania zmierzać będzie do rozbicia od wewnątrz ugrupowania obronnego. Po naruszeniu systemu obrony i uzyskaniu przewagi - w określonym miejscu i czasie - nacierający dążyć będzie do szybkiego wychodzenia na skrzydła i tyły broniącego się pododdziału i nadania swym działaniom charakteru wysoce manewrowego.

Przy obecnym układzie geopolitycznym i stanie sił zbrojnych wszędzie i to od samego początku konfliktu zbrojnego nie możemy być silni. Stara maksyma wojskowa mówi - kto chce bronić wszystkiego, nie broni niczego. Dlatego też nowego wymiaru nabrały sprawy związane z planowaniem, organizowaniem i prowadzeniem walki obronnej przez pododdziały.

3.2.1. Batalion zmechanizowany

Miejsce, rola i zadania batalionu w obronie

Batalion broni się z zasady w składzie związku taktycznego (oddziału) - rzadziej samodzielnie. Jego rola w obronie zależeć będzie od miejsca w ugrupowaniu bojowym przełożonego, zadania jakie otrzyma oraz ważności bronionego przezeń rejonu, jak i posiadanych sił i środków.

Będąc w składzie związku taktycznego (oddziału) może bronić się w pierwszym lub drugim rzucie, na głównym lub pomocniczym kierunku (rejonie) obrony. Może on także znaleźć się w odwodzie wyższego przełożonego, działać w pasie przesłaniania lub na pozycji przedniej - jako oddział wydzielony.

Niekiedy w czasie prowadzenia działań taktycznych w terenie trudno dostępnym (w górach, terenie lesisto-jeziornym) - batalion może bronić rejonu, rubieży lub obiektu na samodzielnym kierunku.

Batalion pierwszego rzutu przeznaczony jest do zatrzymania natarcia przeciwnika i utrzymania zajmowanego rejonu lub opóźnienia natarcia przeciwnika. W wypadku włamania się przeciwnika w głąb obrony - stworzenia warunków do wykonania kontrataku.

Batalion drugiego rzutu przeznaczony jest do obrony na pozycji w głębi ugrupowania bojowego związku taktycznego (oddziału) w gotowości do zwalczania włamującego się przeciwnika i utrzymania zajmowanego rejonu lub wykonania kontrataku.

Batalion pozostający w odwodzie przeznaczony jest do wykonania zadań wynikłych podczas walki.

Treść zadań batalionu oraz sposób ich wykonania zależy od przyjętego sposobu rozegrania walki przez przełożonego, od tego, czy zamierza on załamać przeciwnika w oparciu o uporczywą obronę batalionów pierwszego rzutu i kontrataki drugim rzutem, czy też w głębi obrony.

Zadanie batalionu broniącego się w pierwszym rzucie związku taktycznego (oddziału) w rejonie jego głównego wysiłku, polega zazwyczaj na tym, by we współdziałaniu z przydzielonymi i wspierającymi pododdziałami, sąsiadami i pododdziałami innych rodzajów wojsk - zadać przeciwnikowi maksymalne straty przed przednim skrajem i nie dopuścić go do przerwania się w głąb obrony.

W razie wdarcia się przeciwnika w rejon obrony i niemożliwości likwidacji go własnymi siłami - batalion ogniem i uporczywym utrzymywaniem zajmowanej pozycji powinien nie dopuścić do dalszego włamania oraz stworzyć warunki dogodne do rozbicia jego sił i środków drugim rzutem (odwodem) i odwodami specjalnymi wyższego przełożonego.

Batalion broniący się na pomocniczym kierunku otrzymuje zwykle zadanie wiązania przeciwnika walką i niedopuszczenia do przerwania się go w stronę skrzydeł i wyjścia na tyły oraz utrzymania bronionego rejonu (obiektu).

Zadaniem batalionu drugiego rzutu jest rozbicie przeciwnika, który włamał się w głąb obrony lub załamanie jego natarcia. Zadanie to batalion może realizować poprzez wykonanie kontrataku lub obronę kolejnej pozycji. W zależności od warunków obrony może je również realizować poprzez zajęcie całością lub częścią sił przygotowanej rubieży ogniowej. W batalionie przygotowuje się jedną - dwie rubieże ogniowe, które mogą być jednocześnie rubieżami rozwinięcia do kontrataku. Do niszczenia czołgów przeciwnika ogniem z miejsca przygotowuje się zasadzki. Ponadto batalion będąc w drugim rzucie może wykonywać zadania:

Batalion stanowiący odwód wyższego przełożonego otrzymuje zadania wynikłe w toku prowadzenia walki obronnej. Przeważnie będzie to walka z przeciwnikiem, który włamał się w głąb obrony. Zadanie to może realizować poprzez wykonanie kontrataków lub obronę pozycji. Poza tym może wykonywać jedno z zadań lub jego część - przewidzianych dla drugiego rzutu.

W zależności od miejsca i roli, jaką batalion spełnia w działaniach szczebla nadrzędnego, przydziela mu się odpowiednie wzmocnienie i wsparcie pododdziałami (środkami) innych rodzajów wojsk. Batalion broniący się w rejonie głównego wysiłku obrony otrzymuje z reguły większe wzmocnienie i wsparcie ogniem artylerii, a ponadto na podejściach do jego obrony i bezpośrednio przed przednim skrajem ześrodkowuje się zasadniczy wysiłek środków ogniowych wyższego szczebla.

Przygotowanie obrony

Przygotowanie obrony w batalionie rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadania bojowego lub z inicjatywy dowódcy (w wypadku nieotrzymania zadania, gdy sytuacja tego wymaga).

Sposób pracy dowódcy i sztabu batalionu podczas przygotowania obrony zależeć będzie od: treści otrzymanego zadania; odległości od przeciwnika; sposobu działania przeciwnika; charakteru terenu; czasu przeznaczonego na przygotowanie obrony.

