ZESTAW 10.
1. Utwory zwałowe i wodnolodowcowe przydatności właściwości. Gliny zwałowe osadzone były przez lodowiec plejstoceński głównie w postaci moreny dennej. Są to utwory charakteryzujące się złym wysortowaniem ziaren wśród których występują otoczaki oraz fragmenty słabo obtoczonych bloków skalnych. Zawierają często znaczne ilości węglanu wapnia. Z glin zwałowych tworzą się gleby dobre i bardzo dobre a ich skład chemiczny w porównaniu z innymi utworami jest bogatszy w niektóre ważne z rolniczego punktu widzenia składniki np. P, Ca, Mg, K. Wartość glebotwórcza glin zwałowych związana jest z różnym wiekiem osadów. Najstarsze utwory związane ze zlodowaceniem krakowskim występują na niewielkich obszarach w Kotlinie Sandomierskiej. Uległy one silnemu rozmyciu i zwietrzeniu w okresach między lodowcowych a podczas następnych zlodowaceń nastąpiło dalsze pogorszenie ich wartości związane ze spłaszczeniem i odwapnieniem. Mniej zdegradowane są gliny zlodowacenia środkowopolskiego występujące na terenie nizin. Najmniej strefa odwapnienia i spiaszczenia tych osadów jest często głębsza niż miąższość profilu glebowego. Najmłodsze gliny związane ze zlodowaceniem bałtyckim występują w pasie pojezierzy. Są to utwory przeważnie nie wykazujące spiaszczenia i odwapnienia. 2. Powstawanie i rola próchnicy. Powstaje na drodze procesu humifikacji czyli oddziaływania makro-i mikroorganizmów oraz procesów fizykochemicznych na resztki organiczne gleby. Proces humifikacji jest to rozkład połączony z wytworzeniem swoistych związków próchnicznych charakterystycznych dla poszczególnych gleb. Rola próchnicy: *daje ciemne zabarwienie powodujące intensywniejsze pochłanianie promieni słonecznych, 'wpływa na poprawę właściwości cieplnych gleby, * powoduje powstawanie struktury gruzełkowej co z kolei wywiera wpływ na polową pojemność wodną, porowatość i przepuszczalność odmiennych gatunków gleb, 'przyczynia się do wzrostu zwięzłości gleb lekkich i obniżenia w giebach ciężkich, *stanowi główne źródło energii dla mikroorganizmów oraz duży magazyn makro-i mikroorganizmów, stanowi ważny składnik żyzności gleb, 3. Gleby gruntowo- glejowe. Dział III Gleby semihydrogeniczne, Rząd C Gleby zabagnione. Typ 2 Gleby gruntowo- glejowe, Podtyp a właściwe A-G, b torfiasto- glejowe Ae£Agg-G, c torfowo- glejowe OP-Ae-Agg-G, d mułowo- glejowe Am-Ae-Agg-G. Są glebami mineralnymi lub organiczno- rnineralnymi o wysokim poziomie wody gruntowej, w których procesy glejowe przeważają nad innymi procesami a oglejenie oddolne sięga do 30cm poniżej powierzchni. Charakterystyczna cechą tych gleb jest ruch występujący kapilarne podsiąkających gleb Poziomy glejowe w których zachodzą na przemian procesy tlenowe i beztlenowe określano jako glejowe oksydacyjne- redukcyjne. Natomiast poziomy glejowe niżej położone gdzie przeważają procesy redukcyjne określa się jako glejowo- redukcyjne W przypadku występowania bardzo wysokiego poziomu wody gruntowej procesy glejowe obejmują cały profil glebowy wraz z poziomem próchnicznym. W przypadku wód ruchomych i dostatecznej ich zasobności w składniki pokarmowe w ekosystemach leśnych może powstawać próchnica typu muli. W takich warunkach tworzą się gleby glejowe eutroficzne bogatych florystycznie łęgów, olsów lub lasów wilgotnych. W przypadku kwaśnych i ubogich wód gruntowych powstaje próchnica typu mor, z grubymi warstwami próchnicy mazistej. Są to gleby gruntowo-glejowe dystroticzne. W warunkach występowania wód gruntowych średnio zasobnych powstaje próchnica typu moder, przechodząca niekiedy w moder-mull (gleby gruntowo-glejowe mezotroficzne). W ekosystemach łąkowych gleby gruntowo-glejowe występują w grądach. Gleby torfiasto- glejowe miąższość do 30cm tworzą utwór torfiasty zawierający 10-20% materii organicznej. 4 Kompleksy pszenne. Wyróżniamy 3 kompleksy pszenne I- kompleks pszenny bard/o dobry- obejmują najlepsze gleby naszego kraju zasobne w składniki pokarmowe o odczynie obojętnym głębokim poziomie próchnicznym dobrej strukturze , przepuszczalne przewiewne a równocześnie magazynujące duże ilości wody. Gleby te występują na terenach płaskich lub na bardzo Zgodnych pochyłościach nie wymagają regulacji stosunków wodnych i są względnie łatwe do uprawy. Osiąga się na nich wysokie plony nawet najbardziej wymagających roślin. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby te zalicza się do I i II klasy. 2- kompleks pszenny dobry- zaliczamy tu gleby nieco mniej urodzajne niż w kompleksie 1. Są to gleby zwięźlejsze i cięższe do uprawy Są one gorzej powietrzne albo wykazują okresowo słabe niedobory wody. Gleby te nie należą jednak do wadliwych. Do kompleksu lego zalicza się gleby pszenne o nieco lżejszym składzie granulometrycznym w warstwach powierzchniowych. Udają się tu wszystkie rośliny uprawne. W klasyfikacji bonitacyjnej gleby tego kompleksu zalicza się do klasy IIIa i IIIb. 3 kompleks pszenny- wadliwy obejmuje gleby pszenne średnio zwiezie i zwięzłe które me są zdolne do magazynowania większych ilości wody i w pewnych okresach wykazują jej niedobór. Gleby zwięzłe płytkie zalegające na zbyt przepuszczalnym podłożu, natomiast gleby średnio zwięzłe oraz zwięzłe głębokie całkowite ale zlokalizowane na zboczach wzniesień i narażone na spływ powierzchniowy wód oraz erozję co powoduje że akumulują one niewielkie ilości wody. Takie układy stosunków wodnych gleb tego kompleksu powodują bardzo duże wahania plonów roślin. W latach mokrych plony mogą być bardzo wysokie a w latach suchych bardzo niskie.. Do tego kompleksu zalicza się gleby klas IIIb, IVa i IVb.