1. Dopasuj nazwiska do organizacji:

1. Józef Światło - MBP

2. Wasyl Mudryj - UNDO

3. Henryk Jabłoński - Przewodniczący Rady Państwa (1972 - 1985)

4. Konstanty Skirmunt - MSZ

5. Wiktor Alter - Bund

6. Ostrogski

7. Legion Puławski

2. W PRL nazwę Stalinogród nosiło miasto:

f) Katowice

3. Wymień podstawowe założenia:

a) planu 3-letniego (1947 - Plan Odbudowy Gospodarczej)

- podniesienie stopy życiowej pracujących warstw ludności „powyżej poziomu przedwojennego” przez „utrwalenie ustroju i przebudowę struktury społeczno-gospodarczej kraju”

- likwidowanie szkód wojennych,  

- scalenie Ziem Odzyskanych z resztą Polski.  

- przesuwanie priorytetu z produkcji dóbr konsumpcyjnych na dobra wytwórcze

- inwestycje dotyczyły przede wszystkim odbudowy przedsiębiorstw zniszczonych

b) planu 6-leniego

Dążono do zwiększenia potencjału gospodarczego i militarnego Polski oraz do umocnienia systemu komunistycznego.

• Przyśpieszenie likwidacji własności prywatnej (w rolnictwie i rzemiośle) i zwiększenie kontroli państwa nad gospodarką, w ogóle poprzez koncentrację władzy, która miała objąć wszystkie dziedziny życia

• Gwałtowna rozbudowa przemysłów inwestycyjnych i wojskowych

• Forsowna industrializacja - zamierzano przyśpieszyć tempo rozwoju kraju i odrobić zacofanie gospodarcze w stosunku do bardziej rozwiniętych państw Europy Zachodniej

1955 r. w porównaniu z rokiem 1949:

- wzrost produkcji przemysłowej (o 158%, a nie 85-95%)

- wzrost produkcji rolnej (o 50%, a nie o 35-40%)

- dochód narodowy będzie o 112,3% wyższy

Dużej poprawie miało ulec praktycznie wszystko:

• od budownictwa mieszkaniowego, wzrostu spożycia i realnych zarobków, poprzez urbanizację kraju, zmniejszenie przeludnienia agrarnego, mechanizację rolnictwa, intensyfikację upraw,

• po wzrost produkcji całego przemysłu, a zwłaszcza przemysłu grupy “A”, czyli przemysłu środków wytwórczości i zbrojeniowego, bardziej równomierne rozmieszczenie sił wytwórczych dzięki deglomeracji wielkich skupisk miejsko-przemysłowych i aktywizacją gospodarczą regionów zacofanych.

Planowano tego dokonać w pełni wykorzystując rezerwy produkcyjne i zwiększając wydajność pracy (poprzez osłabione “współzawodnictwo pracy”).

4. Podaj dokładne daty (dzień, miesiąc, rok) następujących wydarzeń:

1. zajęcie Zaolzia 2 październik 1938

2. OWP 4 grudnia 1926

3. Układ Sikorski-Majski 31 lipca 1941

4. Zatwierdzenie granic II RP 15 marca 1923
   (ostatnia - wschodnia granica)

5. Wybory do Zgromadzeń Zachodniej Ukrainy i Białorusi 22 październik 1940

6. Konfederacja Polski Niepodległej KPN 1 września 1979

5. Podaj nazwy 3 gazet ukazujących się od 1945r.:

a) Gazeta Ludowa

b) Tygodnik Powszechny

c) Tygodnik Warszawski

6. Do podanych skrótów dopisz pełne nazwy, przywódcę, datę powstania i cele:

1. Naczpol - Naczelny Polski Komitet Wojskowy;

• Władysław Raczkiewicz;

• 22 czerwiec 1917 w Piotrogrodzie przez I Ogólny Zjazd Wojskowych Polaków;

• kierował formowaniem polskich oddziałów wojskowych na terenie Rosji; reprezentowanie Polaków w armii rosyjskiej; działalność oświatowa wśród żołnierzy polskich, opieka nad inwalidami i rodzinami poległych;