We wszystkich przypadkach powinny one zapewnić szybkie zajęcie rejonu obrony i organizację systemu ognia w wyznaczonym czasie.

Czynności związane z przygotowaniem obrony dowódca batalionu wykonuje bezpośrednio w terenie. Jeżeli nie ma takiej możliwości, to organizuje je wykorzystując mapę, szkic lub makietę terenu a niekiedy zdjęcie lotnicze. Zawsze powinien jednak dążyć do osobistego rozpoznania rejonu przyszłych działań i sprecyzowania postawionych zadań.

Obowiązki dowódcy batalionu w zakresie przygotowania obrony

Głównymi przedsięwzięciami dowódcy batalionu w zakresie przygotowania obrony są:

- wypracowanie decyzji do obrony;

- wykonanie stosownych dokumentów bojowych;

- postawienie zadań bojowych;

- zorganizowanie rozpoznania, współdziałania, zabezpieczenia bojowego i logistycznego;

- doprowadzenie do gotowości pododdziału;

- zorganizowanie przysposobienia rejonu do obrony;

- kontrolowanie przygotowania działań przez podwładnych.

Obowiązki szefa sztabu batalionu w zakresie przygotowania obrony:

Kolejność i treść pracy dowódcy batalionu w etapie planowania działań

Celem planowania obrony jest określenie kolejności, sposobów i terminów wykonania zadań bojowych przez pododdziały, rozwiązanie problemów współdziałania i zabezpieczenia walki.

Analiza zadania

W wyniku przeprowadzonej analizy zadania dowódca batalionu powinien określić cel działania własnego pododdziału, jeżeli nie otrzymał takiego od dowódcy brygady (pułku). Dowódca batalionu analizuje zadanie w trakcie jego wysłuchiwania lub natychmiast po jego otrzymaniu.

Analiza zadania obejmuje:

Zrozumienie celu i sposobu wykonania zadania przez przełożonego a w tym:

  • jakiego przeciwnika (jakie jego elementy ugrupowania będzie niszczył);

  • jakie siły i środki do tego użyje;

  • w jaki sposób (kiedy, w którym miejscu, od jakiej rubieży).

Określenie miejsca i roli własnego batalionu:

  • jakie jest miejsce batalionu w ugrupowaniu brygady (pułku);

  • jaką rolę spełnia batalion w realizacji zadania dowódcy brygady.

Analiza zadania

Określenie uwarunkowań czasowo-przestrzennych:

  • dokonanie ogólnych kalkulacji czasowych;

  • dokonanie ogólnych kalkulacji przestrzennych (szerokość, głębokość).

Zrozumienie zadań sąsiadów:

  • gdzie są sąsiednie bataliony;

  • jaką rolę spełniają one w realizacji zadania przełożonego;

  • jaki wpływ ma działanie sąsiadów na realizację zadania batalionu.

Rys. 21. Zakres analizy zadania

We wnioskach z analizy zadania dowódca batalionu ustala:

Kalkulacja czasu

Podstawę do kalkulacji czasu stanowią:

Rozliczenie posiadanego czasu winno dać podstawę do zorganizowania pracy wewnątrz sztabu batalionu oraz pracy podwładnych w pododdziałach. Po kalkulacji czasu winno się określić:

Kalkulację czasu przeprowadza dowódca batalionu, może zlecić ją szefowi sztabu batalionu lub ustalają wspólnie harmonogram działania.

Wydanie zadań przygotowawczych

Po przeprowadzonej analizie zadania i kalkulacji czasu dowódca batalionu wydaje pododdziałom zadanie przygotowawcze a szefowi sztabu wytyczne.

Zadania przygotowawcze zaliczane są do etapu organizowania obrony i umożliwiają terminowe zorganizowanie działań.

Powinny zawierać:

1. Charakter przyszłych działań.

2. Określenie zasadniczych przedsięwzięć przygotowujących pododdziały:

3. Czas, miejsce i sposób otrzymania zadania bojowego.

Wytyczne dowódcy batalionu dla szefa sztabu powinny zawierać zadania w zakresie organizacji rozpoznania oraz czasu, miejsca i składu dowódców biorących udział w rekonesansie.

Ocena sytuacji

Ocenę sytuacji dowódca batalionu prowadzi na podstawie bieżących informacji otrzymanych od przełożonego, pododdziałów walczących w bezpośredniej styczności lub własnych elementów rozpoznawczych.

Rys. 22. Elementy oceny sytuacji

Oceniając przeciwnika dowódca batalionu określa rejony lokalizacji jego sił głównych, możliwe kierunki ich natarcia - zwłaszcza kierunek ich głównego uderzenia - a także prawdopodobny czas podejścia do natarcia oraz możliwość oddziaływania przeciwnika powietrznego i uderzeń bronią precyzyjną.

Wychodząc z pojemności odcinków terenu dostępnych do działań dla czołgów i bojowych wozów piechoty - ustala możliwe kierunki uderzeń przed frontem rejonu obrony batalionu, możliwe rubieże rozwijania i przewidywane zadania. Określa możliwe sposoby (warianty) działania i przyjmuje najbardziej prawdopodobny. Na tej podstawie ustala potencjał bojowy przewidywanego przeciwnika i precyzuje:

Podczas oceny sił własnych dowódca batalionu określa:

Obliczenia określające potencjał bojowy własnych pododdziałów i pododdziałów przeciwnika stanowią podstawę niezbędną do określenia możliwych sposobów działania.

Na podstawie porównania potencjału przeciwnika z potencjałem własnym, dowódca batalionu określa możliwości wykonania zadania przez batalion - przy uwzględnieniu zadań wykonywanych przez przełożonego na jego korzyść - przyjmując różne sposoby działania. Sposób działania zapewniający największe prawdopodobieństwo wykonania zadania i osiągnięcia celu przyjmuje do realizacji.

Następnie określa, które kompanie należy rozmieścić w rejonie głównego i na pomocniczego wysiłku obrony, które z nich pozostawić w pierwszym, a które zachować w drugim rzucie, kiedy i jak ugrupować pododdziały, aby osiągnąć gotowość do obrony w nakazanym terminie. W dalszej kolejności ustala rozmieszczenie pododdziałów logistycznych, wielkość i czas uzupełnienia zapasów środków materiałowych oraz zasadnicze przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego.

Rozpatruje charakter działań i możliwości bojowe sąsiadów oraz wpływ wykonania zadania przez nich (lub niewykonania), na realizację przyjętego sposobu działania przez własny pododdział.

Ocenę przeciwnika i wojsk własnych prowadzi w aspekcie terenu, warunków meteorologicznych, pory roku i doby oraz sytuacji skażeń.

W wyniku dokonanej oceny sytuacji ustala:

Dowódca batalionu wybrany sposób wykonania zadania przedstawia graficznie na mapie roboczej (w razie potrzeby także na szkicu).

Na mapie roboczej dowódca batalionu przedstawia następujące dane:

Kolejność i treść pracy dowódcy batalionu w etapie organizowania obrony

Celem organizowania obrony jest przekazanie zadań wykonawcom, utworzenie ugrupowania bojowego i realizacja przedsięwzięć zabezpieczających sprawne działanie pododdziałów.

Z zasady czynności związane z przygotowaniem obrony dowódca wykonuje bezpośrednio w terenie i na bieżąco konfrontuje wyciągane wnioski z aktualną sytuacją taktyczną i terenem. Niekiedy jednak planuje obronę na podstawie mapy, szkicu lub makiety terenu, a czasem wykorzystując zdjęcie lotnicze. Zawsze powinien jednak dążyć do osobistego rozpoznania rejonu przyszłych działań i sprecyzowania postawionych zadań - rekonesans.

Rekonesans może być prowadzony przez dowódcę batalionu różnymi sposobami i w różnym czasie w stosunku do przedsięwzięć organizacyjnych przed walką. Na sposób i zakres prowadzenia rekonesansu mają wpływ między innymi takie czynniki, jak: miejsce i czas otrzymanego zadania, czas jakim dysponuje dowódca na przygotowanie obrony, odległość od rozpoznawanego rejonu, położenie walczących stron i aktualna sytuacja bojowa, widoczność terenu (pora doby, rodzaj pogody),

doświadczenie i styl pracy dowódcy.

Po rekonesansie dowódca batalionu stawia zadania. Stopień szczegółowości zadań zależy od przyjętej techniki dowodzenia: przez cele, zadania, czy czynności.

Stosując technikę „ przez czynności” rozkaz bojowy powinien ujmować:

Krótka ocena przeciwnika (tylko wtedy, gdy podwładni nie otrzymali jej wcześniej).

Zadanie bojowe batalionu.

Zadania sił i środków przełożonego działającego na korzyść batalionu, zadanie sąsiadów oraz linie rozgraniczenia.

4. Sposób wykonania zadania.

5. Po słowie „ROZKAZUJĘ” zadanie bojowe:

Przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego:

Podstawowe terminy i sygnały:

Miejsce stanowiska dowódczo-obserwacyjnego i zastępcę.

Po postawieniu zadań bojowych pododdziałom dowódca batalionu organizuje rozpoznanie i współdziałanie.

Organizując rozpoznanie dowódca określa jego cel, zadania i sposób ich wykonania oraz siły i środki do ich realizacji.

Na tej podstawie szef sztabu batalionu stawia zadania pododdziałom wyznaczonym do prowadzenia rozpoznania, określa sposób ich wykonania, organizuje przygotowanie i wysłanie pododdziałów, dowodzenie i łączność z nimi. Zbiera dane z rozpoznania, melduje dowódcy batalionu, przesyła do sztabu brygady (pułku), a także informuje podległych dowódców i współdziałające pododdziały.

Do prowadzenia rozpoznania w batalionie organizuje się:

Współdziałanie w obronie organizuje się na cały okres walki batalionu według etapów walki, prawdopodobnych kierunków natarcia przeciwnika oraz realizowanych zadań bojowych.

Zasadnicze etapy, według których organizuje się współdziałanie to:

Dowódca batalionu organizując współdziałanie w pierwszym etapie, podaje dowódcom pododdziałów:

Określa rejony na podejściach do przedniego skraju, w których planowane są uderzenia ogniem artylerii i lotnictwem - zgodnie z decyzją przełożonych - określa zadania ogniowe kompanii wsparcia i artylerii przydzielonej.

Jeżeli przed przednim skrajem obrony tworzona jest pozycja ubezpieczeń bojowych, dowódca batalionu podaje sposób rozegrania walki w oparciu o siły ubezpieczeń - określa zadania pododdziałów będących ubezpieczeniem, a także zadanie przydzielonej artylerii i kompanii wsparcia. Precyzuje sposób wycofania się pododdziałów z pozycji ubezpieczeń, ich osłony ogniem i przejścia przez przedni skraj.

Omawiając współdziałanie sił i środków ogniowych pierwszego rzutu dla odparcia przeciwnika przed przednim skrajem obrony - po ustaleniu celu etapu i sposobu jej rozegrania dowódca podaje sygnały do wykonania ogni ześrodkowanych, ogni zaporowych artylerii, sygnały i sposób otwarcia ognia przez bojowe wozy piechoty (czołgi) i pozostałych środków ogniowych, sposób i miejsca tworzenia worków ogniowych.

Ponadto określa sposób działania pododdziałów w czasie wykonania przez przeciwnika ogniowego przygotowanie natarcia, zwracając szczególną uwagę na sposób odtworzenia naruszonego systemu dowodzenia, rozpoznania oraz prac ratowniczych i medyczno-ewakuacyjnych.