2. POW - Polska Organizacja Wojskowa;

• założył i komendant główny do VII 1917 Józef Piłsudski; później Edward

Śmigły-Rydz; komendant konspiracyjny: por. Tadeusz Żuliński, następnie kpt. Tadeusz Kasprzycki;

• utworzona w październiku 1914 roku;

• zbrojna walka przeciw Rosji o niepodległość - walka w formie sabotażu, wywiadu - konspiracyjna forma; po zajęciu przez PC KP - półlegalna; następnie przejmowała władzę z rąk Niemców i A-W;

3. „Żegota” - Rada Pomocy Żydom;

• powstała 4 grudnia 1942;

• pierwszym przewodniczącym był Julian Grobelny; Roman Jabłonkowski; Leon Feiner;

• zadaniem było organizowanie pomocy dla Żydów w gettach (pomoc rodzinom ukrywającym Żydów; dostarczanie fałszywych dokumentów, opieka medyczna i pomoc w ucieczkach z gett)

4. FJN - Front Jedności Narodowej;

• utworzony w 1952 w związku z wyborami do Sejmu pod nazwą Front Narodowy (w 1956 - zapis w konstytucji jako FJN)

• przewodniczącym był zazwyczaj przewodniczący lub wiceprzewodniczący Rady Państwa;

• cel - realizacja polityki PZPR; monopol na zgłaszanie kandydatów wyborach; patronat nad akacjami społecznymi;

7. Uzupełnij:

Kongres Jedności Ruchu Ludowego odbył się na Politechnice Warszawskiej

15 - 21 grudnia 1948 na którym PPR i PPS połączyły się w PZPR - Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.

Do Biura Politycznego weszło 11 członków.

Z PPR : Bolesław Bierut,

Jakub Berman,

Franciszek Jóźwiak,

Hilary Minc,

Stanisław Radkiwicz,

Marian Spychalski,

Roman Zambrowski,

Aleksander Zawadzki

i 4 z PPS: Józef Cyrankiewicz,

Adam Rapacki,

Henryk Świątkowski.

8. Pytania opisowe (rozwiń dokładnie i obszernie):

1. Akcja Wisła

Akcja "Wisła" akcja przesiedlenia ludności - między innymi Ukraińców i Łemków z terenów Polski południowo-wschodniej głównie na tzw. Ziemie Odzyskane, która miała miejsce w dwa lata po zakończeniu II wojny światowej od kwietnia do końca lipca 1947 r.

1939 roku nacjonaliści ukraińscy - dokonywano symbolicznego "pogrzebu państwa polskiego",

tzw. "panahidach"

polskie Bieszczady były areną walk między UPA a polskim podziemiem (AK) a następnie Wojskami Ochrony Pogranicza, funkcjonariuszami Urzędu Bezpieczeństwa i innymi organami władzy państwowej polskimi i radzieckimi.

Od wiosny 1943 roku (w konsekwencji tzw. rzezi wołyńskiej) nasiliły się pierwsze walki polskiego podziemia (głównie AK) ze zbrojnym ramieniem frakcji banderowskiej Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN-B) - UPA (Ukraińska Powstańcza Armia), która dopuściła się wówczas mordów na ludności cywilnej, grabienia wsi, porywania mieszkańców, m.in. mord w Baligrodzie, Mucznem, spalenie miejscowości m.in. Bukowsko, Baligród, Sakowczyk, Cisna, Tworylne, Dylągowa, Nowotaniec, Bircza, Strzebowiska, Pawłokoma, Borownica, Krzywe,Temeszów, Prusiek, Wola Michowa, Siemuszowa i wiele innych. Początkowo UPA odnosiła sukcesy, działając z pomocą części ludności ukraińskiej. Po II WŚ po stronie polskiej liczyła na stałem ok. 1,5 - 2 tys. ludzi.

Śmierć Gen. Świerczewskiego - Waltera

Bezpośrednim powodem (propagandowym) do rozpoczęcia akcji było zastrzelenie generała Karola Świerczewskiego w dniu 28 marca 1947 roku. Generał zginął w zasadzce przygotowanej przez własnych żołnierzy działających na polecenie bądź NKWD, bądź UB w miejscowości Jabłonki koło Baligrodu w Bieszczadach, gdy udawał się na inspekcję posterunku wojskowego w Cisnej. Rozstrzygnięto ponad wszelką wątpliwość, że nie zginął on z rąk sotni "Bira". Obecność gen. Świerczewskiego w Bieszczadach miała służyć ostatecznej likwidacji działających na tym terenie oddziałów UPA, terroryzujących miejscową ludność. Po tym wydarzeniu władze polskie w przeciągu kilkunastu godzin podjęły decyzję o deportacji ludności ukraińskiej z terenów całej południowo-wschodniej Polski.