Dowódca batalionu - uwzględniając działanie pododdziałów w celu rozbicia przeciwnika, który włamał się w głąb obrony - podaje podległym dowódcom prawdopodobne kierunki włamania, rejony w których dowódca brygady razi przeciwnika ogniem artylerii oraz kierunki kontrataków drugiego rzutu (odwodu) brygady, rejony które należy uporczywie trzymać, aby nie dopuścić do dalszego rozszerzania wyłomu w głąb i na skrzydła. Określa sposób ześrodkowania ognia artylerii i moździerzy oraz innych środków ogniowych w celu obezwładnienia przeciwnika, sposób zajęcia rubieży ogniowych przez pluton ppanc lub wyznaczone bojowe wozy piechoty (czołgi).

Dla właściwego współdziałania podaje się podwładnym sygnały wywołania, przeniesienia i przerwania ognia, rozpoznanie własnego lotnictwa i oznaczenie przebiegu przedniego skraju obrony, wskazywania celów itp.

Jeżeli przewidywane jest prowadzenie walki w nocy, dowódca batalionu powinien przewidzieć wzmocnienie rozpoznania, ubezpieczenia i obserwacji, organizację podsłuchów, wzmocnienie obrony skrzydeł i luk, przygotowanie środków ogniowych do prowadzenia ognia z użyciem noktowizorów, sposób oświetlenia terenu, wskazywania celów.

Równocześnie ze stawianiem zadań bojowych lub bezpośrednio po nich dowódca batalionu jest zobowiązany każdorazowo zorganizować zabezpieczenie bojowe działań.

Organizując zabezpieczenie bojowe, dowódca batalionu określa kolejność, zakres i czas realizacji przedsięwzięć umożliwiających uniknięcie uderzeń przeciwnika i stwarzających warunki wykonania zadań bojowych.

Organizując ubezpieczenie dowódca batalionu zazwyczaj określa cel ubezpieczenia kierunki zagrożenia, na których należy skupić główną uwagę, miejsce, skład, rodzaj i czas wysłania ubezpieczeń, zadania oraz hasło i odzew.

W batalionie do ubezpieczenia organizuje się:

Ubezpieczenia bezpośrednie:

Organizując maskowanie dowódca batalionu podaje zakres, kolejność i terminy realizacji przedsięwzięć zmierzających do ukrycia sił i środków batalionu przed obserwacją wzrokową, środkami elektrooptycznymi i radiolokacyjnymi.

Maskowanie w obronie osiąga się przez skryte rozmieszczenie w terenie i przegrupowanie pododdziałów wykorzystując maskujące właściwości terenu, etatowe środki maskowania (siatki maskujące), malowanie barwami ochronnymi uzbrojenia i sprzętu technicznego, ograniczoną pracę radiostacji, likwidację wszelkich oznak demaskujących (świetlnych, dźwiękowych, radiotechnicznych, termicznych), użycie dymów.

Organizując powszechną obronę przeciwlotniczą dowódca batalionu określa kolejność, zakres i czas realizacji przedsięwzięć umożliwiających uniknięcie lub zminimalizowanie skutków uderzeń środków napadu powietrznego przeciwnika.

Obejmują one rozpoznanie wzrokowe przeciwnika powietrznego, alarmowanie o zagrożeniu, zorganizowany ogień broni strzeleckiej i pokładowej bojowych wozów piechoty. Część przedsięwzięć dowódca batalionu organizuje w sposób kompleksowy z innymi przedsięwzięciami, np.: maskowaniem czy zabezpieczeniem inżynieryjnym.

Rozpoznanie powietrzne realizuje się za pomocą posterunku obserwacyjnego i obserwatorów w pododdziałach.

Do walki z niskolecącymi środkami napadu powietrznego wyznacza się siły co najmniej plutonu, nie zaangażowane bezpośrednio w walce z przeciwnikiem naziemnym.

Do pododdziałów należy doprowadzić sygnały rozpoznawcze własnych samolotów i śmigłowców oraz sygnał zakazu prowadzenia ognia.

Organizacja zabezpieczenia inżynieryjnego w obronie obejmuje: rozpoznanie, rozbudowę fortyfikacyjną terenu, rozbudowę zapór i utrzymanie dróg.

Dane z rozpoznania wykorzystuje się do określenia sił i środków oraz czasu na rozbudowę inżynieryjną. Dowódca batalionu organizując zabezpieczenie inżynieryjne podaje przedsięwzięcia, jakie należy wykonać, kolejność i zakres prac, siły i środki oraz terminy i sposoby ich wykonania, terminy składania meldunków o przebiegu prac inżynieryjnych, sposób przygotowania i utrzymania jednej drogi od rokady oddziału - do przedniego skraju.

Organizując obronę przeciwchemiczną dowódca batalionu określa:

Obronę przeciwchemiczną w batalionie organizuje szef sztabu batalionu.

Organizując zabezpieczenie logistyczne dowódca batalionu powinien ustalić stan amunicji i środków materiałowych w pododdziałach i przedsięwziąć kroki do jej niezwłocznego uzupełnienia. W tym celu określa:

Przygotowanie batalionu do działań w zasadzie rozpoczyna się z chwilą otrzymania od dowódcy brygady zarządzenia przygotowawczego, na podstawie którego organizuje się:

-- przygotowanie broni, sprzętu technicznego oraz dowódców i żołnierzy;

- przeprowadzenie pracy wyjaśniająco-mobilizującej w pododdziałach.

Jeżeli czas pozwala, dowódca może przeprowadzić ćwiczenie taktyczne w warunkach zbliżonych do przyszłych działań.

Szczególnym elementem systemu obrony batalionu jest system ognia. W obronie batalionu polega on na stworzeniu ciągłych stref ognia wszystkich rodzajów broni - będących w dyspozycji dowódcy batalionu - przed przednim skrajem, w lukach i na skrzydłach oraz w głębi obrony.

Bez względu na sposób przejścia do obrony w pierwszej kolejności dowódca batalionu przygotowuje system ognia przed przednim skrajem i na kierunkach najbardziej zagrożonych.

Na system ognia batalionu składa się:

System ognia w obronie batalionu obejmuje:

Przygotowanie systemu ognia w batalionie rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadania i realizowane jest w toku realizacji przedsięwzięć planowania i organizowania obrony, aż do momentu podania pierwszej komendy ogniowej.

Ugrupowanie bojowe batalionu

Ugrupowanie bojowe w batalionie tworzy się przez rozmieszczenie sił i środków do prowadzenia walki. Zależy ono od otrzymanego zadania, sposobu rozegrania walki, aktualnej sytuacji taktycznej, terenu oraz ważności bronionego kierunku i przewidywanego sposobu działania przeciwnika.

W zależności od otrzymanego zadania, sposobu rozegrania walki, posiadanych sił i środków, szerokości bronionego rejonu oraz charakteru terenu, batalion może się ugrupować w jeden lub w dwa rzuty.

Ugrupowanie bojowe batalionu składa się z:

Przy ugrupowaniu w jeden rzut tworzy się odwód w sile co najmniej plutonu.

Pierwszy rzut jest niezwykle ważnym elementem w obronie batalionu. Przeznaczony jest do zadania przeciwnikowi maksymalnych strat ogniem wszystkich środków przed przednim skrajem obrony oraz do utrzymania punktów oporu na przednim skraju i najbliższej głębokości rejonu obrony batalionu.

Do pierwszego rzutu batalionu wydziela się z zasady większość sił i środków (2 - 3 kompanie). Zmniejszona ilość sił i środków w pierwszym rzucie może wystąpić wówczas, gdy warunki terenowe pozwalają na skupienie głównego wysiłku w głębi obrony.

Drugi rzut batalionu może składać się z jednej kompanii. Broni on punktów oporu - pogłębiając obronę batalionu na kierunku głównego wysiłku obrony. Zamyka wyrwy powstałe po uderzeniach bronią precyzyjną oraz zamienia pododdziały pierwszego rzutu, które utraciły zdolność bojową.

Odwód ogólnowojskowy tworzy się w sile co najmniej plutonu (plcz) wówczas, gdy batalion ugrupowany jest w jeden rzut. Wykonuje on zadania doraźne, wynikłe w toku prowadzenia walki.

Przydzielone batalionowi pododdziały czołgów lub innych rodzajów wojsk mogą być podporządkowane kompaniom lub wykorzystane całością.

Grupę środków ogniowych i pododdziałów rodzajów wojsk pozostających w dyspozycji dowódcy batalionu, tworzy się z organicznych i przydzielonych sił i środków. Wykonują one zadanie wsparcia ogniowego i zabezpieczenia obrony batalionu.

Luki między punktami oporu kompanii osłania się zaporami (przede wszystkim minowymi) i ogniem artylerii (moździerzy) oraz ogniem bojowych wozów piechoty ze skrzydeł i z głębi.

W skład ugrupowania bojowego batalionu wojsk operacyjnych włącza się pododdziały wojsk obrony terytorialnej i straży granicznej.

Rys. 23. Ugrupowanie batalionu w dwa rzuty

Rys. 24. Ugrupowanie batalionu wzmocnionego kompanią czołgów

Rys.25. Ugrupowanie bojowe batalionu w jeden rzut z odwodem

Warianty ugrupowania bojowego batalionu zobrazowane zgodnie z procedurami obowiązującymi w NATO

Rys. 26. Ugrupowanie batalionu w dwa rzuty

Rys. 27. Ugrupowanie batalionu wzmocnionego kompanią czołgów

Rys.28. Ugrupowanie bojowe batalionu w jeden rzut z odwodem

Prowadzenie walki obronnej przez batalion

Sposób prowadzenia obrony przez batalion jest uzależniony od jej celu, rodzaju i warunków taktycznych obrony. W obronie wyróżnia się działanie ubezpieczeń bojowych, walkę o utrzymanie przedniego skraju obrony oraz walkę w głębi rejonu obrony.

Batalion rozpoczyna walkę z przeciwnikiem z chwilą jego wejścia w zasięg ognia środków znajdujących się w dyspozycji dowódcy batalionu. Charakter tego oddziaływania powinien mieć tendencje wzrostowe, nasilane w miarę zbliżania się przeciwnika do przedniego skraju obrony.

Z chwilą podejścia czołowych pododdziałów przeciwnika do pozycji przedniej (ubezpieczeń bojowych), broniące jej siły ogniem wszystkich środków zmuszają przeciwnika do rozwinięcia się, a następnie - na odpowiedni sygnał dowódcy batalionu - wycofują się za przedni skraj obrony i przechodzą do punktów oporu rozbudowanych w głębi.

Dowódca batalionu organizuje wsparcie walki tych pododdziałów, przygotowuje drogi ich wycofania się, przejścia w systemie własnych zapór przed przednim skrajem - a także zabezpiecza ich wyjście z walki i oderwanie się od przeciwnika.

W przypadku, gdy nie tworzy się pozycji przedniej (ubezpieczenia bojowego), walkę z elementami rozpoznawczymi (ubezpieczeniami) przeciwnika podejmują dyżurne środki ogniowe z tymczasowych lub zapasowych stanowisk ogniowych.

Z chwilą rozpoczęcia przez przeciwnika ogniowego przygotowania ataku dowódca batalionu prowadzi obserwację, precyzuje zadania dla przydzielonej i organicznej artylerii oraz innych środków ogniowych w celu rażenia wozów bojowych, czołgów i pozostałych środków opancerzonych.