Grupa Operacyjna "Wisła"

Oczywistym jest, że w rzeczywistości akcja "Wisła" była dużo wcześniej przygotowaną operacją (koniec 1946) rozproszenia pozostałej na ziemiach polskich mniejszości ukraińskiej, oskarżanej o stanowienie zaplecza dla dzialań takich organizacji jak UPA i OUN. Akcja dotknęła mieszkańców południowo-wschodniej Polski, w tym również Polaków oraz inne mniejszości rusińskie - stanowiące większość mieszkańców wielu miejscowości.

Akcja "Wisła", przeprowadzana zastała przez Grupę Operacyjną "Wisła", dowodzoną przez gen. Stefana Mossora, rozpoczęła się 28 kwietnia 1947 roku o godzinie 4 nad ranem.

Przesiedlenia, którym miały towarzyszyć grabieże, gwałty i morderstwa (brak jest jednak przekonywających dowodów, śledztwo prowadzone jest przez oddz. IPN w Rzeszowie), objęły ok. 150 tysięcy osób pozostałych po dobrowolnych wyjazdach na Ukrainę oraz po wywózkach w głąb ZSRR po podpisaniu umowy o wymianie ludności między Polską a radziecką Ukrainą w latach 1944-1946, a zamieszkujących Polesie, Roztocze, Pogórze Przemyskie, Bieszczady, Beskid Niski, Beskid Sądecki i tzw. Ruś Szlachtowską. Inteligencję, księży i osoby podejrzane kierowano z punktów zbornych do więzień lub Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie. W obozie tym znalazło się prawie 4000 więźniów, z czego 200 zmarło. Obóz w Jaworznie, był w rzeczywistości byłym obozem koncentracyjnym (filia KL Auschwitz). Po II wojnie światowej obóz zastał zaadaptowany na potrzeby nowego reżimu. Centralny Obóz Pracy w Jaworznie funkcjonował jeszcze kilka lat po zakończeniu II Wojny Światowej. Wśród skazanych w obozie tym znaleźli się przede wszystkim polscy działacze niepodległościowi, żołnierze AK, górnicy, Niemcy. Resztę ludności (która uniknęła śmierci) przesiedlono na Warmię i Mazury lub na ziemie zachodnie oraz Pomorze.

W wyniku akcji Wisła - zginęło ok. 1,5 tys. Ukraińców. W czym sądy skazały na śmierć kilkuset członków UPA.

Ostatnie wyjazdy miały miejsce jeszcze w roku 1952 (na Polesiu). Akcja "Wisła" oficjalnie zakończyła się uroczystością dekoracji na granicy polsko-czechosłowackiej żołnierzy najbardziej zasłużonych w walkach z "bandami".

Konsekwencje operacji

Konsekwencjami akcji "Wisła" było częściowe wyludnienie wyodrębnionych obszarów Pogórza Przemyskiego, Bieszczadów i Beskidu Niskiego oraz zniszczenie dziedzictwa kulturowego tych regionów. Na "zachód" wyjeżdżali również Polacy, którzy opuszczali swe rodzinne strony po spaleniu wsi i miasteczek przez oddziały UPA. Akcja wiązała się też z nieuchronną utratą dobytku ruchomego i nieruchomości przesiedleńców oraz w większości przypadków znacznym pogorszeniem warunków bytowania jak również z całkowitą dezorganizacją życia rodzinnego. Po przebyciu na tereny Ziem Odzyskanych przesiedleńcy otrzymywali mienie porzucone oraz domy po wysiedlonych na zachód Niemcach

2. Konkordat II RP z Watykanem

Edmund Dalbor; 1926 August Hlond (Katowic)

- obok Hiszpanii, Austrii, Litwy i Włoch - największy odsetek katolików 3/4lud

- 3 uznane obrzadki - łaciński, grecki (unicki) i ormiański

- Kościół - kojarzono z polskością

- aktywy udział duchowieństwa w polityce - partie np. ks. Stanisław Adamski NRL

- nuncjatury w Wawie

W K III z 17 marca 1921 - zapowiedź regulacji stosunku władzy do Kościoła w umowie międzynarodowej - konkordacie ze St. Ap.; w postaci umowy zawartej i ratyfikowanej przez Sejm

K III „naczelne stanowisko wśród równouprawnionych wyznań”; autonomiczność;

Rokowania podjęto już w 1921r. - lecz wobec częstych zmian gabinetów - fasko rozmów.