Wyznaczeni obserwatorzy pozostają na swoich stanowiskach i obserwują. Dowódca - również z przygotowanych ukryć - osobiście obserwuje działania przeciwnika i wojsk własnych, aby na czas wykryć przejście przeciwnika do ataku i dać sygnał pododdziałom do wyjścia z ukryć, zajęcia stanowisk ogniowych i otwarcia ognia.

W momencie ataku przeciwnika - otwierają ogień wszystkie środki ogniowe rozmieszczone w czołowych punktach oporu w miarę wchodzenia przeciwnika w ich zasięg. Artyleria i moździerze ogniem zaporowym wzbraniają przeciwnikowi ruchu - dążąc do jego zatrzymania - i tym samym stwarzając dogodne warunki do niszczenia czołgów i wozów bojowych środkami przeciwpancernymi.

W miarę zbliżania się przeciwnika do przedniego skraju i wchodzenia w ciągłe strefy ognia - ogień otwierają bojowe wozy piechoty przeciwpancernymi pociskami kierowanymi i czołgi, następnie armaty wozów bojowych, zmuszając przeciwnika do ataku w ugrupowaniu pieszym. W tym wypadku ogień otwierają karabiny maszynowe i karabinki automatyczne z maksymalnym natężeniem odcinając piechotę od wozów bojowych.

Przejścia w zaporach inżynieryjnych wykonane przez przeciwnika zamka się, a jeżeli jest to nie możliwe, ześrodkowuje się na nich ogień artylerii i innych środków ogniowych.

Czołgi i bojowe wozy piechoty, które włamały się w głąb - niszczy się wszystkimi środkami przeciwpancernymi rozmieszczonymi w głębi.

W razie potrzeby dowódca kompanii pierwszego rzutu - za zezwoleniem lub na rozkaz dowódcy batalionu - wysuwa na zagrożony kierunek część pododdziałów i środków ogniowych z odcinków nieatakowanych.

W walce o przedni skraj obrony dowódca batalionu kieruje działaniami ze stanowiska dowódczo-obserwacyjnego, wpływając na rozwój walki przede wszystkim przez ześrodkowanie ognia artylerii i kompanii wsparcia na najbardziej zagrożone kierunki.

Po odparciu ataku przeciwnika - batalion zwalcza ogniem jego wycofujące się pododdziały i szybko odtwarza naruszony system ognia i zapór inżynieryjnych. Pododdziały batalionu uzupełniają amunicję oraz prowadzą ewakuację porażonych i przygotowują się do odparcia kolejnych ataków.

Artyleria i kompania wsparcia zajmują (kolejne nowe) stanowiska ogniowe.

W przypadku włamania się przeciwnika w głąb obrony batalionu. Czołowe pododdziały, które znalazły się na jego tyłach - trwale utrzymują bronione punkty oporu. Utrzymanie tych punktów ma szczególne znaczenie dla organizacji walki w głębi batalionowego rejonu obrony. Poprzez uporczywą obronę tych punktów - nawet w warunkach całkowitego lub częściowego okrążenia - plutony i kompanie pierwszego rzutu kanalizują ruch przeciwnika, nie pozwalają mu na rozprzestrzenianie się w stronę skrzydeł.

Ogniem drugiego rzutu i pozostałych środków ogniowych dąży się do zatrzymania go od czoła, ogniem artylerii wzbrania użycia odwodów podchodzących z głębi. Zadaje się maksymalne straty, dezorganizuje jego działanie i stwarza tym samym warunki do wykonania kontrataku drugim rzutem brygady (pułku).

Drugi rzut batalionu z zasady samodzielnie nie wykonuje kontrataku.

Do zniszczenia sił przeciwnika w rejonie włamania dowódca batalionu może wykonać kontratak drugim rzutem wspólnie z drugim rzutem (odwodem) sąsiada lub uczestniczyć w kontrataku związku taktycznego (oddziału).

Dla uzyskania zaskoczenia oraz dużej siły początkowego uderzenia - kontratakujące pododdziały uderzają gwałtownie i z zasady z marszu na bojowych wozach piechoty, w skrzydła i tyły przeciwnika w ugrupowaniu jednorzutowym.

Po wykonaniu kontrataku dowódca batalionu nie czekając na rozkaz - odtwarza naruszony system obrony, w tym system ognia (przede wszystkim przeciwpancernego), zapór inżynieryjnych, odwodów i współdziałania, przygotowując się do odparcia kolejnych ataków.

3.2.2. Kompania zmechanizowana

Miejsce, rola i zadania kompanii w obronie

Kompania zmechanizowana może bronić się w pierwszym lub drugim rzucie batalionu albo stanowić odwód brygady (pułku).Może także być użyta w składzie oddziału wydzielonego (jako oddział wydzielony) w pasie przesłaniania lub bronić się na pozycji przedniej.

Jej rola w obronie zależeć będzie przede wszystkim od miejsca w ugrupowaniu batalionu (na głównym czy pomocniczym wysiłku), zadania jakie otrzyma oraz posiadanych sił i środków .

Kompania pierwszego rzutu przeznaczona jest do zatrzymania (ataku) przeciwnika i utrzymania zajmowanego punktu oporu. W wypadku włamania się przeciwnika w głąb obrony, kanalizuje jego ruch nie pozwalając mu na rozprzestrzenianie się w stronę skrzydeł.

Kompania drugiego rzutu zajmuje punkt oporu w głębi rejonu obrony batalionu w gotowości do zwalczania włamującego się przeciwnika i utrzymania zajmowanego punktu oporu.

Kompania pozostająca w odwodzie przygotowuje obronę w głębi ugrupowania bojowego zachowując gotowość do wykonania zadań wynikłych w toku walki.

Treść zadań poszczególnych kompanii oraz sposób ich wykonania zależy w głównej mierze od przyjętego sposobu rozegrania walki przez dowódcę batalionu, od tego czy zamierza on załamać atakujące pododdziały przeciwnika przed przednim skrajem obrony czy w głębi rejonu obrony.

Zadaniem kompanii broniącej się w pierwszym rzucie batalionu na jego głównym wysiłku obrony jest - we współdziałaniu z przydzielonymi i wspierającymi środkami ogniowymi oraz sąsiadami - zadać przeciwnikowi maksymalne straty przed przednim skrajem obrony i nie dopuścić do wdarcia się go w głąb obrony. W razie wdarcia się przeciwnika, ogniem z zapasowych stanowisk ogniowych kanalizowanie jego ruchu, uniemożliwiając mu wyjście na skrzydła i wprowadzanie drugich rzutów (odwodów) w rejon włamania.

Zadaniem kompanii broniącej się w pierwszym rzucie na pomocniczym kierunku jest zadanie przeciwnikowi maksymalnych strat przed przednim skrajem obrony. Poprzez utrzymanie bronionego punktu oporu, uniemożliwienie przeciwnikowi przerwanie się od strony skrzydeł i wyjście na tyły oraz wsparcie ogniem kompanii broniącej się na głównym wysiłku obrony batalionu.

Zadaniem kompanii drugiego rzutu jest załamanie ataku przeciwnika, który się wdarł w głąb obrony, wspólnie z sąsiadami i odwodami rozbicie jego sił w rejonie włamania. Zadanie to może realizować poprzez obronę kolejnego punktu oporu lub, w zależności od warunków, poprzez zajęcie całością lub częścią sił przygotowanej rubieży ogniowej współdziałając z kompanią wsparcia (plppanc).

Kompania drugiego rzutu może przygotować jedną - dwie rubieże ogniowe.

Ponadto może być użyta do:

Kompania pozostająca w odwodzie przełożonego rozbudowuje punkt oporu w głębi - nie otrzymuje konkretnego zadania. W zależności od sytuacji może realizować zadanie poprzez obronę punktu oporu w głębi na drugiej pozycji, bądź też niektóre z zadań przewidzianych dla drugiego rzutu lub ich część.

W zależności od miejsca i roli jaką kompania spełnia w sposobie rozegrania walki przez dowódcę batalionu może otrzymać wzmocnienie pododdziałami czołgów lub innych rodzajów wojsk. Kompania broniąca się na głównym wysiłku obrony batalionu z reguły otrzymuje większe wzmocnienie, a ponadto na jej kierunku ześrodkowuje się większość ognia artylerii będącej w dyspozycji dowódcy batalionu.

Przygotowanie obrony w kompanii

Przygotowanie obrony w kompanii rozpoczyna się z chwilą otrzymania zadania bojowego od dowódcy batalionu. Bez względu jednak na sposób przekazania zadania bojowego oraz stopień szczegółowości, kolejność i treść pracy dowódcy kompanii nie odbiega zasadniczo od kolejności i treści pracy dowódcy batalionu. Ulega jednak zmniejszeniu zakres rozpatrywanych problemów oraz czas na ich realizację.

W obronie organizowanej w styczności z przeciwnikiem dowódca kompanii posiada ograniczony czas. Planuje i organizuje obronę z jednoczesnym kierowaniem walką (odpieranie kontrataków, opanowywanie nakazanej lub dogodnej rubieży, likwidacja skutków użycia broni precyzyjnej). Określony wpływ na pracę dowódcy wywiera przeciwnik, a w szczególności jego położenie w stosunku do ugrupowania kompanii, jego możliwości ogniowego oddziaływania. W obronie organizowanej w styczności z przeciwnikiem pododdziały kompanii są przez cały czas w zasięgu środków ogniowych, które z reguły natychmiast otwierają ogień do wykrytych celów.

W obronie organizowanej bez styczności z przeciwnikiem dowódca kompanii posiada korzystniejsze warunki pracy, jednakże i w tych warunkach przeciwnik może w każdej chwili oddziaływać na kompanię śmigłowcami, artylerią i lotnictwem.

Z zasady dowódca kompanii zadanie bojowe otrzymuje w terenie przyszłych działań, w związku z tym czynności związane z przygotowaniem obrony dowódca wykonuje bezpośrednio w terenie.

Kolejność i treść pracy dowódcy kompanii po otrzymaniu zadania w etapie planowania obrony

Analizując zadanie dowódca kompanii powinien zrozumieć cel i sposób wykonania zadania jaki przyjął dowódca batalionu (przełożony), w tym sposób użycia ognia środków będących w dyspozycji dowódcy batalionu, wykonania ruchu pododdziałami w aspekcie przewidywanego sposobu działania przeciwnika oraz ugrupowania bojowego batalionu.

W dalszej części dowódca kompanii musi zrozumieć jakie miejsce zajmuje kompania w ugrupowaniu bojowym dowódcy batalionu oraz jaką rolę dla kompanii wyznaczył dowódca batalionu w realizacji przyjętego sposobu działania. Nie mniej ważnym elementem jest uzmysłowienie sobie miejsca i roli sąsiadów w ugrupowaniu batalionu oraz wpływu jaki wywierać będzie wykonanie przez nich otrzymanego zadania na realizację zadania przez kompanię.

Na tej podstawie dowódca kompanii określa cel działania własnej kompanii, jeżeli nie otrzymał go od dowódcy batalionu.

Kalkulację czasu dowódca kompanii prowadzi w celu rozdzielenia czasu na poszczególne przedsięwzięcia. zawsze jednak powinien kierować się zasadą, że trzy czwarte posiadanego czasu powinien wydzielić dowódcom plutonów.