19 grudnia 1923 prezydent St. Wojciechowski powołał rząd Władysława Grabskiego.

Rozpoczęto z inicjatywy rozmowy. Ze strony Polskiej głównym negocjatorem został Stanisław Grabski.

W czerwcu 1924 - RM zatwierdziła projektu umowy z Rzymem.

Burzliwa dyskusja w Sejmie - postulaty zgłaszane przez lewicę. Przeciw głosowali w sejmie - posłowie lewicy i cześć centrum

• nie uwzględniono postulatów Episkopatu - uznanie katolicyzmu za religię państwową; przyjęcie katolickiego ustawodawstwa małżeńskiego; wprowadzenie zasady szkoła wyznaniowej

• 10 lutego 1925, gabinet Władysława Grabskiego podpisał konkordat ze Stolicą Apostolską

• 27 marca 1925 - Sejm znaczną większością głosów ratyfikował konkordat

Przewidywał duże swobody i znaczne przywileje oraz pomoc ze strony państwa Kościołowi katolickiemu w Polsce

• potwierdzał podział na 3 obrządki

• potwierdzenie autonomiczności KK (stosowanie prawa)

• prawo własnej jurysdykcji w sprawach wew (odpowiedzialność cywilna i karna kleru przed sądami duchownymi - kodeks Kanoniczny CC) tzw. Privilegium fori

• pełna swoboda w pracy duszpasterskiej (listy, nakazy etc. bsp niekontrolowane przez władzę)

• duchowni zwolnieni ze służby wojskowej

• pomoc w wykonywaniu niektórych decyzji kościelnych

• religia była obowiązkowa w szkoła państwowych (oprócz szkół wyższych) Nadzór nad nauczaniem religii + kontrola moralna nauczycieli religii; ich wybór przez bsp ordynariusza miejsca;

• potwierdzenie praw majątkowych Kościoła w Polsce z wyjątkiem majątków ziemskich - podlegające parcelacji na zasadach ogólnych

• dotacje państwowe m.in. z racji sekularyzowania przez zaborców majątku kościelnego, który znalazł się w rękach obecnego rządu

• ale pozostawienie: seminarium 180 ha; proboszcz 30ha; zakon 300ha;

• możność posiadania majątku ruchomego, organizacja fundacji, zakładów naukowych etc.

• uposażenie duchowieństwa pełniącego funkcję urzędnicze - np. w b. KP - prowadzenie ksiąg stanu cywilnego

• możność swobodnego, bezpośredniego komunikowania się ze St. Ap.

• nominacje bsp i absp miały być konsultowane z rządem (prezydent miał prawo sprzeciwu wobec kandydata - skorzystał)

• wszyscy bsp zobowiązani byli składać przysięgę ba wierności państwu

• diecezje powinny być zreorganizowane i dostosowane do nowego kształtu Polski stąd Pius XI 28 X 1925 Vixdum Poloniae unitas - podniósł bsp wileńskie i krakowskie do rangi absp oraz zniósł zależność od obcej administracji kościelnej (tworząc nowe bsp w Katowicach; diecezja gdańska została podporządkowana nuncjuszowi ap w Wawie)

Jednomyślną uchwałą Rady Ministrów z dnia 12 września 1945 roku, powziętą na wniosek Ministra Administracji Publicznej dra Władysława Kiernika, Rząd Polski stwierdził, że konkordat zawarty pomiędzy Rzeczpospolitą Polską a Stolicą Apostolską przestał obowiązywać wskutek jednostronnego zerwania go przez akty prawne, zdziałane w okresie okupacji a sprzeczne z jego postanowieniami.

---