Podstawę kalkulacji czasu stanowi:

Zadania przygotowawcze dowódca kompanii stawia w celu realizacji przedsięwzięć techniczno-organizacyjnych przygotowujących kompanię do wykonania zadania. Wynikają one z wniosków z analizy zadania (zadań przygotowawczych otrzymanych wcześniej) oraz sytuacji materiałowo-technicznej kompanii.

W zadaniach przygotowawczych dowódca kompanii zazwyczaj oddaje:

Ocenę sytuacji dowódca kompanii prowadzi na podstawie bieżących informacji, meldunków od podległych plutonów, wniosków otrzymanych w rozkazie bojowym dowódcy batalionu oraz wiadomości spływających od przełożonych lub sąsiadów w sieci dowodzenia.

Oceniając przeciwnika dowódca kompanii rozpatruje:

Wyciągając wnioski, dowódca kompanii powinien odpowiedzieć na pytanie:

W ocenie sił własnych dowódca kompanii rozpatruje następujące problemy:

a) położenie wyjściowe kompanii w stosunku do miejsca obrony:

b) określa potencjał bojowy kompanii:

określa przedsięwzięcia jakie należy wykonać we własnym zakresie lub o co prosić przełożonego, aby stworzyć warunki wykonania zadania;

określa wpływ działania sąsiadów na realizację zadania przez kompanię:

Na podstawie dokonanej oceny sił własnych określa możliwe sposoby działania kompanii. Poprzez porównanie z przyjętymi sposobami działania przeciwnika, wybiera sposób działania zapewniający mu wykonanie zadania i osiągnięcia zakładanego celu.

Z chwilą przyjęcia sposobu działania ustala zadania dla wykonawców, główne zagadnienia współdziałania, zabezpieczenia bojowego i logistycznego.

Przyjętą decyzję dowódca kompanii przedstawia na mapie roboczej, natomiast sposób realizacji zadań (sposób działania) przez plutony i przydzielone środki przedstawia na szkicu działania kompanii.

Szkic działania kompanii (plutonu) powinien zawierać:

Przyjęty sposób wykonania zadania dowódca kompanii melduje dowódcy batalionu tylko na jego żądanie. Układ i treść meldunku może być różna, w zależności od posiadanego czasu dowódca batalionu może określić jakie problemy ma przedstawić dowódca kompanii.

Rys.29. Szkic działania kompanii w obronie

Rys. 30. Szkic działania kompanii w obronie (zobrazowany zgodnie z procedurami NATO)

Kolejność i treść pracy dowódcy kompanii w etapie organizowania obrony

Zadania dowódca kompanii stawia w formie rozkazów, komend, sygnałów.

W formie rozkazów bojowych zadania dowódca kompanii stawia w okresie organizowania walki (może stawiać dla wszystkich lub tylko dla jednego wykonawcy, w zależności od sytuacji). W formie komend i sygnałów stawia zadania w dynamice walki (komenda, sygnał może dotyczyć wszystkich lub tylko jednego wykonawcy). W dynamice walki dowódca kompanii może również stawiać zadania w formie rozkazu bojowego dla jednego wykonawcy.

Stopień szczegółowości zadań zależy od przyjętej techniki dowodzenia (przez cele, zadania, czynności). Na szczeblu kompanii rzadko będzie stosowana technika - przez cele. Stosując tą technikę pozostawia się dużą swobodę wykonawcy. Technika ta może być zastosowana wtedy, gdy wykonawca będzie realizować zadania w oderwaniu od sił głównych (samodzielnie). W tym wypadku podaje się tylko kto i co ma wykonać (osiągnąć).

Technika dowodzenia przez zadania jest dominującym sposobem dowodzenia na szczeblu kompanii. Stosując tą technikę dowódca podaje:

Układ rozkazu bojowego i jego treści, stosując technikę przez czynności, zostały pokazane w rozdziale dotyczącym batalionu.

Układ rozkazu bojowego, stosując technikę przez zadania, powinien ujmować:

Krótka ocena przeciwnika:

Zadanie bojowe kompanii:

Zadania sił i środków przełożonego działającego na rzecz kompanii oraz zadania sąsiadów i linia rozgraniczenia.

Sposób wykonania zadania.

Po słowie „ROZKAZUJĘ” zadania bojowe:

6. Przedsięwzięcia zabezpieczenia logistycznego:

7. Podstawowe terminy i sygnały.

8. Miejsce SDO i zastępcę.

Organizując rozpoznanie dowódca kompanii ustala rozmieszczenie stanowisk obserwatorów w kompanii i w plutonach oraz zadania dotyczące:

Organizacja współdziałania

Współdziałanie w kompanii dowódca organizuje przy współudziale dowódców plutonów i dowódców pododdziałów przydzielonych, z zasady po wydaniu rozkazu bojowego. Treść współdziałania może być różne i zależy od warunków w jakich kompania będzie przechodziła do obrony.

Przykładowy układ organizacji współdziałania przez dowódcę kompanii:

Uwaga dowódcy plutonów omawiam współdziałanie na etap rażenia przeciwnika w czasie podchodzenia do przedniego skraju obrony i rozwijania się.

Celem tego etapu jest dezorganizacja przyjęcia ugrupowania bojowego i jednoczesnego wyjścia na rubież ataku.

Na sygnał ..... dyżurne środki ogniowe plutonów z zapasowych stanowisk ogniowych niszczą siły przeciwnika usiłujące prowadzić rozpoznanie i wykonać przejścia w zaporach inżynieryjnych;

Na sygnał ..... BWP z broni pokładowej niszczą atakujące śmigłowce z kierunków .....

Na sygnał ..... ogień otwierają BWP z przeciwpancernych pocisków kierowanych.

Na sygnał ..... pluton czołgów wykonuje ześrodkowanie ognia w rejonie .....

Gdy przeciwnik rozpocznie ogniowe przygotowanie ataku: